Enflasyon Artmaya Devam Ediyor

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

TÜİK Ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre TÜFE aylık %2.39 yıllık ise %19.89 artarken, Yİ-ÜFE’de aylık %5.24 artarak yıllık %46.31’lik bir artış gerçekleştirdi.  Açıklanan enflasyon rakamlarımdan TÜFE aylık ve yıllık bazda piyasa beklentisinin altında gerçekleşti. Bu ay piyasa TÜFE’nin aylık en az %2.6 artarak psikolojik sınırı olan %20’nin üzerine çıkacağını düşünüyordu. Ama öyle olmadı ve TÜFE %20’nin altında kaldı.

Neden TÜFE bu ay piyasa beklentisinin altında gerçekleşti?

Bu durumun temel nedeni TÜİK’in hesaplama metodolojisi ile ilgili. Tedarik zincirindeki sıkıntılar nedeniyle otomobil bayilerinin elinde yeni otomobil çok az. Bu nedenle TÜİK Ekim ayı için benzinli ve dizel otomobiller için bu ay fiyat derlemesi yapamamış. Bu nedenle otomobil fiyatlarında Ekim ayında artış olmadığı not düşülmüş. Oysaki piyasada Ekim ayında özellikle de kurdaki artışla birlikte otomobil fiyatları bir hayli arttı. Öyle zannediyorum ki tedarik sıkıntısı bitince ve TÜİK’de fiyat derlemesi yapınca Kasım ya da Aralık ayında otomobil fiyat artışları gecikmeli ve de birikimli bir şekilde fiyatlara yansıyacak. Bu kez de önümüzdeki birkaç ay içinde beklentinin çok üstünde aylık ve yıllık bir TÜFE ile karşılaşmamız hayli olası görünüyor.

Bu ay enflasyon rakamlarındaki en dikkat çekici kısım Yİ-ÜFE’deki dramatik artış. Yİ-ÜFE’deki yıllık artış son 19 yılın en yükseği olarak karşımıza çıkıyor. Alt kalemleri incelediğimizde bu artışın temel kaynağının enerji ve ara malından kaynaklandığını anlıyoruz. Yİ-ÜFE’nin bu denli yüksek artışı dünyada enerji krizi ve tedarik zinciri krizlerinin yanı sıra döviz kurunda son aylarda yaşadığımız artışların bir sonucu aslında. Şöyle bir bilgi paylaşayım; TCMB’nin yaptığı bir analize göre Türkiye’de döviz kurunun enflasyona geçişkenlik oranı %41. Bu demektir ki bugün kur 1 birim artarsa enflasyona katkısı 0.41 birim oluyor. Son iki aydır kurda %16’lık artış gerçekleştiğini düşündüğümüzde bunun enflasyona katkısı 6,5 puan oluyor. Bu oranın tamamı henüz enflasyona yansımadı ama önümüzdeki günlerde yansımaya devam edecek.

Tabi burada şu meseleye de ayrı bir parantez açmak isterim. Bildiğimiz gibi döviz kurundaki artışlar özellikle yurt dışından ithal edilen enerji ve hammaddenin fiyatını artırarak enflasyonu artırıyor. Yani döviz kuru maliyet enflasyonu kanalıyla önce Yİ-ÜFE’yi artırıyor. Ardından maliyetleri artan üreticiler sattıkları malların fiyatlarını artırınca da bu kez TÜFE artmaya başlıyor. Bu açıdan Türkiye’de üretim maliyetlerinin neredeyse yarısının henüz enflasyona yansımadığını anlıyoruz. Bunu nereden mi anlıyoruz? Tabii ki ÜFE-TÜFE makasından anlıyoruz. Bu makas Ekim ayı rakamlarına göre %26.42’ye yani tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmış durumda. Tabi bu noktada şu soru bir hayli önemli kanımca. Üreticiler neden maliyet artışlarının %26’sını sattıkları malların fiyatlarını yansıtmıyorlar? Öyle zannediyorum ki pandemi koşulları nedeniyle hem talebin istenilen düzeylerde olmaması hem de fiyatların yeterince yüksek olması nedeniyle yansıtamıyorlar. Bu demek oluyor ki çeşitli nedenlerle artan üretim maliyetinin yükü hala üreticinin omuzlarında duruyor.

Yukarıdaki analizden de anlaşılacağı üzere enflasyon ilk olarak söz konusu makas nedeniyle artamaya devam edecek. Ayrıca hem iç hem de dış nedenlerle döviz kuru kısa ve orta vadede de artmaya devam edecek ve enflasyonu da artırmaya devam edecek. Yine bu ay %27’ye çıkan gıda fiyatları da iklim krizi vb. nedenlerle orta vadede artmaya devam edecek. Dünyada  yaşanan enerji krizi ve tedarik zinciri krizleri nedeniyle yine enflasyonda yön yine yukarı görünüyor. Bir de TCMB yeni büyüme stratejisi gereği politika faizini yakın dönemde de indirmeye devam edecek gibi görünüyor. Haliyle bu hem kuru hem de enflasyonu artıracak bir gelişme olacaktır. Bu nokta da 2022 başında %20 üzerine çıkan enflasyonun belirli bir süre bu seviyelerde kalıcılık göstereceğini düşünüyorum. Mayıs 2022 öncesi enflasyonda bir gevşeme görmenin zor olduğu kanaatindeyim.