Heniyye suikastının arka planı

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Milli İstihbarat Akademisi Başkan Yardımcısı Dr. Hakkı Uygur, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye suikastının arka planını AA Analiz için kaleme aldı.

Hamas lideri İsmail Heniyye İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin töreni münasebetiyle Tahran’da bulunduğu sırada bir suikasta uğrayarak hayatını kaybetti. Olayın detayları bu yazı yazıldığı esnada İran makamları tarafından henüz paylaşılmadı. Eldeki bilgilere göre Tahran’ın kuzeyinde Devrim Muhafızları tarafından korunan bir kampüste bulunan Heniyye ve koruması 31 Temmuz sabah 2 sularında meydana gelen bir hava saldırısı sonucu hayatını kaybetti. Bununla birlikte saldırı anına ya da sonrasına ait görüntü bulunamaması soru işaretlerine yol açtı. İddia edildiği üzere adı geçen binanın yalnızca bir katı hatta bir odası zarar gördüyse saldırıda patlayıcı yüklü mikro suikast dronu kullanılmış olması mümkündür. Yine insan faktörünün farklı şekillerde işin içinde bulunduğu suikast biçimlerinin geçerli olması imkan dahilindedir.

İsrail hiçbir kırmızı çizgi tanımıyor

Ä°srail’in bu eylemi hem sembolik hem de pratik açılardan oldukça önemli. Ä°srail Tahran’daki saldırıdan saatler önce Beyrut’ta Hizbullah’ın askeri kanadının lideri olduÄŸu belirtilen Fuad Şükür’ü de öldürdüğünü açıkladı. 2 saldırı da Ä°srail’in 7 Ekim’den beri yürüttüğü ve 40 binden fazla sivili öldürdüğü acımasız savaÅŸta hiçbir kırmızı çizgi tanımadığını net bir ÅŸekilde ortaya koydu. Mevcut Amerika BirleÅŸik Devletleri (ABD) BaÅŸkanı Joe Biden’ın yeniden aday olmayacağını açıklamasının ya da Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu’nun son ABD gezisindeki temaslarının bu saldırılara onay çıkmasında ne kadar etkili olduÄŸu bilinmiyor. Ancak Kongre’deki konuÅŸmasında sürekli olarak “yılanın başı Ä°ran” vurgusu yapan ve ABD adına savaÅŸtığını ileri süren Netenyahu’nun savaşı yayma konusunda daha rahat hareket ettiÄŸi ortada.

Aslında Ä°srail daha önce de Ä°ran içinde gerçekleÅŸtirdiÄŸi çeÅŸitli suikastlar ve sabotajlarla Ä°ran güvenlik mekanizmasına sızdığını gösterdi. Bizzat eski Ä°ran Ä°stihbarat Bakanı Ali Yunusi bu durumu ifade etti ve üst düzey yetkililerin güvenlik endiÅŸesi taşıdıklarını söyledi. Gerek ülke içindeki nükleer ve askeri suikastlar gerekse de nükleer faaliyetler dosyasının ülke dışına kaçırılması gibi hadiseler Ä°ran açısından ciddi istihbarat baÅŸarısızlıkları olarak kayıtlara geçti. Bu son saldırı mezkur sürecin devamı olarak okunmalıdır. Benzer ÅŸekilde bu saldırı eski Ä°ran CumhurbaÅŸkanı Ä°brahim Reisi’nin hayatını kaybettiÄŸi helikopter kazasının sabotaj olma ihtimalinin de yabana atılmaması gerektiÄŸini gösteriyor. Anlaşılan eski ABD BaÅŸkanı Donald Trump’ın “son anda vazgeçtiler ve tek başıma yaptım” dediÄŸi 2020’deki Kasım Süleymani suikastındaki tavrının aksine Ä°srail yönetiminin Ä°ran’ı doÄŸrudan hedef alma konusunda hiçbir çekincesi kalmadı. 1 Nisan’da Ä°ran’ın Åžam’daki BüyükelçiliÄŸini bombalayan Ä°srail, 30-31 Temmuz saldırılarıyla doÄŸrudan savaÅŸ için gerek 7 Ekim’den beri düşük yoÄŸunluklu bir çatışmayı tercih eden Hizbullah’ı gerekse de Tahran’ı geniÅŸ bir savaÅŸa çekmek için elinden geleni ardına koymuyor. Bu maksatla baÅŸta rehinelerin serbest bırakılması olmak üzere aylardır süren diplomatik çabaları dinamitlemekten de kaçınmıyor.

Bölgede çatışmalar derinleşecek mi?

İran ve Hizbullah başta olmak üzere bölgesel müttefikleri bu saldırılara ciddi bir yanıt vereceklerdir. Bu durum 7 Ekim’den beri Gazze eksenli süren İsrail saldırılarının ve bölgesel çatışmanın sahasının yayılacağını ve derinleşeceğini gösteriyor. İran ya da Hizbullah’ın geri adım atması 45 yıllık politikaların iflasının kabulü anlamına gelecektir ve İran ve müttefiklerinin iyice aşınan caydırıcılıklarının sona erdiğinin ilanı olacaktır. Bu durum Tahran açısından kabul edilemez. Bu noktada Yemen ve Irak’taki güçlerin ABD ve İsrail’e yönelik saldırılarının nitelik ve nicelik olarak artması mümkündür. 7 Ekim’den beri kırılganlığının farkında olduğu için oldukça ihtiyatlı hareket eden Suriye ve Beşşar Esed yönetimi de istemeden de olsa çatışmalara müdahil olabilir. Bu durum ülke içinde terör örgütü PKK/YPG ve diğer silahlı grupların hareketlenmesine yine Rus hava saldırılarının artmasına yol açabilir. Kısaca 7 Ekim, 1 ve 13 Nisan tarihlerinden sonra 30 Temmuz da çatışmanın derinleştiği bir tarih olarak kaydedilecektir.

Saldırının ortaya koyduÄŸu vahim tablo ile beraber Türkiye’nin 7 Ekim’den beri yaptığı saÄŸduyu ve insancıl diplomasi çaÄŸrısının, Ä°srail karşısında uluslararası kuruluÅŸları aktif hale getirme çabasının hatta yıllardır hasım güç kategorisinde bulunan BeÅŸÅŸar Esed yönetimine yaptığı uzlaÅŸma çaÄŸrılarının arkasındaki saik de daha net görüldü. Heniyye suikastına yönelik Ankara’nın verdiÄŸi sert tepkiler bölgesel çatışmanın artık daha ileri bir aÅŸamaya ulaÅŸtığı ve burada kalmayacağı endiÅŸesinden kaynaklanıyor. Muhtemelen bu aÅŸamadan sonra diplomasinin daha az etkili olduÄŸu, sahadaki çatışma dinamiklerinin belirleyici hale geldiÄŸi, dahası Ukrayna krizinde görüldüğü üzere Filistin ve bölgenin uluslararası güç mücadelesinin bir alanı haline dönüşeceÄŸi döneme giriyoruz. Türkiye CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın “daha güçlü olmalıyız” vurgusu ile Kongredeki savaÅŸ çığırtkanı ABD’li senatörler tarafından ayakta çılgınca alkışlanan bölge liderleri arasında Netenyahu ve Ukrayna Devlet BaÅŸkanı Volodimir Zelenskiy’nin yanı sıra Yunanistan BaÅŸbakanı Kiryakos Miçotakis’in de bulunması Ankara’nın bölgesel denklemdeki hassas konumunu gözler önüne seriyor. Yine de ilk yakın riskin Suriye merkezli olma ihtimali çok daha yüksek olduÄŸu için bu konuda önleyici tedbirlerin bir an önce alınmasında fayda bulunuyor.

[Dr. Hakkı Uygur Milli İstihbarat Akademisi Başkan Yardımcısıdır.]

* Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.

AA