Bu anlaşma ne getirecek?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Tüm dünyada gözler Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimlerde iken, 3 Şubat 2022’de Türkiye ve Ukrayna arasında Serbest Ticaret Antlaşması (STA) imzalandı. Aslında bu anlaşma her ne kadar Ukrayna açısından politik bir hamle gibi görünse de maddeler üzerinde yaklaşık 15 yıldır tartışılıyor. Ukrayna ve Türkiye’nin diplomatik ilişkilerinin tesisinin 30. senesi için Şubat 2022’de düzenlenen Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey Toplantısı anlaşmanın imzalanması için bir fırsat yaratıyordu. Öyle de oldu. Bu yoğun gündeme rağmen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ukrayna ziyareti esnasında Serbest Ticaret Antlaşması (STA) ve işbirliklerini güçlendiren 7 anlaşma daha imzalandı.

Türkiye ile Ukrayna arasındaki ticaret

Türkiye ile Ukrayna arasındaki toplam ticaret hacmi 2021 yılında 7.5 milyar dolara ulaştı. Ukrayna Türkiye’nin en çok ithalat yaptığı 12. ülke olurken, ihracatta maalesef 20. sırada. Her yıl Ukrayna’dan Türkiye’ye 2 milyondan fazla turist geliyor ve 1.6 milyar dolarlık bir iş hacmimiz var.

Ukrayna ile olan ticaretimizde ticaret açığı veriyoruz. 2021 yılında bu ticaret açığı 1.6 milyar doları bulmuş. İthalatta hızlı bir artış söz konusu. 2021’de ithalat 2019’a göre yaklaşık %66 artarken ihracattaki artış %35’te kalmış. Ukrayna’dan en çok ithalat yaptığımız fasıl ise demir çelik. 2021 yılında bu fasıldan ithalatımız 2.2 milyar dolar olmuş. Yaklaşık 1 milyar doları ise hububat ithalatı. Yani ithalatın %71’i bu iki mal grubundan oluşuyor.

Bizim Ukrayna’ya ihracatımız ise daha çeşitli mallar içeriyor. Ukrayna’ya 2021 yılında en çok mineral yağlar, yakıtlar (GTIP 27) ve de nükleer reaktörler kazanlar ve makineler (GTIP 84) fasıllarında mal satmışız. Ancak bu mallar dışında kara taşıtları, meyve ve kuruyemiş, tekstil ve tabii insansız hava taşıtı gibi mallarda da ihracatımız var.

Peki, STA ne getirecek?

Aslında anlaşmanın daha önce tamamlanması öngörülüyordu ancak tarım ürünlerindeki verginin ne zaman kaldırılacağı gibi hususlar yüzünden gecikti. Ukrayna’nın ihracatının %95’i olan emtiada gümrük vergisinin hemen kalkması bekleniyor. Tekstil gibi hafif sanayide 3 yıl, motorlu kara taşıtlarında ise 5 yıl gibi bir geçiş süresi öngörülüyor.

STA ile birlikte 7.5 milyar dolar olan ticaret için 10 milyar dolar hedefi konulmuş. Türkiye’nin özellikle tekstil ve otomotiv sektörlerinde rekabet avantajı var. Bu sektörlerde Ukrayna’ya olan ihracatımız artabilir.

Aslında Türkiye ile bir ticaret anlaşmasının muhtemel sonuçları Ukrayna’da daha çok tartışılıyor. Özellikle tekstil sektöründe önemli bir kayıp yaşanması bekleniyor. Giyim ve tekstil ürünlerinde kaybın %4.24’ü aşabileceği tahmin ediliyor. Bu nedenle kademeli bir geçiş öngörülüyor. Tekstilde gümrük vergilerinin kalkması muhtemelen üç seneyi bulacak. Ancak nihayetinde Türkiye’nin Ukrayna’ya tekstil ihracatında önemli bir artış yaşanacak.

Meyve ve sebzede de gümrük vergilerinin sıfırlanması ile birlikte bir ihracat artışı olacak kuşkusuz. Zaten domates, salatalık gibi mallarda Türkiye Ukrayna’da önemli bir pazara sahip. Pazar payımız bu iki üründe de %80’ler civarında. Bu pazarın genişlemesi ve diğer sebze ve meyvelerde de Türkiye’nin önemli bir pazar elde etmesi mümkün.

Türkiye’nin avantajlı olabileceği bir diğer alan ise otomotiv. Ukrayna’da otomotiv sektörü çok gelişmiş değil. Ukrayna bu sektörü korumak adına ortalama %10’luk bir gümrük vergisi uyguluyor. Ancak STA ile birlikte 5 yıl içerisinde bu vergiler de sıfırlanacak. Türkiye özellikle Ukrayna’ya otobüs satıyor. Bu pazarda %60 paya sahip. Gümrük vergilerinin sıfırlanması ile hafif ticari araçlar gibi otomotiv ürünlerinde ihracatımız artabilir.

Demir-çelik sektöründe endişe var

Demir-çelik endüstrisi Ukrayna ekonomisinde çok önemli. GSYİH’sının %30’u bu endüstriden geliyor. Endüstri üretiminin yaklaşık üçte ikisi ise ihracata gidiyor. Türkiye de Ukrayna’dan en çok bu fasıldan ithalat yapıyor. Ukrayna’dan yaklaşık 2.5 milyon ton çelik ihraç ediyoruz ve bunun %95’i dahilde işleme rejimine tabi. Türkiye Ukrayna’dan aldığı hammaddeyi işleyerek ihraç ediyor. Bu durum Ukrayna tarafından katma değerin Türkiye’de kalması nedeniyle tepki çekmiş ve Ukrayna hammadde ihracatına vergi getirmişti.

Demir-çelik endüstrisi her ne kadar bu verginin kalkacağını beklese de anlaşılan bu vergi kalkmamış. Bu konuda bir taviz verilmiş. Çelik üretimi Ukrayna için çok önemli ve endüstriyi korumaya devam ediyor. Bu endüstriye geniş sübvansiyonlar da veriyor. Haliyle bu durum Türkiye’deki çelik sektörü için endişe verici. Sektörün temsilcileri, Güney Kore ile yapılan STA sonrası, Güney Kore’den ithalatın arttığını ve bunun sektöre yansıdığını belirtiyorlar. Benzer bir durum yine yaşanabilir.

Özetle, yıllardır müzakereleri süren Türkiye ve Ukrayna arasında STA nihayet imzalandı. Türkiye’de yaş sebze ve meyve, tekstil ve otomotiv sektörleri açısından olumlu bir gelişme ancak bir geçiş süreci var. Demir-çelik endüstrisinde ise çelik ithalatının artması söz konusu. Bu durum yerli çelik üreticisi açısından zorlayıcı olacak.