Ham madde fiyatı yükseliyor

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Birkaç yıldır görülmeyen devasa artışlarla ham madde fiyatları, üretim maliyetlerinin büyük çoğunluğunu oluşturduğundan, gıda, plastik, demir çelik, metal ve gübre gibi ham madde üreticisi şirketlerin finansmanı üzerinde önemli bir yük oluşturuyor

Dünya Bankası’nın haziran ayı raporuna göre, Ham madde Fiyat Endeksi, bir yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 18 daha yüksek. Ham madde fiyatlarının, gelecek yıl istikrarlı bir seviyeye kavuÅŸmadan önce, geçen yıla kıyasla bu yıl ortalama yüzde 10 daha yüksek olması bekleniyor.

Ham madde de yaşanan fiyat artışları sanayicinin üretimini yavaşlatması ve ürünlerde fiyat artışını beraberinde getirirken, tüketicinin de bu fiyat artışlarından direkt olarak etkilenmesine neden oluyor.

Plastik sektöründe ham madde olarak kullanılan Polivinil Klorid’in (PVC) ton fiyatı geçen yıl mayıs aylarında 700 dolar bandına kadar gerilerken, 2.800 dolar seviyelerine kadar yükseldi. Alçak YoÄŸunluk Polietilen’nin (AYPE) ton fiyatı geçen yıl mayısta 900 dolar seviyelerinde iken ÅŸu an 1.950 dolar seviyelerinde seyrediyor.

Yüksek YoÄŸunluk Polietilen’in (YYPE) ton fiyatı geçen yıl mayısta 700 dolar seviyelerinde iken ÅŸu anda 1.650 dolar seviyelerine ulaÅŸtı. Polipropilen’in (PP) ton fiyatı ise geçen yıl mayıs aylarında 800 dolar seviyelerinde iken 1.900 dolar seviyelerine kadar yükseldi.

Çimento sektöründe 2016-2020’de petrokok fiyatları yüzde 175, elektrik fiyatları yüzde 127, ithal kömür fiyatları ise yüzde 125 artış gösterdi. Globalde, Çin’in çelik üretimini azaltacağını duyurmasıyla demir cevheri fiyatları ton başına yaklaşık 150 dolar seviyesine geriledi. ÃœFE verilerine göre 2016-2020 döneminde çimento fiyat endeksi sadece yüzde 80 arttı.

Çimento üretiminin maliyetinde yüzde 10’luk bir etkiye sahip olan ham madde fiyatlarında yaÅŸanacak artışın sektörü enerji girdileri kadar etkilemeyeceÄŸi ifade ediliyor. AÄŸustos ayında petrokok fiyatları geçen senenin aÄŸustos ayına göre yüzde 270 artış gösterirken, elektrik ve ithal kömür fiyatları sırasıyla yüzde 62 ve yüzde 197 artış gösterdi. Temmuz ayında yerli linyit geçen yılın aynı ayına göre yüzde 43 yükseldi.

Çelik sektöründe ham madde olarak kullanılan hurdanın ton fiyatı ise eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 46 yükselerek, 434 dolara ulaştı. Ancak navlun fiyatlarındaki yükseliş ile 505 dolar olan ağustos ayı hurdanın ton fiyatının tekrar geçerli olması ve 2022 yılında da hurdanın ton fiyatının bu seviyelerde gerçekleşmesi öngörülüyor.

Cevherin ton fiyatı ise geçen yılın eylül ayında 150 dolar seviyesindeyken, eylül ayı itibarıyla 110 dolar seviyesine geriledi. Ancak 2021 yılının haziran ayında en yüksek fiyatına ulaşarak, 219 dolara kadar artmıştı.

“Ham madde fiyatlarındaki artışın ana nedeni talepteki büyük oynaklık ve uygulanan kısıtlamalar”

Konuya ilişkin olarak AA muhabirinin sorularını yanıtlayan IHS Markit Başekonomisti Timo Klein, küresel düzeyde hammadde fiyatlarında artışın ana nedeninin pandemi ile tetiklenen talepteki büyük oynaklık ve bunu kontrol altına almak için uygulanan kısıtlamalar olduğunu söyledi.

Klein, pandeminin çok yoÄŸun hissedildiÄŸi zamanlarda ekonomik aktivitedeki zorunlu düşüşün, bastırılmış tüketici ve yatırımcı talebini ve ekstra harcamayı finanse etmek için gerekli likiditeyi yarattığını dile getirerek, “Bu durum tedarikçilerin, kısıtlamalar kaldırıldıktan sonra 2021’deki talep artışını karşılayabilmelerini zorladı.” dedi.

Hammadde fiyatlarındaki artıştan en çok etkilenen sektörün otomobil sektörü olduÄŸunu aktaran Klein, “Çünkü otomobillerin elektronik donanımı için yarı iletkenlere yönelik yapısal olarak artan ihtiyaç, eÄŸlence endüstrisindeki çiplere ve ev ofis iÅŸleri için kullanılan bilgisayar donanımına yönelik artan taleple birleÅŸti. Ancak metaller, ahÅŸap ve kimyasallar gibi diÄŸer birçok ham madde, karantinalar sırasında kaybedilen üretimi telafi etme çabaları nedeniyle yüksek talep görüyor.” ifadelerini kullandı.

Klein, kaynaklar için rekabet fiyatlarının arttığını ifade ederek, “DiÄŸerlerinden daha yüksek kar marjına sahip sektörler bu yüksek fiyatları ödemeyi en iyi ÅŸekilde karşılayabiliyor. Ãœretimi artırma yetenekleri kısıtlanmaya devam edemeyen sektörler, iÅŸ modelleri artık karlı olmadığı için piyasada sıkılmaya devam edecekler.” açıklamasını yaptı.

Tedarik zinciri kesintileri ve buna baÄŸlı fiyat baskılarının bir gecede ortadan kalkmayacağını belirten Klein, “Muhtemelen 2022’nin başına kadar bir ÅŸekilde devam edecek. Yüksek ham madde fiyatlarının talep üzerindeki azaltıcı etkisi nedeniyle fiyat baskıları kısmen azalacaktır. Bu baskıların uzun dönem sürmesi nedeniyle, 2022’de daha yüksek ücret artışına bir miktar yayılma kaçınılmaz görünüyor. Bu, çoÄŸu ülkede enflasyonun sadece 6 ay önce tahmin edilenden daha yüksek olacağı ve bunun sonucunda ise daha sıkı para politikasına yol açacağı anlamına geliyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

“2022 yılında ham madde fiyatlarının kademeli olarak aÅŸağı geleceÄŸini öngörüyoruz”

PAGDER Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Gülsün, geçen yılın son çeyreğinden beri plastik ham madde fiyatlarının oldukça yüksek seyrettiğini belirterek, bu yüksek fiyat trendinin yaşanmasında süreç boyunca farklı gerekçelerin öne çıktığının altını çizdi.

Gülsün, ham madde fiyatlarının yükselmesinde ilk dönemde plastik hammadde üreticilerinin mücbir sebeplerle üretimlerini durdurması ya da kısmasının etkili olduğunu, son dönemde ise navlun fiyatlarından kaynaklı etkinin daha çok önem kazandığını dile getirdi.

Söz konusu durumun plastik sektörüne özel bir durum olmadığına iÅŸaret eden Gülsün, “Tüm dünyada emtia fiyatları yükselmiÅŸ durumda, Özellikle pandemiye baÄŸlı olarak dünya ekonomisinde bölgesel performanslar arası farkların oluÅŸmuÅŸ olması da arz-talep dengesinin yakalanmasını zorlaÅŸtıran bir etken olarak önümüzde duruyor.” dedi.

Gülsün, hammadde fiyatların önümüzdeki dönemde seyri ile ilgili kesin bir öngörüde bulunmanın zor olduÄŸunu belirterek, “Bu durum sadece plastik sektörünü deÄŸil, sektörümüzün ara girdi saÄŸladığı 30’dan fazla sektörün de maliyetlerinde artışlara sebep olmakta.” diye konuÅŸtu.

Bu yılın son çeyreÄŸinde konteyner sıkıntısının güçlenerek devam edeceÄŸi ve buna baÄŸlı olarak navlun fiyatlarının artacağını vurgulayan Gülsün, “Bu durum ise ülkemiz gibi hammadde tedarikinde büyük oranda ithalata bağımlı ülkeler açısından hammadde fiyatlarında sert bir düşüşün yaÅŸanması ihtimalini azaltmaktadır.” ifadelerini kullandı.

Gülsün, kış döneminde ise ABD’nin Meksika Körfezi bölgesinde yaÅŸanacak hava koÅŸullarının hammadde fiyatları açısından gösterge niteliÄŸinde olacağının altını çizerek, “Zira bu bölgede yer alan plastik ham madde üreticileri dünya üretiminin önemli bir kısmını gerçekleÅŸtiriyor ve 2021 yılı başında bu bölgede yaÅŸanan soÄŸuk hava dalgası fiyatların artışında önemli bir etki oluÅŸturmuÅŸtu. Gelecek yıl pandeminin etkisini azaltması ve öngörülmeyen zorlu doÄŸa olaylarının yaÅŸanmaması halinde ise ham madde fiyatlarının kademeli olarak aÅŸağı geleceÄŸini öngörüyoruz.” açıklamasını yaptı.

“Evergrande Group’ın borç krizinin piyasaları etkilemesi, metal fiyatları için de belirsizliÄŸe yol açtı”

Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Aslan da Türk çelik sektörünün üretimde kullandığı hurda ve cevherinin ithalat yolu ile temin edildiğini belirterek, ham madde fiyatlarında yaşanan değişimin sektörü doğrudan etkilediğini ifade etti.

Aslan, pandemi nedeniyle geçen yılın ikinci çeyreÄŸinde çelik sektöründe ciddi bir daralma yaÅŸandığını anımsatarak, “Özellikle büyük çelik üreticileri bu süreçte üretimlerini kısmak zorunda kaldı. Fakat dördüncü çeyrek itibarıyla talep tekrar geri geldi ancak çelik üretiminde kullanılan ham madde fiyatlarında ise artış yaÅŸandı. Öyle ki bu yılın ocak ayına gelindiÄŸinde hurda ve cevher gibi baÅŸlıca sıvı çelik üretim girdilerinin fiyatları bir önceki senenin baÅŸlarındaki fiyatların neredeyse iki katına yaklaÅŸtı.” ifadelerini kullandı.

Dünyanın en büyük çelik üreticisi Çin’de hükümetin çelik sektörüne geçen yıl daha fazla üretim yapılmaması yönünde bir talimatta bulunduÄŸunu ifade eden Aslan, “Temmuz ayından bu yana Çin’deki çelik üretiminde ciddi bir düşüş yaÅŸandı. Bu da cevher fiyatlarında aÅŸağı yönde bir harekete sebep oldu. Bununla birlikte Çinli emlak devi Evergrande Group’un borç krizinin piyasaları etkilemesi, metal fiyatları için de belirsizliÄŸe yol açtı.” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Aslan, “Her ne kadar cevher fiyatlarında kısa vadede düşüş yaÅŸansa da çelik üretiminin önemli bir girdisi olan koklaÅŸabilir taÅŸ kömürü fiyatı eylül ayında, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 268 artarak 116 dolardan, 427 dolara yükseldi.” dedi.

Sektör olarak esas sıkıntılarının, çelik üretim maliyetlerimizi doÄŸrudan etkileyen elektrik ve doÄŸal gaz gibi girdilerin fiyatlarındaki artışlar olduÄŸunu aktaran Aslan, “Ãœretim maliyetlerimizi doÄŸrudan etkileyen hurda ve cevher gibi ham maddelerin yanı sıra elektrik ve doÄŸal gazdaki geliÅŸmeleri yakından takip etmeye devam edeceÄŸiz.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

“Çimento üretiminde ham maddenin üretim maliyetlerine etkisi yüzde 10 civarında”

TürkÇimento Başkanı Fatih Yücelik ise çimento sektöründe kullanılan ana ham maddelerin kalker, marn ve kilden oluştuğunu belirterek, katkılı çimento üretiminde ise bu ham maddelere ek olarak tras ve kalker doğal mineral katkıların kullanıldığını ifade etti.

Yücelik, ham maddelerde geçen seneki ocak başı satış fiyatlarında bir değişiklik olmadığını belirterek, ocaktan fabrikaya taşıma maliyetlerindeki artışın yakıtta yaşanan artışa bağlı olduğunu dile getirdi.

Alçıtaşı, demir cevheri, boksit ve mineral katkı olarak kullanılan diÄŸer endüstriyel atık veya yan ürünler ise yerli tedarikçilerden alındığını aktaran Yücelik, “Çimento üretiminde ham maddenin üretim maliyetlerine etkisi yüzde 10 civarındadır. Dolayısıyla ham madde fiyatlarında yaÅŸanacak artışın sektörümüzü enerji girdileri kadar etkilemesi mümkün deÄŸildir. Çimento maliyetinin yaklaşık yüzde 80’ini döviz bazlı olan yakıt ve elektrik maliyetleri oluÅŸturmaktadır.” dedi.

Yücelik, sektörün yakıt tedarikinde ithalata olan bağımlılığının da oldukça yüksek olduÄŸunu aktararak, “Çimento sektörü birincil yakıt ihtiyacının yüzde 90’dan fazlasını petrokok ve ithal kömürden karşılanmaktadır. Ãœretimde yoÄŸun olarak kullanılan fosil yakıtların nerdeyse tamamının ithal edilmekte olup, dövize endekslidir. Tüm bu geliÅŸmelere raÄŸmen sektör, çimento fiyatlarını maliyet artışının çok daha altında bir noktada tutma fedakârlığını göstermiÅŸtir. Bu dönemde çimento fiyatlarındaki artış, maliyet artışlarının çok daha altında kalmıştır.” ifadelerini kullandı.

AA