İşçi sendikalarından ortak açıklama

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, Hak-İş Genel Başkanı Mahmut Arslan, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, yeni asgari ücret konusunda ortak yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, asgari ücretin işçi ve ailesinin günün ekonomik ve sosyal koşullarına göre insanca yaşamasını mümkün kılacak, insanlık onuruyla bağdaşacak bir ücret olduğu belirtilerek, şu ifadeler kullanıldı:

“Bu yönüyle asgari ücret, insanın yaÅŸaması ve varlığını sürdürebilmesi için gerekli olan asgari gelir kaynağıdır. ILO Anayasası’nın giriÅŸinde, ‘İşçinin ve ailesinin yalnızca geçimini temin eden ücret, insanca yaÅŸamaya yeterli bir ücret deÄŸildir. Halbuki işçinin insanca yaÅŸaması için yeterli ücrete sahip olması gerekir’ ifadesine yer verilmiÅŸtir. Üç işçi konfederasyonu ‘insan onuruna yaraşır bir asgari ücret’ belirlenmesi taleplerini bir araya gelerek ortaklaÅŸtırmıştır. Özellikle sendikasız işçilerin önemli bir bölümünün temel sorunu olan asgari ücretin, belirlediÄŸimiz ve savunduÄŸumuz ilkeler doÄŸrultusunda karara baÄŸlanması büyük önem taşımaktadır.”

“Toplumun tümünü yakından ve doÄŸrudan ilgilendiriyor”

Ücretli çalışanların yarıya yakınının asgari ücret ve civarında gelire sahip olduğu vurgulanan açıklamada, şunlar kaydedildi:

“Sosyal güvenlik primine esas ortalama kazanç da asgari ücretin biraz üzerindedir. Asgari ücret belirleme çalışmaları sadece ücretli kesimi deÄŸil toplumun tümünü yakından ve doÄŸrudan ilgilendirmektedir. Sadece asgari ücret alanlar deÄŸil; asgari geçim indirimi, iÅŸsizlik ödeneÄŸi, kısa çalışma ödeneÄŸi, engelli ve yaÅŸlılık aylığı ile bakım yardımı, genel saÄŸlık sigortası, bireysel emeklilik, sosyal güvenlik borçlanması, sosyal güvenlik alt ve üst primlerinin belirlenmesi gibi çok geniÅŸ bir alanı kapsamaktadır. Ekonomide özellikle son dönemde döviz kurlarında yaÅŸanan olaÄŸanüstü dalgalanma ve baÅŸta gıda ve kira olmak üzere temel mal ve hizmet fiyatlarında görülen artışlar, emeÄŸinden baÅŸka hiçbir geliri olmayan ücretli çalışanların satın alma gücünü geriletmiÅŸtir. Bu nedenle, 2022’de geçerli olacak asgari ücretin, ekonomide yaÅŸanan geliÅŸmeler de dikkate alınarak, insana yakışır bir yaÅŸam düzeyini saÄŸlayacak ÅŸekilde tespit edilmesi gereÄŸi ortak düşüncemizdir.”

“Asgari ücretin düşük belirlenmesi kabul edilemez”

Asgari ücretin emeğe gösterilen saygının bir ölçüsü olduğuna dikkatin çekildiği açıklamada, şu değerlendirmelerde bulunuldu:

“Sosyal devlet anlayışı çerçevesinde, gelir dağılımında adaleti ve iyileÅŸtirmeyi temel alan, refahın geniÅŸ kitlelere yayılmasını amaçlayan bir yaklaşımla tespit edilmesi toplumsal huzur ve iÅŸ barışının saÄŸlanması için gereklidir. Üç işçi konfederasyonu ‘aileleri ile birlikte insan onuruna yaraşır bir asgari ücret’ belirlenmesi taleplerini yineleyerek bir kez daha bir araya gelmiÅŸtir. Anayasamız devlete ‘çalışanların yaptıkları iÅŸe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diÄŸer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alma’ görevi vermektedir. Ayrıca, asgari ücretin tespitinde ‘çalışanların geçim ÅŸartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur’ denilmektedir. Asgari ücret bir pazarlık ücreti deÄŸildir. İşçinin ailesiyle birlikte insanca yaÅŸamasını saÄŸlayacak gelirdir. Asgari ücretin belirlenmesi müzakerelerinde göz önünde tutulması gereken öncelikli husus, çalışanların karşı karşıya bulundukları geçim koÅŸullarıdır. Çalışanlar, yaÅŸanılan ekonomik sıkıntıların nedeni deÄŸil, maÄŸdurudur ve ‘ülkenin içinde bulunduÄŸu ekonomik durum’ gerekçesiyle asgari ücretin düşük belirlenmesi kabul edilemez.”

 “Ãœcretliler üzerinde dayanılmaz vergi yükleri bulunuyor”

Açıklamada, Türkiye’de asgari ücret düzeyinin AB üyesi tüm ülkelerin gerisinde kaldığı tespitine yer verilerek, ÅŸu ifadeler kullanıldı:

“Küresel pazarlar ile rekabet edebilmek adına emek kesiminin talepleri görmezden gelinmemelidir. Türkiye’nin rekabet ÅŸartlarını düşük ücret politikasıyla saÄŸlamak doÄŸrultusunda bir anlayışı olmamalıdır. Bugün ücretliler üzerinde dayanılmaz boyutlarda vergi yükleri bulunmaktadır. Türkiye’de gelir vergisi mükelleflerinin büyük çoÄŸunluÄŸu ücret geliri elde edenlerdir. Kaldı ki hem doÄŸrudan gelir ve kazanç üzerinden hem dolaylı olarak mal ve hizmet alımında yapılan zorunlu ihtiyaç harcamalarından dolayı günlük yaÅŸantının her aÅŸamasında vergiye maruz kalınmaktadır. Ãœcretli çalışanların net ücreti, vergi dilimlerindeki artışlar nedeniyle ilerleyen aylarda düşmektedir. Asgari ücret alan işçiler bile yılın son dört ayında eksik ücret almak durumunda kalmaktadır. Asgari ücrette gelir vergisi nedeniyle meydana gelen gerilemenin telafi edilmesi uygulaması, sadece asgari ücretle çalışan bekar işçiler için geçerlidir. Evli, üç çocuklu ve eÅŸi çalışmayan bir işçi yılbaşında elde ettiÄŸi ücret düzeyini yıl sonunda alamamaktadır. Bu işçinin yılın toplamı itibarıyla kaybı devam etmektedir. Mevcut bu uygulamayla aile korunmamaktadır.

Ãœcretli çalışanlar için vergi matrahı farklılaÅŸtırılmalıdır. 2002’de gelir vergisi tarifesi brüt asgari ücretin 17,1 katıyken, günümüzde 6,7 katına gerilemiÅŸtir. Tüm ücret gelirlerinde, asgari ücrete denk gelen kısmına kadar olan tutarın vergi dışı bırakılması yönünde sosyal taraflar arasında görüş birliÄŸi oluÅŸmasına raÄŸmen -ÅŸimdiye kadar- herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Ä°ÅŸverenin sosyal güvenlik primi düşürülmüş ve buradan doÄŸan milyarlarca liralık gelir kaybı Hazine tarafından karşılanmaktadır. Ancak işçilerin sosyal güvenlik priminde bir indirim yapılmamıştır. Sosyal devletin koruyucu vasfı öncelikle düşük gelirli olan ücretli çalışanlar için olmalıdır.”

“Asgari ücret açıklanan net ücretin altına düşmemeli”

Türk-Ä°ÅŸ, Hak-Ä°ÅŸ ve DÄ°SK, “insan onuruna yakışır” bir düzeyde asgari ücret belirlenebilmesi için Asgari Ãœcret Tespit Komisyonu’nun çalışmalarında temel alınması gereken ilkeleri ÅŸu ÅŸekilde sıraladı:

“- Asgari ücretin saptanmasında Anayasa’da yer alan ‘geçim ÅŸartları’ yaklaşımına öncelikle uyulmalıdır. Günün ekonomik ve sosyal koÅŸullarına göre işçinin ve ailesinin insanca yaÅŸamasını mümkün kılacak ve insanlık onuruyla baÄŸdaÅŸacak asgari ücret belirlenmelidir.
– Asgari ücret net olarak açıklanmalıdır. Bu ücretten yapılacak vergi, sosyal güvenlik ve benzeri kesintiler net tutarın üzerine ilave edilmeli ve yıl boyunca asgari ücret açıklanan bu net ücretin altına düşmemelidir. Asgari Geçim Ä°ndirimi (AGÄ°) işçinin medeni durumuna göre ayrıca ilave edilmelidir.
– Tüm ücretlerin asgari ücrete tekabül eden kısmı vergiden muaf olmalıdır. Gelir vergisi tarifesi en az yeniden deÄŸerleme oranında artırılmalıdır. Ayrıca, ücretliler için damga vergisi uygulaması kaldırılmalıdır. Asgari ücret sonrası ilk vergi basamağı için uygulanacak oran da yüzde 10 olmalıdır.
– Asgari ücret, herhangi bir ayırım yapılmadan yine ulusal düzeyde tek olarak ve yıllık belirlenmelidir. İşçilerin arasında nitelik, kıdem, iÅŸin mahiyeti gibi ekonomik amaçlı deÄŸerlendirmelerin tümünden bağımsız olarak ele alınmalıdır.
– Asgari ücret, ekonomik ölçülerin ötesinde sosyal bir ücret olarak kabul edilmeli ve bu özelliÄŸi temel alınarak belirlenmelidir.
– Devlet çalışanlar arasında ayrım yapmamalı, kamuda geçerli en düşük aylık tutarını asgari ücret belirlenirken de dikkate almalıdır.
Asgari ücret ile bağlantılı olarak ve günümüz ekonomik koşullarını da dikkate alarak;
– Ä°ÅŸverenlere saÄŸlanan sosyal güvenlik prim desteÄŸinin benzeri bir destek işçilere de verilmeli ve işçilerin sosyal güvenlik haklarında bir kayıp yaratmayacak ÅŸekilde işçi SGK prim payı 5 puan düşürülerek bütçeden karşılanmalıdır.
– ‘Sosyal devlet’ ilkesi gereÄŸi memurlara çalışmayan eÅŸ için ödenen ‘aile yardımı’ işçiler için de uygulamaya konulmalıdır.
– Sendikal örgütlenmenin önündeki engeller kaldırılmalı ve asgari ücret teÅŸviki sadece sendikal örgütlenmenin olduÄŸu iÅŸ yerleri için uygulanmalıdır.”