Erdal Ä°nönü’nün vefatının üzerinden 15 yıl geçti

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Eski BaÅŸbakan Yardımcısı ve SHP Genel BaÅŸkanı Erdal Ä°nönü‘nün vefatının üzerinden 15 yıl geçti.

Türkiye Cumhuriyetinin Ä°kinci CumhurbaÅŸkanı Ä°smet Ä°nönü’nün üç çocuÄŸundan biri olan Erdal Ä°nönü, “siyasetin gülen yüzü” ve bir bilim adamı olarak iz bıraktı.

Ä°smet ve Mevhibe Ä°nönü’nün ortanca çocuÄŸu olan Erdal Ä°nönü, 6 Haziran 1926’da Ankara’da dünyaya geldi.

Ä°nönü, ilk, orta ve lise öğrenimini tamamladıktan sonra 1947’de Ankara Ãœniversitesi Fen Fakültesi Fizik-Matematik Bölümü’nü bitirdi.

Daha sonra ABD’ye giden Ä°nönü, Kaliforniya Ãœniversitesi Teknoloji Enstitüsü’nde yüksek lisans ve doktora eÄŸitimi gördü. Türkiye’ye 1952’de dönen Ä°nönü, Ankara Ãœniversitesi Fen Fakültesi’nden doçent unvanı aldı.

Sevinç Ä°nönü ile 1957’de evlenen Ä°nönü, Princeton Ãœniversitesi ile Oak Ridge Princeton National Laboratory’de 1958-1960 yıllarında “konuk araÅŸtırmacı” olarak yer aldı.

Sonrasında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) rektörlüğü yapan Erdal İnönü, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra öğretim üyeliğini bırakarak siyasete girdi.

Kurulmasına öncülük ettiÄŸi Sosyal Demokrasi Partisi’nin (SODEP) genel baÅŸkanı olan Ä°nönü, partisi ile Halkçı Parti’nin birleÅŸmesinde de etkin bir rol oynadı.

Bu birleşmenin ardından Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adıyla Türk siyaset hayatında yerini alan partinin genel başkanı İnönü oldu.

1989 seçimlerinden birinci parti çıktı

Erdal Ä°nönü liderliÄŸindeki SHP, Anavatan Partisi’nin (ANAP) iktidarda bulunduÄŸu 1989 yerel seçimlerinde oyların yüzde 28,7’sini alarak birinci parti konumuna yükseldi. SHP, baÅŸta Ä°stanbul, Ankara ve Ä°zmir olmak üzere 67 il merkezindeki belediye baÅŸkanlıklarının 39’unu kazandı.

Türkiye’de Ekim 1991’de yapılan erken genel seçimlerde oyların yüzde 20’sini alan SHP, üçüncü parti oldu.

Parti içi muhalefetin bu baÅŸarısızlığın sorumluluÄŸunu Ä°nönü yönetimine yüklemesine raÄŸmen DoÄŸru Yol Partisi’nin (DYP) SHP ile koalisyon hükümeti kurması, hükümette BaÅŸbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevlerini üstlenen Ä°nönü’nün parti içindeki durumunu güçlendirdi.

Aynı seçimlere SHP listelerinden katılan Halkın Emek Partisi (HEP) adaylarından 18’i, milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. HEP’li Leyla Zana ile Hatip Dicle’nin Kürtçe yemin etmek istemeleri üzerine, TBMM’de yaÅŸananlar ve Paris’teki Kürt konferansı tartışması sonrası Erdal Ä°nönü, bu iki milletvekilinin partiden istifasını istedi.

Bunun üzerine SHP’den ayrılan HEP kökenli milletvekilleri Demokrasi Partisini (DEP) kurdu.

CHP’den istifa etti

SHP’nin 1992’deki 7. OlaÄŸanüstü Kurultayı’nda, Ä°nönü’nün karşısına çıkan Deniz Baykal ve muhalefet grubu baÅŸarılı olamadı. Ä°nönü’nün yeniden genel baÅŸkan seçildiÄŸi kurultay sonrası, Baykal ve ekibi SHP’den ayrılarak 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kapatılan CHP’yi yeniden açtı.

Dönemin cumhurbaÅŸkanı Turgut Özal’ın 17 Nisan 1993’teki ölümü ve ardından Süleyman Demirel’in cumhurbaÅŸkanlığına seçilmesinden sonra yaklaşık 1,5 ay baÅŸbakanlık görevine vekalet eden Ä°nönü, Demirel’in cumhurbaÅŸkanı adaylığına verdiÄŸi destek nedeniyle sol kesimin eleÅŸtirilerine maruz kaldı.

SHP ile CHP’nin birleÅŸtiÄŸi 1995’teki kurultayda CHP’nin “Onursal Genel BaÅŸkanı” seçilen Ä°nönü, DYP-CHP koalisyon hükümetinin BaÅŸbakan Yardımcısı ve DışiÅŸleri Bakanı oldu.

İnönü, sonrasında aktif siyaseti bırakarak, siyasi kariyerini noktaladı.

2001’de CHP Genel BaÅŸkanı Deniz Baykal’ın bazı uygulamalarına tepki göstererek, CHP’den de istifa eden Ä°nönü, sosyal demokrat çevrelerden yapılan ısrarlara raÄŸmen aktif siyasete dönmedi.

TÃœBÄ°TAK Bilim Kurulu, Atom Enerjisi Komisyonu, UNESCO Yürütme Konseyi üyeliÄŸi ve Türk Fizik DerneÄŸi baÅŸkanlığı da yapan Erdal Ä°nönü’nün, 1951’de Macar asıllı ABD’li atom fizikçisi Eugene Wigner ile Princeton Ãœniversitesi’nde ortak yaptığı çalışma uluslararası bilim dergilerinde yer aldı.

Fizik alanında Nobel’den sonraki en önemli ödül olan Wigner Madalyası’nı 2004’te alan Ä°nönü, bu ödülü Feza Gürsey’den sonra hak eden ikinci Türk oldu.

Erdal İnönü ayrıca Türkiye Cumhuriyeti ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bilimsel çalışmalar yaptı.

ABD’de tedavi gördüğü hastanede vefat etti

Siyaseti bıraktıktan sonra tekrar öğretim üyeliÄŸine dönen Ä°nönü, hastalığı nedeniyle ABD’ye tedavi olmaya gitti.

ABD’deki hastanede, 31 Ekim 2007’de 81 yaşında yaÅŸamını yitiren Ä°nönü’nün cenazesi Ankara’ya nakledildi.

Ä°nönü’nün cenazesi, TBMM’de yapılan devlet töreninin ardından, Ankara’da doÄŸduÄŸu Pembe Köşk’ün bahçesine getirildi.

EÅŸi Sevinç Ä°nönü’nün isteÄŸiyle Ä°stanbul’a götürülen Ä°nönü’nün cenazesi, 4 Kasım Pazar günü TeÅŸvikiye Camisi’nde kılınan öğle namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’ndaki aile kabristanında topraÄŸa verildi.