Büyük Önder Atatürk’ün ebediyete intikalinin 84’üncü yılı

“Özgürlük ve bağımsızlığı karakteri” olarak ilan eden, bir milleti esaretten kurtaran Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün ebediyete intikalinin üzerinden 84 sene geçti.

Büyük Önder Atatürk, 1881’de Selanik’te dünyaya geldi. Annesi Zübeyde Hanım’ın arzusu doÄŸrultusunda ilköğrenimine Hafız Mehmet Efendi’nin mahalle mektebinde baÅŸlayan Atatürk, daha sonra babası Ali Rıza Efendi’nin isteÄŸi üzerine geçtiÄŸi Åžemsi Efendi Mektebinde ilkokulu tamamladı.

Ortaokul eÄŸitimi için gittiÄŸi Selanik Mülkiye Rüştiyesinden kendi isteÄŸiyle ayrılan Atatürk, öğrenimini Selanik Askeri Rüştiyesinde sürdürdü. Bu okulda matematik öğretmenliÄŸi yapan Yüzbaşı Mustafa Efendi, Atatürk’ü sınıftaki diÄŸer “Mustafa”lardan ayırmak için üstün yetenekli öğrencisine ikinci ad olarak “Kemal” ismini verdi.

Mustafa Kemal, Selanik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra Manastır Askeri Ä°dadisinden ikincilikle mezun oldu. Askeri öğreniminin yanında yabancı dil eÄŸitimi de alan Atatürk, yazları izinli döndüğü Selanik’te Fransızca dersleri aldı.

Daha sonra Ä°stanbul’a gelerek 1899’da girdiÄŸi Harp Okulunu 1902’de teÄŸmen rütbesiyle tamamlayan Atatürk, Harp Akademisinden de 1905’te kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.

Atatürk, kurmaylık stajı için 1905’te Åžam’da 5. Ordu emrine atandı. Suriye bölgesindeki üstün hizmetleri dolayısıyla BeÅŸinci Rütbe’den Mecidi NiÅŸanı verilen Atatürk, 1907’de merkezi Makedonya’nın Manastır ÅŸehrinde bulunan 3. Ordu Karargahı’na atandı. Atatürk, 3. Ordu Karargahı’nın Selanik’teki kurmay ÅŸubesinde görevlendirildi.

Mustafa Kemal Atatürk, Manastır ve Selanik’te görevliyken 1909’da Ä°stanbul’daki 31 Mart Vakası’nı bastıran Hareket Ordusu’nda görev yaptı.

1910’da Arnavutluk’taki isyanı bastırmak için düzenlenen harekatta da görevlendirilen Atatürk, Ä°talya’nın 1911’de Trablusgarp’a asker çıkarması üzerine Tobruk’a gönderildi.

Tobruk ve Derne’de Türk kuvvetlerini baÅŸarıyla yönettikten sonra binbaşı rütbesiyle 1912-1913 yıllarında Balkan Savaşı’na katılan Atatürk, Edirne’yi Bulgaristan’dan geri alan kolorduda görev yaptı.

“Anafartalar kahramanı”

Atatürk, 1913’te Sofya’da ataÅŸeliÄŸe atandı. AtaÅŸe olarak görev yaptığı sırada Birinci Dünya Savaşı’nın baÅŸlaması üzerine Atatürk, BaÅŸkomutanlık Vekaleti’ne müracaat ederek cephede görev almak istedi.

Kendisine “Sizin için orduda her zaman bir görev vardır. Ancak Sofya AtaÅŸemiliterliÄŸini daha önemli gördüğümüzden sizi orada bırakıyoruz.” cevabının verilmesi üzerine Büyük Önder, BaÅŸkomutan Vekili Enver PaÅŸa’ya ÅŸu mektubu yazdı:

“Vatanın müdafaasına ait faal vazifelerden daha mühim ve yüce bir vazife olamaz. ArkadaÅŸlarım muharebe cephelerinde, ateÅŸ hatlarında bulunurken ben, Sofya’da ataÅŸemiliterlik yapamam. EÄŸer birinci sınıf subay olmak liyakatinden mahrumsam, kanaatiniz bu ise lütfen açık söyleyiniz.”

Bunun üzerine Atatürk, 1915’te Esat PaÅŸa komutasındaki 3. Kolordu’ya baÄŸlı TekirdaÄŸ’da oluÅŸturulacak 19’uncu Tümen Komutanlığına atandı.

Gelibolu Yarımadası’na asker çıkaran ve Conkbayırı’na ilerleyen düşman birlikleri Atatürk’ün komutasındaki 19’uncu Tümen kuvvetlerinin taarruzuyla geri çekildi. Atatürk, “Anafartalar Kahramanı” olarak ün kazandı.

Atatürk, Conkbayırı taarruzu sırasında göğsüne isabet eden şarapnel parçasının cebindeki saati parçalayarak dönmesi sonucu mutlak bir ölümden kurtuldu.

DoÄŸu Cephesi’nde 16’ncı Kolordu Komutanlığına atanan Atatürk, 1916’da Rus saldırılarını durdurarak Bitlis ve MuÅŸ’u düşmandan geri aldı ve bu cephede generalliÄŸe terfi etti.

1917’de Filistin ve Suriye’de görevli 7’nci Ordu Komutanlığına atanan Atatürk, aynı yıl Veliaht Vahdettin ile Almanya’ya giderek Alman Genel Karargahı ve Alman savaÅŸ cephelerinde incelemelerde bulundu.

1918’de yeniden görevlendirildiÄŸi Suriye cephesinde 7’nci Ordu Komutanıyken, Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle imzalanan Mondros AteÅŸkes AntlaÅŸması’ndan sonra Ä°stanbul’a döndü. Ãœlkeyi düşman iÅŸgalinden kurtarmak amacını gizli tutarak, Ordu MüfettiÅŸliÄŸi görevi ile Ä°stanbul’dan ayrıldı.

“Sevr AntlaÅŸması bizce mevcut deÄŸildir”

Karadeniz yoluyla 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, 22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi’ni yayımladı. Türk milletine, “Vatanın bütünlüğünün ve milletin bağımsızlığının tehlikede olduÄŸunu, azim ve kararlılıkla vatanın kurtarılması için Sivas’ta bir kongre toplanacağını” bildirdi.

Ayrıca Osmanlı Hükümetinin verdiÄŸi görevden ve askerlikten istifa ederek, 23 Temmuz 1919’da Erzurum’da, 4 Eylül 1919’da Sivas’ta toplanan kongrelerin baÅŸkanlığını yaptı.

Bu kongrelerde, “Düşman iÅŸgaline karşı milletin vatanı savunacağı, bu amaçla geçici bir hükümetin kurulacağı ve bir milli meclisin toplanacağı, manda ve himayenin kabul edilmeyeceÄŸi” kararları alındı ve açıklandı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), onun çabalarıyla 23 Nisan 1920’de Ankara’da tarihi görevine baÅŸladı. Mustafa Kemal Atatürk, Meclis ve Hükümet BaÅŸkanı seçildi.

Milli Mücadele ve KurtuluÅŸ Savaşı’nın tanığı Anadolu Ajansını kurdu

TBMM açılmadan 17 gün önce, 6 Nisan 1920’de, Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla Anadolu Ajansı (AA) kuruldu. “Türkiye’nin sesini dünyaya duyurmak” amacıyla kurulan AA, TBMM’nin çıkardığı ilk yasaları duyurdu, Milli Mücadele’nin ve KurtuluÅŸ Savaşı’nın her aÅŸamasına tanıklık etti.

TBMM açılarak milli bir hükümet kurulmasına raÄŸmen Osmanlı Hükümeti ile Ä°tilaf Devletleri arasında 10 AÄŸustos 1920’de Sevr AntlaÅŸması imzalandı.

Büyük Önder Atatürk, United Telegraph gazetesi muhabirine yaptığı açıklamada, Sevr AntlaÅŸması’nı tanımadıklarını vurgulayarak, “Siyasi, adli, iktisadi ve mali bağımsızlığımızı imhaya ve neticede yaÅŸama hakkımızı inkara ve kaldırmaya yöneltilmiÅŸ Sevr AntlaÅŸması bizce mevcut deÄŸildir.” ifadelerini kullandı.

TBMM tarafından Osmanlı Hükümeti ile Ä°tilaf Devletleri arasında imzalanan Sevr AntlaÅŸması’nın kabul edilmediÄŸi dünyaya duyuruldu.

MareÅŸal” rütbesi ve “Gazi” unvanı

Ä°tilaf Devletleri’nin yardımıyla Ä°zmir’i iÅŸgal eden Yunan kuvvetlerinin ilerlemesi, 1921’de Birinci ve Ä°kinci Ä°nönü savaÅŸlarıyla durduruldu.

Yunan ordusunun 23 AÄŸustos 1921’de yeniden taarruz etmesiyle Sakarya Meydan Muharebesi baÅŸladı. Atatürk, birliklere, “Savunma hattı yoktur, savunma sathı vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz.” emrini verdi.

Yunan ordusu bozguna uÄŸratılarak, BaÅŸkomutan Mustafa Kemal PaÅŸa’nın yönettiÄŸi Türk ordusu, Sakarya Meydan Muharebesi’ni zaferle sonuçlandırdı. 22 gün süren bu savaÅŸta Yunan ordusu ağır kayıplara uÄŸratıldı. Bu zafer dolayısıyla Mustafa Kemal Atatürk’e, TBMM tarafından “MareÅŸal” rütbesi ve “Gazi” unvanı verildi.

Sakarya Zaferi’nin ardından 13 Ekim 1921’de Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars AntlaÅŸması, 20 Ekim 1921’de Fransızlarla Hatay haricinde bugünkü Türkiye sınırının çizildiÄŸi Ankara AntlaÅŸması imzalandı.

Atatürk’ün komutanlığında Türk ordusu, vatanı düşman iÅŸgalinden kurtarmak için 26 AÄŸustos 1922’de karşı saldırıya geçerek Büyük Taarruz’u baÅŸlattı.

Mustafa Kemal PaÅŸa’nın yönettiÄŸi 30 AÄŸustos 1922’deki Dumlupınar (BaÅŸkomutan) Meydan Muharebesi’nde Türk ordusu, Yunan ordusunun büyük kısmını yok etti. Bozguna uÄŸrayarak kaçan düşman kuvvetlerini izleyen Türk ordusu, 9 Eylül 1922’de Ä°zmir’e girdi.

Anadolu’yu düşman istilasından kurtaran büyük askeri zaferlerin ardından 11 Ekim 1922’de Mudanya AteÅŸkes AntlaÅŸması imzalandı ve Ä°tilaf Devletleri iÅŸgal ettikleri Türk topraklarından çekildi.

Lozan Antlaşması

Ä°smet Ä°nönü baÅŸkanlığındaki Türkiye heyeti ile Ä°ngiltere, Fransa, Ä°talya, Japonya, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasında 24 Temmuz 1923’te Lozan AntlaÅŸması imzalandı.

Büyük Önder, Lozan AntlaÅŸması’na iliÅŸkin, “Bu antlaÅŸma, Türk milleti aleyhine, asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr AntlaÅŸması’yla tamamlandığı zannedilmiÅŸ büyük bir suikastın yıkılışını ifade eder bir vesikadır.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk CumhurbaÅŸkanı

KurtuluÅŸ Savaşı’nın ardından TBMM tarafından 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilirken, Mustafa Kemal Atatürk de CumhurbaÅŸkanı seçildi. 1938’de ölümüne dek arka arkaya 4 kez CumhurbaÅŸkanı seçilen Atatürk, bu görevi en uzun süre yürüten CumhurbaÅŸkanı oldu.

CumhurbaÅŸkanı Mustafa Kemal Atatürk’e 14 Haziran 1926’da Ä°zmir’de yapılması planlanan suikast giriÅŸimi engellendi. ElebaÅŸları Ä°zmir’de tutuklandı.

Büyük Önder, suikast giriÅŸimine iliÅŸkin Anadolu Ajansına yaptığı açıklamada, “Alçak giriÅŸimin benim ÅŸahsımdan ziyade mukaddes Cumhuriyetimize ve onun dayandığı yüksek ilkelerimize yönelmiÅŸ bulunduÄŸuna şüphe yoktur. Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

Gazi Mustafa Kemal’e, 24 Kasım 1934’te 2587 sayılı Kanunla “Atatürk” soyadı verildi ve bu soyadının baÅŸkaları tarafından kullanılması yasaklandı.

Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör olarak öne çıkmasına katkıda bulundu

Mustafa Kemal Atatürk, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın etkilerini hafifletmek ve ülkenin kalkınmasını hızlandırmak amacıyla 1933’te BeÅŸ Yıllık Sanayi Planı’nı baÅŸlattı. Aynı dönemde dış politikada da önemli adımlar atıldı. Milletler Cemiyeti’ne girilmesi, Balkan Antantı’nın imzalanması, Montrö BoÄŸazlar SözleÅŸmesi ve Sadabat Paktı gibi giriÅŸimler, Türkiye’nin bölgesinde ve dünyada etkili bir aktör olarak öne çıkmasına katkıda bulundu.

Atatürk, Hatay’ın anavatana katılması için yoÄŸun diplomatik çaba sarf etti ve onun bu amacı, vefatının ardından 1939’da gerçekleÅŸti.

Yalnızca Türk milletinin KurtuluÅŸ Savaşı’nı baÅŸarıyla yöneten bir komutan olarak deÄŸil, aynı zamanda gerçekleÅŸtirdiÄŸi devrimlerle de dahi bir devlet adamı olarak tarihe geçen Mustafa Kemal Atatürk, 57 yıl süren yaÅŸamında, milletinin ve vatanının bağımsızlığı için yılmadan çalıştı ve girdiÄŸi her mücadeleden zaferle çıktı.

Askeri ve siyasi dehasıyla Türk ve dünya tarihine adını altın harflerle yazdıran Mustafa Kemal Atatürk, 10 Kasım 1938’de 57 yaşındayken Dolmabahçe Sarayı’nda saat 09.05’te hayata gözlerini yumdu.

Atatürk’ün vefatı sadece Türkiye’de deÄŸil bütün dünyada büyük üzüntüyle karşılanırken, yabancı devlet adamları birçok açıklama yaptı ve mesaj yayımladı.

Ata’nın cenazesinin Anıtkabir yolculuÄŸu

10 Kasım 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nda hayata gözlerini yuman Atatürk’ün naaşı, 16 Kasım’da Dolmabahçe Sarayı tören salonunda katafalka konuldu.

19 Kasım günü cenaze büyük bir kalabalık tarafından Yavuz Zırhlısı ile Ä°zmit’e oradan da aynı günün akÅŸamı tüm yurt gezilerinde kullandığı tren ile Ankara’ya uÄŸurlandı.

20 Kasım’da Ankara’da devlet erkanı tarafından karşılanan cenaze, TBMM önünde katafalka konuldu. 21 Kasım 1938’de çok büyük bir cenaze töreni ile Ankara Etnografya Müzesi’ndeki geçici kabrine konulan Atatürk’ün naaşı, ebedi istirahatgahı Anıtkabir’e taşındığı 10 Kasım 1953’e kadar burada kaldı.