Doç. Dr. Filiz Eryılmaz yazdı;

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Merakla beklenen Ocak ayı enflasyon rakamları açıklandı. Ocak ayı rakamları birkaç açıdan oldukça önemliydi. İlk olarak Ocak başında yönetilen yönlendirilen fiyatlar olarak adlandırdığımız elektrik, akaryakıt ve doğalgaza yapılan zamların enflasyonu ne oranda etkileyeceği merak konusuydu.  İkinci olarak ÜFE-TÜFE makası TÜFE’ye yansıyor mu yansımıyor bu da artık daha da çok merak edilir oldu. Sebebi geçtiğimiz hafta TCMB başkanı sayın Kavcıoğlu’nun ÜFE’den TÜFE’ye yansımanın piyasanın beklediği şekilde çok yüksek olmayacağını dile getirmesiydi. Son olarak TÜİK her yılın başında mal sepetindeki mal ve mal grubu ağırlıklarında güncellemeler yapıyor. Bu sene mal sepetine hangi mallar dâhil edildi hangi mallar çıkarıldı, mal grubu ağırlıkları nasıl değiştirildi o da bir hayli önemliydi.

Gelelim rakamlara. TÜFE aylık olarak % 11.10 artarken yıllık bazda % 48.69’a yükseldi. Piyasada bu ay için minimum beklenti %5.8 maksimum beklenti ise % 13.7 düzeyindeydi. Bu aralığın tam ortası olan % 9.4 ise piyasanın hâkim aylık enflasyon beklentisiydi. Bu yönüyle %11.10’luk artış piyasa beklentisinin bir miktar üstünde geldi. Tabi şunu da belirtmeden geçmek istemem. Gerek hane halkının hissettiği enflasyon gerekse bazı kurumların hesapladığı enflasyon oranları açısından değerlendirdiğinizde, bu kez de açıklanan enflasyonun oldukça düşük olduğunu da hatırlatmakta fayda görüyorum. Bu konudaki tartışmalar çok su kaldırır.

TÜFE’deki artışın arka planına baktığımızda yıllık bazda ulaştırmada %68.8, gıda da %55.6’lık, ev eşyası grubunda %54.5’lik ve lokanta ve otel grubu da %50.40’lık artışlar var. Aylık bazda da alkollü içecekler ve tütün, konut, ev eşyası, sağlık, ulaştırma ve gıda grubundaki artışlar bir hayli yüksek görünüyor.

TÜİK 2022’de 415 olan mal sayısını 409 indirmiş. Yani sepetten mısır özü yağı, kuru bamya, kiraz, yeşil soğan, kayısı ve kanepeyi çıkarmış, sepete de yeni mal eklenmemiş. Çokça merak edilen içinde elektrik, doğalgaz ve kira harcamalarının yer aldığı konut harcama grubunun ağırlığı %15.36’dan %14.11’e düşürülmüş. Yine alkollü içecekler ve tütün ile haberleşme grubun ağırlığındaki düşüş de dikkat çekici. Öte yandan ulaştırma, lokanta ve oteller ile giyim ve ayakkabı gruplarının da ağırlıkları artırılmış. Tabi ağırlıkları azaltılan ve artırılan sadece bu gruplar değil, bunlar ağırlıkları en fazla değiştirilen gruplar.

Yİ-ÜFE’de de aylık %10.45 yıllık ise %93.53’lük bir artış var. ÜFE’yi artıran temel kalemlere baktığımızda yıllık enerji, elektik, gaz ve buhar ile ara malı gruplarının öne çıktığını görüyoruz. Buradan da anlaşılacağı üzere her ne kadar kurlarda bir stabilizasyon sağlanmış olsa da döviz kurunun birikimli etkilerini enerji ve ara malı grubunda görmeye devam ediyoruz. Öte yandan hem elektrik ve doğalgaza Ocak başında yapılan zamlar hem de son aylarda global düzeyde enerji ve emtia fiyatlarındaki artış ÜFE’yi yükseltiyor ve yükseltmeye devam edecek. Son gerçekleşmelerle ÜFE-TÜFE makası %44.8’e ulaşmış durumda.

Enflasyonda en kötüyü gördük mü?

Maalesef hayır, enflasyonda henüz zirveyi görmedik. Hatırlayacak olursak eğer geçtiğimiz günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati Ocak’ta zirveyi görürüz diyerek enflasyonda zirveyi ne zaman görürüz tartışmalarını bir hayli alevlendirmişti. Bu konuda piyasada hâkim bir uzlaşı var. Benim de katıldığım beklentiye göre enflasyonda zirveyi Mayıs ya da Haziran ayında göreceğiz. Hatta hâkim görüş Mayıs’ta göreceğimiz yönünde. Bu ayki enflasyon rakamından önce enflasyonda %55’ler düzeyini gördükten sonra bir düşme gerçekleşeceği yönündeydi. Ama Ocak enflasyonundan sonra bu rakamın %60’lara doğru revize edildiğini de görüyoruz. Yani enflasyonda zirve %55-%60 arası bir oran olacak. Sonrasında ise yılın ikinci yarısında enflasyonda bir düşme bekliyorum. Hatta baz etkisi nedeniyle Kasım ve de özellikle Aralık’ta düşüş etkisi daha belirgin olacaktır diye düşünüyorum.

Yılsonu enflasyon oranı kaç olur?

2022’yi hangi enflasyon oranı ile kapatacağımız bir diğer merak konusu. Çok farklı sene sonu enflasyon rakamlarının zikredildiğini görüyorum. İlk olarak Merkez Bankası’nın oranına bakalım. Merkez Bankası bu seneyi %23.2’lik bir oranla kapatırız diyor. Piyasada sene sonu için en düşük beklenti %22, en yüksek %37. Hâkim beklenti ise bu aralığın tam ortası %32.8. Ben de piyasa beklentilerine uyumlu olarak bu seneyi %35’ler düzeyinde kapatırız diye düşünüyorum.