1. Dünya Savaşı’nın üstünden bir asır geçti

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Tarihe ilk küresel savaÅŸ olarak geçen Birinci Dünya Savaşı‘nın, milyonlarca sivil ve askerin ölümü, birçok devletin yok olması ve birçoÄŸunun kurulması, bugüne miras kalan tartışmalı bölge statüleri ve ülke sınırlarıyla 101 yıl sonra da etkileri sürüyor.

“Tarihin ilk küresel savaşı” olarak kayıtlara geçen ve 1914’te baÅŸlayan Birinci Dünya Savaşı, 1918’de imzalanan ateÅŸkes anlaÅŸmasıyla son buldu.

Tarihe, “AteÅŸkes Günü” olarak geçen 11 Kasım 1918’de sona erse de savaşın sebep olduÄŸu sivil ve askeri kayıplar ile savaÅŸ sonucu dünyadaki siyasi deÄŸiÅŸimler, geçen bir yüzyıla raÄŸmen halen uluslararası gündemi meÅŸgul ediyor.

Avrupa merkezli

Bosnalı Sırp milliyetçisi Gavrilo Princip’in, 28 Haziran 1914’te Saraybosna’yı ziyareti sırasında Avusturya-Macaristan Ä°mparatorluÄŸu Veliahdı Franz Ferdinand ve eÅŸi Sophie’yi öldürmesi Birinci Dünya Savaşı’nın fitilini ateÅŸledi.

SavaÅŸ, Fransa, Ä°ngiltere ve Rusya’nın merkezde olduÄŸu Ä°tilaf Devletleri ile Alman Ä°mparatorluÄŸu, Avusturya-Macaristan Ä°mparatorluÄŸu ve Osmanlı Devleti’nin oluÅŸturduÄŸu Ä°ttifak Devletleri’ni karşı karşıya getirdi.

Yaklaşık 40 ülke ve kolonilerinin katıldığı Avrupa merkezli savaşı Ä°tilaf Devletleri kazanırken, savaÅŸta yaklaşık 17 milyon kiÅŸi hayatını kaybetti, 21 milyon kiÅŸi de yaralandı.

Askeri zayiat

Dört yıl süren savaÅŸta, ölümlerin çoÄŸunluÄŸunu savaÅŸ ortamının yol açtığı çeÅŸitli hastalıklar, salgın ve kıtlık oluÅŸturdu. Bunların yanı sıra ortaya çıkan Ä°spanyol gribi sebepli salgın, milyonlarca kiÅŸinin hayatını kaybetmesine neden oldu.

SavaÅŸtan erken ayrılan Rusya, 1 milyon 800 binle en çok askeri kayıp veren ülke oldu.

Rusya’dan sonra Almanya 1 milyon 700 bin askerini, Fransa da 1 milyon 350 bin askerini savaÅŸta yitirdi.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu 1 milyon 200 bin ve Osmanlı Devleti ortalama 500 bin askerini kaybetti.

Politik ihtilaflar

SavaÅŸ sonrası Orta DoÄŸu ve Arap Yarımadası’nda Osmanlı egemenliÄŸi, yerini Ä°ngiliz ve Fransız eÄŸilimli manda yönetimlerine bıraktı. Bölgede Irak, Suriye, Ürdün, Suudi Arabistan gibi devletler kuruldu.

Galip cephe, Haziran 1919’da Almanya, Eylül 1919’da Avusturya, Kasım 1919’da Bulgaristan, Haziran 1920’de Macaristan ve AÄŸustos 1920’de Osmanlı Devleti ile anlaÅŸmalar imzaladı.

Savaşın akabinde, Ä°ngilizlerin iÅŸgal ettiÄŸi Osmanlı toprakları Musul ile Kerkük, Macaristan ile Romanya arasındaki 448 kilometrelik sınır hattı mevcut dünya haritasındaki politik ihtilaflı alanlar arasında yer alıyor.

Afrika’da bağımsızlıklarını ilan eden koloniler baÅŸta olmak üzere Avrupa ve Orta DoÄŸu coÄŸrafyasında, savaşın üzerinden geçen bir yüzyıla raÄŸmen halen sonuçlandırılmayan sınır sorunları bugüne miras kaldı.

Yeni devletler doÄŸdu

Bir asır önceki siyasi anlaÅŸmazlıklarından kaynaklanan sınır ihtilafları, günümüzde de ülkeler arasında tartışma konusu olmayı sürdürüyor.

Ülke sınırları çizilirken süregelen etnik çatışmalar ve sınır anlaÅŸmazlıkları, savaÅŸ sonrası anlaÅŸmalara da yansıdı ve yeni devletlerin doÄŸmasına sebep oldu.

Çekoslovakya, Avusturya, Polonya, Litvanya, Estonya, Ukrayna, Yugoslavya, Macaristan yeni dünya haritasında yerini aldı. Savaşın ardından Osmanlı Devleti de dağılırken, KurtuluÅŸ Savaşı’nın sonunda Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.

AA