AR-GE Harcamaları yeterli mi?
Geçtiğimiz günlerde Turkishtime “Türkiye Ar-Ge Araştırması”nın sonuçlarını açıkladı. Araştırmada en çok Ar-Ge harcaması yapan 500 firma incelenmiş. Bu ilk 500 firmanın toplam Ar-Ge harcaması 2021 yılında 25 milyar 449 milyon liraya yükselmiş. 2020’de 17 milyar lira civarında idi. Tabii bu rakamlara dolar bazında bakmak daha doğru. TL rakamları enflasyonun etkisi ile yanıltıcı olabilir. En büyük 500 şirketin 2020 yılı Ar-Ge harcaması 2.42 milyar dolarmış, 2021 yılında ise 2.81 milyar dolara yükselmiş. En çok Ar-Ge harcaması yapan şirketlerin başında ise yine Aselsan yer alıyor. Aselsan 5 milyar TL’nin üzerinde bir Ar-Ge harcaması yapmış, Ar-Ge harcamaları cirosunun yaklaşık % 7’sine denk geliyor. Aselsan’ı Tusaş ve Roketsan takip ediyor. En çok Ar-Ge yapan ilk 50 firmanın %61’i savunma sanayiinden. Ar-Ge harcamalarında savunma sanayiinin ağırlığı var.
Türkiye’de toplam Ar-Ge yatırımları 2020 yılı için 7.8 milyar dolar civarında gerçekleşmiş. Bu da GSYH’nın %1.09’una denk geliyor. OECD ortalaması ise %2.48. Ar-Ge harcamalarımız OECD ortalamasının çok altında. Sadece Amazon’un 2020 yılında Ar-Ge harcaması 42 milyar dolar. Yani Türkiye’nin 5 katından fazla. Alphabet 27 milyar dolar, Huawei ise 22 milyar dolar Ar-Ge harcaması gerçekleştirmiş.
Dünya’da ise toplam Ar-Ge harcaması 2.3 trilyon dolar. ABD 679 milyar dolarla birinci sırada yer alıyor. Çin ise 551 milyar dolarla ikinci sırada. Bu ülkelerin nüfusları da gelirleri de yüksek. Akran ülkelere bakalım. Brezilya 37 milyar dolar, Rusya ise 52 milyar dolar Ar-Ge harcaması yapmışlar. Tayvan ise 32 milyar dolarlık Ar-Ge harcaması ile dikkat çekiyor.
Türkiye’de özel sektörün Ar-Ge içindeki payı giderek artıyor. Ar-Ge harcamalarına sağlanan teşviklerin bunda katkısı büyük kuşkusuz. Özel sektör toplam Ar-Ge harcamalarının %65’ini gerçekleştiriyor. Üniversitelerin payı %28.4. Devletin payı ise %6.8. Tüm dünyada devletin Ar-Ge harcamalarında payı düşse de hala nano teknoloji, 3D yazıcılar gibi alanlarda kamunun Ar-Ge harcamalarının rolü önemli.
Türkiye ne yapmalı?
Türkiye’de son yıllarda her ne kadar Ar-Ge teşvikleri arttırılmış olsa da yapılan Ar-Ge harcamaları diğer ülkelerle karşılaştırdığımızda maalesef hala yetersiz. Ar-Ge yatırımlarının daha fazla teşvik edilmesi gerekiyor. Uygulamada yapılan Ar-Ge faaliyetlerinin denetlenmesi de önemli. Teşvik almak adına yapılan Ar-Ge faaliyetlerinin bir kısmı mühendislik faaliyetinden öteye geçmiyor.
Ar-Ge yatırımlarının getirisinin uzun vadeli olduğunu ve uzun vadede yüksek bir katma değer yaratacağının hem kamu hem de özel sektör tarafında anlaşılması çok önemli. Yapılan araştırmalar Ar-Ge harcamasının getirisinin uzun vadede daha da yüksek olduğunu gösteriyor. Bunun sanayicilere anlatılması ve bir Ar-Ge kültürünün oluşturulması önemli.
Kısaca hem özel sektörün hem de kamunun miyopik bakış açısından kurtulması ve Ar-Ge harcamalarının uzun vadeli etkilerine odaklanması gerekiyor. Keza, Türkiye’nin ihtiyacı olan kalkınma hamlesi teknoloji yoğun ve katma değerli üretimden geçiyor. O da ancak araştırma ve geliştirme faaliyetlerine odaklanarak yapılabiliyor.
News