Merkez bankalarına “koronavirüs” ayarı

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Küresel ekonomik krizin ardından merkez bankacılığında yaÅŸanan paradigma deÄŸiÅŸimi, günümüzde doÄŸal afet, salgın gibi öngörülemeyen her geliÅŸme sonrasında etkisini yeniden hissettirirken, son olarak Çin’de ortaya çıkan koronavirüsün para politikalarına yansıdığı göze çarpıyor.

Dünya tarihinin en önemli ekonomik felaketlerinden biri olarak nitelendirilen 2008 küresel finans krizi sonrasında merkez bankalarının rolünün ne olması gerektiÄŸi konusunda tartışmalar yaÅŸanmış, bu kapsamda birçok ekonomist kriz öncesi merkez bankacılığında geçerli olan paradigmanın yetersiz olduÄŸu görüÅŸünde birleÅŸmiÅŸti.

Söz konusu eleÅŸtirilerin ardından merkez bankaları hedeflemelerinde fiyat istikrarı ile finansal istikrarın birlikte ele alındığı ve bunun para politikalarına aktarıldığı bir geçiÅŸ dönemine ÅŸahit olundu.

Bu dönemde globalleÅŸme kavramının bir sonucu olarak herhangi bir ülkede yaÅŸanan sorunların tüm dünyaya yayılması da, merkez bankalarının ekonomik açıdan ülkeleri darboÄŸaza sokabilecek her türlü geliÅŸmeye karşı tetikte olmasını, ayrıca para politikasında “manevra alanı” açarak ve alışılmadık yöntemlere baÅŸvurarak piyasaları desteklemesini beraberinde getirdi.

Parasal geniÅŸleme, negatif faiz gibi kavramların yaygın olarak kullanımını beraberinde getiren bu süreçte, öngörülemeyen geliÅŸmelerin iktisadi faaliyette tahminlerin ötesinde bir yavaÅŸlamaya yol açacağı endiÅŸeleri ve deflasyon riski etkili oldu.

Gelinen noktada, Çin’de ortaya çıkan ve dünyaya hızla yayılan yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) küresel ticarete etkisine dair endiÅŸeler, merkez bankalarının gündemine yerleÅŸti.

ABD Merkez Bankası (Fed), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Japonya Merkez Bankası (BoJ) gibi önce gelen merkez bankalarının yanı sıra Türkiye, Endonezya, Rusya ve Tayland gibi ülkeler de salgını yakından takip ettiklerini ve gerektiÄŸinde tüm araçlarla adım atmaya hazır olunduÄŸu mesajını verdi.

Çin Merkez Bankası’ndan salgın endiÅŸelerine çifte önlem

Koronavirüsün, Çin’in dünya ticaretinde söz sahibi olması dolayısıyla küresel tedarik zincirini ne ölçüde etkileyeceÄŸi ve dünya büyümesine ne ÅŸekilde yön vereceÄŸi tartışılırken, Çinli yetkililerin teÅŸviklerinin yanı sıra merkez bankalarının desteÄŸi de piyasalara pozitif yansıdı.

Goldman Sachs, UBS, Macquarie Group, Morgan Stanley, Oxford Economics gibi önde gelen tahmin kuruluÅŸlarının yanı sıra Fitch, Moody’s ve Standard & Poor’s (S&P) gibi kredi derecelendirme kuruluÅŸları Çin’in ilk çeyrek büyümesine dair beklentilerini aÅŸağı yönlü revize ettiÄŸi bu süreçte, “koronavirüsün pandemiye dönüÅŸmesi durumunda küresel ekonomide 1 trilyon dolardan fazla kayba yol açabileceÄŸi” dillendirildi.

Çin’in ilk çeyrekte büyümesinin ise yıllık bazda yüzde 4,5’lere gerileyebileceÄŸi dikkati çeken tahminler arasında yer alıyor. Bu noktada en iyimser tahminin ise yüzde 5,2 düzeyinde bulunduÄŸu görülüyor.

Son olarak Uluslararası Para Fonu (IMF), Kovid-19 salgını nedeniyle orta vadede kürsel ekonomik büyümenin tarihi ortalamaların altında kalacağının öngörüldüÄŸünü ve ekonomik görünüm üzerindeki aÅŸağı yönlü risklerin hakim olmaya devam ettiÄŸini bildirdi. 

Piyasadaki panik havasını dağıtmak için Çin Merkez Bankası (PBoC) devreye girdi. Piyasaya önce 1,2 trilyon yuan likidite enjekte eden banka, 7 ve 14 günlük ters repo faiz oranlarında da indirime gitti. Banka daha sonra piyasaya 400 milyar yuanlık daha likidite saÄŸladı. Son olarak PBoC, 1 yıl vadeli faizi 10 baz puan, 5 yıl vadeli faizi ise 5 baz puan indirerek sırasıyla yüzde 4,05 ve yüzde 4,75’e düÅŸürdü.  

Japonya Merkez Bankası tetikte

Koronavirüs salgınından en çok etkilenen ikinci ülke konumundaki Japonya Merkez Bankası (BoJ), henüz net bir adım atmazken, yakın takipte olduklarını ve gerekirse adım edecekleri mesajını verdi.

BoJ BaÅŸkanı Haruhiko Kuroda, yeni koronavirüsün Çin ve dünya ekonomisine etkisinin endiÅŸe kaynağı olduÄŸunu belirterek, “Çin ekonomisinin global ekonomideki payı büyük. Bu nedenle virüsün etkileri büyük olabilir. Biz gerektirdiÄŸi takdirde tereddüt etmeksizin parasal gevÅŸemeye gidebiliriz ama bunun için henüz çok erken.” açıklamalarını yaptı.

Kuroda, daha sonra yaptığı açıklamada da, koronavirüs salgınının Japonya’nın ekonomisini ve fiyat trendlerini önemli ölçüde tehdit etmesi halinde merkez bankasının tereddüt etmeden ilave hafifletme adımlarını deÄŸerlendireceÄŸini de bildirdi.

Japonya’nın yerel basınında çıkan haberlere göre, Kuroda, salgınının ekonomi ve turizm üzerindeki etkisini göz önünde bulundurarak gerekli bütün adımları esnek bir ÅŸekilde atmak için hazır ve tetikte olduklarını belirtti.

Fed’den “virüs belirsizliÄŸi” vurgusu

Koronavirüs salgını Fed’in 28-29 Ocak’taki faiz kararına iliÅŸkin toplantısının tutanaklarına da yansıdı.

Tutanaklarda, koronavirüs tehdidinin, küresel büyüme görünümüne yönelik yeni bir risk olarak takip edildiÄŸi belirtilirken, “Küresel büyümede istikrara iliÅŸkin bazı bulgular var ancak koronavirüs salgınının ortaya çıkmasıyla görünüme iliÅŸkin belirsizlikler devam etmiÅŸtir. Koronavirüs tehdidi, insanların yanı sıra, küresel büyüme görünümüne yönelik de yetkililerin yakından takip edilmesi konusunda anlaÅŸtığı yeni bir risk olarak ortaya çıktı.” ifadeleri kullanıldı.

Salgın, Fed’in 28-29 Ocak’taki faiz kararı sonrasında açıklamalarda bulunan BaÅŸkan Jerome Powell’ın konuÅŸmalarına da yansımıştı.

Powell, ticaretteki bazı belirsizliklerin son zamanda azaldığını belirterek, 2018’in ortalarındaki azalışın ardından küresel büyümede bazı dengelenme iÅŸaretleri oluÅŸtu. Bununla birlikte, yeni koronavirüsünden kaynaklananlar dahil olmak üzere görünümdeki belirsizlikler devam ediyor.” deÄŸerlendirmelerini yapmıştı.

Virüsün “son derece ciddi bir mesele” olduÄŸuna iÅŸaret eden Powell, salgının özellikle Çin’in ekonomik büyümesi üzerinde bozulmaya neden olabileceÄŸi konusunda uyardı. Henüz salgının ne kadar yayılabileceÄŸi ve etkilerinin ne olabileceÄŸinin belirsiz olduÄŸunu belirten Powell, “Durumu tabii ki yakından gözlemliyoruz.” dedi. 

Analistler, 2020’de faiz konusunda “bekle-gör” temasını benimseyeceÄŸine neredeyse kesin gözle bakılan Fed’in, koronavirüs salgınından sonra 0,25 baz puanlık bir faiz indirimine gitmesinin beklendiÄŸine iÅŸaret ediyor.

ECB’de yeni endiÅŸe kaynağı “koronavirüs”

Koronavirüs kapsamında ECB’den de açıklamalar gelirken, ECB BaÅŸkanı Christine Lagarde, yeni tip koronavirüs salgının küresel ekonomik belirsizliÄŸe katkıda bulunduÄŸunu ifade etti.

Lagarde, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı tehdidi azalmış gibi görünse de koronavirüsün yeni bir belirsizlik katmanı eklediÄŸine vurgu yaparken, ECB BaÅŸekonomisti Philip Lane de yeni tip koronavirüsün ekonomik etkisinin, bunun ne kadar hızlı yayılacağına baÄŸlı olacağını belirtmiÅŸti.

Virüsün ekonomiler üzerinde kısa vadeli bir etki oluÅŸturma eÄŸiliminde olduÄŸunu savunan Lane, koronavirüsün ekonomiler üzerindeki etkilerini dikkatlice izlediklerini, SARS ve önceki salgınları temel aldıklarını kaydetti.

Türkiye, Rusya, Endonezya ve Tayland’dan koronavirüs yorumu

TCMB’in son para politikası karar metninde de koronavirüs deÄŸerlendirmesine yer verilirken, metinde “Son dönemde ortaya çıkan salgın hastalığın sermaye akımları, dış ticaret ve emtia fiyatları kanalıyla oluÅŸturabileceÄŸi etkiler yakından takip edilmektedir.” ifadesi kullanıldı.

Enflasyon Raporu sunumu esnasında TCMB BaÅŸkanı Murat Uysal da yeni tip koronavirüs salgınının piyasalar üzerindeki etkisine iliÅŸkin deÄŸerlendirmelerde bulunmuÅŸ, “Dünyanın en önemli ekonomilerinden Çin üzerinde bu durum yayılmaya ve büyümeye devam ederse, tabii ki büyüme rakamları üzerinde ciddi etkisi beklenir. Ticaret ve emtia fiyatları üzerinde etkileri olabilir. Ä°lk olarak piyasalarda riskten kaçış ve risk algılamasının artması yönünde etki yarattı bununla birlikte de petrol fiyatlarında aÅŸağı yönlü baskıya neden oldu. Bu durumun nereye evrileceÄŸiyle ilgili ciddi belirsizlikler var. Olayın baÅŸlangıcından bu yana geçmiÅŸte yaÅŸanan benzer durumlarda küresel ekonomi nasıl etkilenmiÅŸ takip ettik. GerektiÄŸinde elimizdeki tüm araçlarla adım atma imkanımız var.” ifadelerini kullanmıştı.

Öte yandan Endonezya Merkez Bankası’ndan global ekonomi görünümü koronavirüs salgını nedeniyle bozulduÄŸu yorumu gelirken, Rusya Merkez Bankası salgının büyüme beklentilerine yönelik riskler oluÅŸturması nedeniyle yavaÅŸlayan global ekonomi üzerinde belirsizlik olduÄŸunu bildirdi.

Son olarak Tayland Merkez Bankası da ertelenen bütçe ve kuraklığın yanı sıra koronavirüsün büyümeyi etkilediÄŸini bildirdi.

AA