“Enflasyon Artmaya Devam Ediyor”

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kasım ayında TÜFE aylık %3.51 yıllık ise %21.31 artarak son 3 yılın zirvesine ulaştı. Yİ-ÜFE ise aylık %9.99 artarak %54.62 olarak gerçekleşti. Yani son 20 yılın en yüksek Yİ-ÜFE’si ile tanıştık.

Rakamlara baktığımızda bize söylediği ilk şey şu; enflasyon çok yüksek ve daha da yükselmeye devam edecek. Peki neden enflasyon yüksek ve yükselmeye de devam edecek? Bildiğimiz gibi enflasyonun üç temel kaynağı var. Talep enflasyonu, maliyet enflasyonu ve enflasyon bekleyişleri. Bu açıdan incelediğimizde Türkiye’de enflasyonun en önemli kaynağı maliyet enflasyonu. Ve söz konusu maliye enflasyonun da iç ve dış olmak üzere iki temel nedeni var. İç nedenlere baktığımızda karşımıza döviz kurundaki artışlar geliyor. Dış nedenlerin temel kaynağı ise özellikle pandemi döneminde tanıştığımız tedarik zinciri bozulmaları, enerji fiyatlarındaki artışlar. Tabi kuraklık nedeniyle artan gıda fiyatlarını da söylemeden geçmek olmaz. Talep enflasyonu ise maliyet enflasyonuna göre daha düşük. Son dönemlerde Türkiye’de enflasyon beklentilerindeki bozulmalar da önemli bir enflasyon kaynağı olmaya başladı diyebilirim.

Şimdi gelin enflasyon rakamlarını daha yakından inceleyelim. İlk olarak TÜFE’yi incelediğimizde beklentilerin üstünde geldiğini söyleyebiliriz. Bu noktada piyasanın beklentisi aylık %3’lük bir artışla %20.7’lik bir artış bekleniyordu. Geçtiğimiz ay benzinli ve dizel otomobillerin fiyatları tedarik zinciri krizi nedeniyle derlenemediği için bu ay derlenebilmiş. Bu nedenle otomobil fiyatları artışı TÜFE’ye bu ay gecikmeli yansımış görünüyor, haliyle TÜFE’nin bu ay beklenti üstü gelmesinin önemli nedeni bu olabilir. Bu arada bu ay otomobil fiyatlarındaki artışla ilgili önemli bir tartışma olduğunu da belirtmek isterim. TÜİK’in bu ayki hesaplamasına göre otomobil fiyatlarındaki ortalama artış %5.2. Oysa piyasadaki hâkim görüşe göre bayilere gittiğinizde ya da internetten baktığınızda son bir aylık süreçte özellikle kur artışı kaynaklı olarak otomobil fiyatlarındaki artış çok daha fazla.

Kasım ayında Yİ-ÜFE’deki artış oldukça yüksek. Söz konusu yüksekliğin en önemli nedeni hiç kuşkusuz özellikle son aylarda döviz kurunda meydana gelen artış tabiki. Bunu ÜFE’nin alt kalemlerine baktığınızda çok rahat anlayabiliyoruz. Örneğin ana sanayi grupları bağlamında ara malındaki aylık artış %11.5 iken yıllık artış ise %63.1. Yine enerjiye baktığımızda da aylık %13.3’lük artışın yanında yıllık da %90.3’e varan bir artış söz konusu.

Aslına bakılırsa enflasyon rakamları ile ilgili bu ayki tartışmanın asıl kaynağı ÜFE ile TÜFE arasındaki makasla ilgili. Söz konusu makas son 11 yılın en yüksek seviyesi olan %33.31’e ulaştı. Yani bu demek oluyor ki Türkiye’de üreticiler üretim maliyetlerinin büyük kısmını hala sattıkları mallara yansıtmış durumda değiller. İşte asıl tartışma tam da burası ile ilgili. Çünkü piyasadaki hâkim görüşe göre son dönemde artan kur ve enflasyonla birlikte tüketiciler enflasyon daha da artacak diye bırakın şimdiki ihtiyaçlarını gelecekteki ihtiyaçlarını bile şimdiden alma telaşında. Haliyle böylesi bir talep ortamında üreticilerin maliyetlerini yansıtmıyor olmaları çok rasyonel görünmüyor.

Peki o zaman ÜFE ile TÜFE arasındaki fark neden bu kadar çok yüksek? O zaman geriye tek ihtimal kalıyor. O da TÜFE’nin olması gerekenin altında hesaplandığı ve ilan edildiği. Bu konu ile ilgili hepimizin bildiği gibi TÜİK’e çok ciddi bir eleştiri var. Hâkim görüşe göre TÜİK TÜFE’yi düşük ilan ediyor yani enflasyon rakamlarını manipüle ediyor. İşte yukarıda saydığım nedenlerden dolayı bu ay söz konusu tartışma daha bir alevli.

Bu ayki enflasyon rakamlarının bir nedenle daha piyasa için önemi büyüktü. Geçtiğimiz hafta asgari ücret tespit komisyonu toplandı. Yaklaşık iki hafta içerisinde asgari ücret belirlenecek. Asgari ücret tespitinde enflasyon rakamlarının önemi büyüktür. Çünkü yapılacak olan zam oranının asgari ücretin altında kalmaması gerek. İşte bu nedenle bu ay TÜİK’in açıkladığı enflasyon rakamlarının düşük olduğu tartışması daha da alevlendi diyebilirim.