Korona sonrası inşaatta toparlanma nasıl olacak?

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Tüm dünyayı olduÄŸu gibi Türkiye’yi de etkisi altına alan koronavirüs salgınından en çok etkilenen sektörlerin arasında yer alan inÅŸaat, gerek yarattığı istihdam gerekse de büyüklüÄŸü açısından özellikle geliÅŸmekte olan ülkelerde lokomotif görevi üstleniyor.

Salgın sürecinde satış ofisleri ve ÅŸantiyelerde virüsün bulaÅŸmasını engellemeye yönelik alınan tedbirler küresel çapta inÅŸaat sektöründe iÅŸleyiÅŸi önemli ölçüde aksatırken, sözleÅŸme ve proje iptali ya da gecikmelerinin yanı sıra eve kapanan tüketicinin önemli ölçüde azalan gayrimenkul talebi sektörü zor durumda bıraktı.

Çimentodan hazır betona, tuÄŸladan makineye 200’den fazla alt sektörle baÄŸlantısı bulunan inÅŸaat sektörü açısından tedarik zincirindeki aksamalar da bir baÅŸka kırılganlık unsuru ortaya çıkarıyor. Ayrıca salgın sürecinde sektörde iÅŸlerin durması milyonlarca istihdam kaybına yol açtı.

Yurt dışı müteahhitlik sektörü açısından bakıldığında da salgın sonrası ülkelerin kapatılması nedeniyle ortaya çıkan aksamaların, hukuki açıdan firmalara ekstra maliyetlerin binmesine neden olabileceÄŸi, mücbir sebeplere yer verilmeyen sözleÅŸmelerde sorumlulukların yerine getirilememesi nedeniyle tazminatların gündeme gelebileceÄŸi konuÅŸuluyor.

“Åžirketler arasında erken birleÅŸmeler önemli olacak”

Deloitte’nin inÅŸaat sektöründe Kovid-19’un etkilerine dair yayımladığı bir raporda, salgın nedeniyle sözleÅŸme iptalleri ve proje gecikmeleriyle karşı karşıya kalan inÅŸaat sektöründe, tedarik zinciri kesintisinin de önemli bir sorun olarak öne çıktığı vurgulanıyor.

Sektöre salgının tam etkisinin deÄŸerlendirilmesi için hala erken olsa da sürecin haziran sonrasına uzaması durumunda büyük projelerde önemli gecikmeler beklendiÄŸi aktarılan raporda, salgının inÅŸaat sektörüne etkisinin ise hem operasyonel hem de finansal açıdan olacağı öngörülüyor.

Raporda, operasyonel etkiler “mevcut sözleÅŸmelerde gecikme ve fesih”, “tedarik zincirinde bozulma nedeniyle arzın yavaÅŸlaması ve malzeme, ekipman ve iÅŸçilik fiyatlarında artış”, “ÅŸantiyelerde güvenliÄŸin saÄŸlanması ve bekleme maliyetleri” ve “hastalığın mevcut iÅŸ gücü mevcudiyeti üzerindeki olumsuz etkisi ve nitelikli çalışanların elde tutulmasına yönelik maliyet” baÅŸlıkları altında toplanıyor.

Sektöre dair finansal etkilere de yer verilen raporda, “Ä°ptal edilen ya da ertelenen proje sözleÅŸmeleri inÅŸaat sektörü gelirini orta vadede olumsuz etkileyecek. Åžirketlerin iÅŸletme sermayesi ve likidite pozisyonları üzerinde önemli bir stres oluÅŸacak. Fon sahiplerinin yeni ya da destekleyici yönde sermayeye eriÅŸimi beklenenden daha uzun sürebilir. Bu nedenle ÅŸirketler ve fon sahipleri arasında erken bir birleÅŸme önemli olacak.” deÄŸerlendirmeleri yapıldı.

“Küresel çapta inÅŸaat sektörü, 10 yıl daha geriye gitti”

Avrupa tarafında açıklanan verilere göre, salgın sonrası boÅŸalan ÅŸantiyelerin etkisiyle inÅŸaat sektörü Fransa, Ä°talya, Ä°ngiltere ve Almanya’da çöktü.

IHS Markit Avro Bölgesi Ä°nÅŸaat Sektörü Toplam Aktivite Endeksi, nisanda 15,1 ile rekor düÅŸük seviyeye geriledi. Mart ayında 33,5 seviyesinde bulunan endeks, ÅŸubatta 52,5 düzeyinde gerçekleÅŸmiÅŸti. Sektörün üst üste iki ay sert daralmasında özellikle Ä°talya ve Fransa başı çekti. Almanya’da ise bu düÅŸüÅŸ nispeten daha yavaÅŸ olsa da belirgin düzeyde gerçekleÅŸti.

Ä°ngiltere’de inÅŸaat sektörü, birçok inÅŸaatçının Kovid-19 salgını esnasında ÅŸantiyelerini kapatmasının etkisiyle 20 yılı aÅŸkın sürenin en kötü çöküÅŸünü kaydetti. IHS Markit/Cips tarafından açıklanan ana inÅŸaat sektörü aktivite endeksi, mart ayında bulunduÄŸu 39,3 seviyesinden nisanda 8,2’ye geriledi. Sektörde ciddi yavaÅŸlamaya iÅŸaret eden bu rakam, 2008 finansal kriz esnasında bile 27,8 düzeyinde gerçekleÅŸmiÅŸti.

Ä°ngiliz Satınalma ve Tedarik Enstitüsü (CIPS) Direktörü Duncan Brock, konuya iliÅŸkin açıklamasında inÅŸaat sektörünün toparlanmasının uzun yıllar alabileceÄŸini belirterek, “2008 küresel ekonomik krizi sonrası hala tam olarak iyileÅŸemeyen inÅŸaat sektörü, küresel çapta salgının yarattığı üretim boÅŸluÄŸu nedeniyle 10 yıl daha geriye gitti.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

ABD tarafına bakıldığında, ülkede yeni konut satışlarının martta aylık yüzde 15,4 azalışla 627 bine gerilediÄŸi görülürken, inÅŸaat sektörü tarafında önemli istihdam kaybı yaÅŸandı. ABD iÅŸ Gücü Ä°statistikleri Bürosu verilerine göre, inÅŸaat sektöründe çalışan sayısı nisanda 975 bin kiÅŸiyle tarihinin en sert düÅŸüÅŸünü kaydetti. Sektörde iÅŸ gücü de nisanda aylık yüzde 13 gerilemiÅŸ oldu. Öte yandan ABD’de inÅŸaat sektörü iÅŸsizlik oranı da yüzde 16,6’ya yükseldi.

Türkiye’de durum

Türkiye’de inÅŸaat sektörü geçen yıl 231 milyar 908 milyon 295 bin liralık büyüklük ile milli gelirden yüzde 5,4 pay aldı. Gayrimenkul faaliyetleri ise 285 milyar 744 milyon 967 bin lira ile milli gelirin yüzde 6,7’sini oluÅŸturdu. Ä°nÅŸaat sektöründe bu yılın ÅŸubat ayı itibarıyla 1 milyon 395 bin çalışan bulunuyor. Bu da toplam 26 milyon 753 bin olan istihdamın yüzde 5,2’sini oluÅŸturuyor. Bu dönemde iÅŸsiz kalan 4 milyon 228 bin kiÅŸinin 640 binini inÅŸaat sektörü çalışanlarının oluÅŸturduÄŸu görülüyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 30 Nisan itibarıyla tüketiciler 210 milyar 897 milyon liralık konut kredisi kullandı. Bu rakam yıl başında 199 milyar 268 milyon lira düzeyinde bulunuyordu.

Ä°nÅŸaat sektörünün kullandığı toplam nakdi krediler ise 2019’un mart ayında bulunduÄŸu 234 milyar 380,9 milyon lira seviyesinden, bu yılın aynı ayında 260 milyar 190,2 milyon liraya yükseldi. Bu da sektörün Kovid-19 sonrası kredi talebinin arttığını ortaya koyuyor.

Öte yandan Türkiye Ä°nÅŸaat Malzemesi Sanayicileri DerneÄŸi (Türkiye Ä°MSAD) tarafından hazırlanan nisan ayı raporunda, salgının inÅŸaat malzemeleri sanayi üzerindeki etkisinin nisan ayında daha yoÄŸun hissedildiÄŸi, yurt içi ve yurt dışında hem mevcut sipariÅŸlerde iptaller yaÅŸandığı, hem de yeni sipariÅŸlerde sert düÅŸüÅŸler görüldüÄŸü belirtildi.

Yurt içi ve yurt dışı sipariÅŸlerdeki iptallerin inÅŸaat malzemeleri sanayisinde yarı mamul ve nihai mamul stoku birikimine yol açtığına iÅŸaret edilen raporda, satış bütçelerinin de olumsuz etkileneceÄŸi vurgulandı.

Ä°MSAD üyeleriyle nisan ayının ilk yarısında yapılan ankete göre, sektörün yaklaşık yüzde 85’i yurt içinden, yüzde 46,8’i ise yurt dışından yüksek miktarda iÅŸ, sipariÅŸ ve proje iptalleriyle karşılaÅŸtı. Ä°nÅŸaat sanayinin yüzde 56,5’i ise bu yıl satış bütçelerinin yüzde 20 ve üzerinde daralabileceÄŸini öngördü.

Bu yıla önemli bir artışla baÅŸlayan ve ocak-mart döneminde toplam 22,1 puan yükselen Ä°nÅŸaat Sektörü Güven Endeksi ise nisan ayına gelindiÄŸinde salgının etkisiyle 35,9 puan birden sert düÅŸtü. Türkiye genelinde konut satışları ise nisanda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 55,5 azalarak 42 bin 783 oldu. Buna karşın ocak-nisan döneminde 383 bin 821 konut satışı gerçekleÅŸerek, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8,9 artış gösterdi.

Sektörde yeni dönem öngörüleri

Gayrimenkulde yaÅŸanan durgunluÄŸa karşın, lojistik ve depolama, hastane, medikal ofisler ve laboratuvar gibi alanlara yönelik projeler inÅŸaat sektörü için hala revaçta iken, yapılan araÅŸtırmalar ev ortamının daha önemli hale gelmesiyle kullanıcıların müstakil, villa, bahçeli ve balkonlu ev tercihlerinin arttığını ortaya koyuyor. Peyzaj alanı ve yürüyüÅŸ parkuru geniÅŸ bir alana yayılan projelerin tüketicilerin satın alma kararında etkili olacağı belirtiliyor.

Salgın sonrası süreçte inÅŸaat sektöründe, ÅŸantiyelerde dijital dönüÅŸümün gündeme alınarak e-ÅŸantiyeler oluÅŸturulacağı, sosyal mesafe dolayısıyla daha geniÅŸ metrekareli ofislere talebin artacağı öngörülüyor.

Yeni projelerde robotik teknolojilerin entegrasyonunun ivme kazanması, özellikle binaları sterilize edip temizleyebilen robotik gibi emlak teknolojilerine (proptech) yönelik çözümlerin daha fazla benimsenmesi bekleniyor.

Sektörde çalışan maliyetlerinin düÅŸürülmesi ve kilit vasıflı personelin elde tutulması için çalışmalar yapılacağı, ürün tedariki konusunda da alternatif arz kanallarının belirlenmesinin süreklilik açısından kritik rol oynayacağı yapılan tahminler arasında.

TSKB Gayrimenkul DeÄŸerleme AÅž Özel Projeler Departmanı Kıdemli DeÄŸerleme Uzmanı Duygu Yılmaz, Ä°stanbul’da az katlı ve büyük alana yayılmış konut projelerinin kentin dışında yoÄŸunlaÅŸmasının kaçınılmaz olduÄŸunu belirterek, “Bu bölgelerde inÅŸa edilen villa projelerinin doÄŸaya yakınlıkları, sakin ve nezih bir yaÅŸam tarzı sunmaları, kendi kendine yeten kent sistemleri olarak kurgulanmaları ve villaların kullanım alanı alternatiflerinin daha çeÅŸitli olması gibi özelliklerinin ön plana çıktığı görülüyor. Kent içinden kent dışına doÄŸru gidildikçe projelerde daha geniÅŸ açık alan ve bahçe kullanımının olduÄŸu görülüyor. DiÄŸer taraftan salgınla birlikte pazarda ulaşılabilir fiyatlı müstakil evleri içerecek projeler için bir talep oluÅŸması söz konusu olacaktır.” ifadelerini kullandı.

Yılmaz ayrıca, uzaktan çalışma modelinin sürdürülmesi durumunda, kentin dışındaki konut projelerine talebin artabileceÄŸini söyledi.

AA