Ä°ÅŸte “Türkiye’nin Ä°kinci 500 Büyük Sanayi KuruluÅŸu”

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Ä°stanbul Sanayi Odasının (Ä°SO)  tarafından 27 Mayıs’ta açıklanan “Ä°SO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi KuruluÅŸu-2024” araÅŸtırmasının ardından daha çok KOBÄ° niteliÄŸindeki kuruluÅŸları kapsayan “Ä°SO Türkiye’nin Ä°kinci 500 Büyük Sanayi KuruluÅŸu-2024” araÅŸtırmasının sonuçları kamuoyuyla paylaşıldı.

Buna göre, Ä°SO Ä°kinci 500’ün üretimden satışları geçen yıl yüzde 41 artışla 1 trilyon 393 milyar liraya yükselirken, artış oranı son üç yılın altında kaldı. Geçen yıl yüzde 41,1 olan yıllık ortalama Yurt İçi Ãœretici Fiyatları Endeksi (YÄ°-ÃœFE) ile arındırıldığında üretimden satışlar reel olarak binde 1 geriledi. Böylece 2022’de yüzde 10,4, 2023’te yüzde 5,2 olan üretimden satışlardaki reel düşüş eÄŸilimi tıpkı Ä°SO 500’de olduÄŸu gibi üst üste üçüncü yıla taşınmış oldu.

Geçen yıl Ä°SO Ä°kinci 500’de ilk sırayı 4 milyar 186 milyon liralık üretimden satışla Ä°stanbul Asfalt Fabrikaları alırken, onu 4 milyar 185 milyon lirayla Yılmaz Redüktör, 4 milyar 169 milyon lirayla Boyteks Tekstil izledi.

2024 araÅŸtırmasında ilk 3’te bulunan ÅŸirketlerin önceki yılki listede çok gerilerde olması dikkati çekti. 2023 araÅŸtırmasında “Ä°stanbul Asfalt Fabrikaları” 283’üncü, Yılmaz Redüktör 412’nci, Boyteks Tekstil ise 490’ıncı sırada yer almıştı.

Ä°kinci 500 sıralamasına üretimden satışları 4 milyar 186 milyon lira ile 1 milyar 820 milyon lira arasında kalan ÅŸirketler girerken, 66 yeni kuruluÅŸ 2024 listesinde yer alma baÅŸarısı gösterdi. 41 kuruluÅŸ, 2023 araÅŸtırmasında Ä°SO 500’de iken geçen yıl Ä°SO Ä°kinci 500’e geriledi. 393 kuruluÅŸ araÅŸtırmanın son iki yılında da Ä°kinci 500’de yer aldı.

Ä°SO Ä°kinci 500’ün ihracatı ortalamanın üzerinde arttı

Geçen yıl zayıflayan küresel talep koÅŸullarına raÄŸmen Türkiye’nin ihracatı yüzde 2,4 ile ılımlı bir artış göstererek 261,8 milyar dolara yükselmiÅŸ, sanayi sektörü ihracatı yüzde 2,6 artışla 252,1 milyar dolar olmuÅŸtu. Ä°SO Ä°kinci 500’ün ihracatı ise yüzde 6,2 artışla 15,9 milyar dolara çıktı.

Artış oranı Ä°SO 500’ün üzerinde gerçekleÅŸirken, bu durum büyük ölçüde Ä°SO Ä°kinci 500’de sayısal olarak daha fazla ağırlığa sahip tekstil ve giyim sektörlerindeki güçlü ihracat performansından kaynaklandı. Böylece ikinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatı içindeki payı 0,2 puan artarak yüzde 6,3’e yükseldi.

Ä°SO Ä°kinci 500’ün karı yüzde 18,9 düştü

Geçen yıl Ä°SO 500’de olduÄŸu gibi Ä°SO Ä°kinci 500’de de karlar sert düşüş gösterdi. Ä°kinci 500’ün faaliyet karı 2024’te önceki yıla göre yüzde 18,9 azalarak 118 milyar liraya gerilerken, faaliyet karlılığı yüzde 12,6’dan yüzde 7,3’e indi. Bu oran 2014-2023 ortalaması olan yüzde 10,9’un oldukça altında gerçekleÅŸti.

Åžirketlerin vergi öncesi kar ve zarar toplamı yüzde 63,8 düşüşle 34 milyar liraya inerken, satış karlılığı oranı yüzde 8,2’den yüzde 2,1’e düştü. Bu oran son 10 yılın ortalaması olan yüzde 7’nin oldukça altında kaldı.

Vergi öncesi kar ve zarar toplamındaki düşüşte enflasyon muhasebesi uygulaması sonucunda oluşan 20,6 milyar liralık net enflasyon düzeltmesi zararının da etkisi oldu. Bu zararın satış karlılığına etkisi 1,3 puan olarak gerçekleşti.

Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar/zarar toplamı ise yüzde 16’lık artışla 205 milyar liraya yükseldi. Buna karşılık FAVÖK karlılığı oranı 2,6 puan düşüşle yüzde 12,7’ye geriledi. Söz konusu oran 2014-2023 ortalaması olan yüzde 13,8’in altında kaldı.

Kar eden kuruluÅŸ sayısı 341’e geriledi

Ä°SO Ä°kinci 500’de vergi öncesi dönem kar eden kuruluÅŸ sayısı 428’den 341’e geriledi. Zarar eden kuruluÅŸ sayısı da 72’den 159’a yükseldi. Bu sayı, Ä°SO Ä°kinci 500’ün açıklanmaya baÅŸladığı 1997’den bu yana en yüksek deÄŸer olarak dikkat çekti.

DiÄŸer taraftan, operasyonel karlılığı gösteren faiz, amortisman ve vergi öncesi kar/zarar büyüklüğü esas alındığında, kar eden firma sayısı 495’ten 470’e geriledi ve zarar eden firma sayısı 30 ile 2013 sonrasındaki en yüksek seviyesine çıktı. 2023’ün ardından 2024’te de net kambiyo zararı oluÅŸtu.

Ä°kinci 500, geçen yıl kambiyo ve enflasyon düzeltmesi iÅŸlemleri haricindeki diÄŸer gelirlerden 40 milyar lira net kar elde etti. Bu rakamın net satışlara oranı da yüzde 1,6’dan yüzde 2,5’e yükseldi.

Finansman giderleri yüzde 45,4 arttı

AraÅŸtırmaya göre, Ä°SO Ä°kinci 500’ün finansman giderleri yüzde 45,4 artarak 95 milyar liraya yükseldi. Aynı yılda faaliyet karı ise yüzde 18,9 azalışla 118 milyar liraya geriledi. Böylece finansman giderlerinin faaliyet karına oranı 35,8 puan artışla yüzde 80,9’a yükseldi.

Enflasyon muhasebesi uygulaması 2023 yılında aktifler ve özkaynaklar başta olmak üzere bilanço büyüklüklerinde önemli artışlara yol açmıştı. Bu anlamda İSO İkinci 500 üzerinde geçen yıl enflasyon düzeltmesinin etkisi daha sınırlı kaldı.

Aktif tarafta dönen varlıklar yüzde 35,5, duran varlıklar ise yüzde 38,7 büyüdü. Böylece aktif toplamındaki artış yüzde 37 olarak gerçekleşti. Pasif tarafında ise özkaynaklar yüzde 41,3 artarken, toplam borçlardaki yükseliş yüzde 32,2 ile daha düşük kaldı. Bu da 2023’te olduğu gibi 2024’te de özkaynakların aktiflerin üzerinde büyüdüğünü gösterdi.

Toplam borç artışı yüzde 76,7’den yüzde 32,2’ye geriledi

Ä°SO Ä°kinci 500 borç ve özkaynakların dağılımı açısından incelendiÄŸinde 2024’te kaynak yapısındaki deÄŸiÅŸim özkaynaklar lehine gerçekleÅŸti. 2023’ten 2024’e özkaynakların toplam aktifler içindeki payı yüzde 53,6’dan yüzde 55,2’ye çıkarken, toplam borçların payı yüzde 46,4’ten yüzde 44,8’e geriledi.

Önceki yıl yüzde 76,7 artan toplam borçlar, 2024’te yüzde 32,2 büyüdü. Artış oranı mali borçlarda yüzde 66’dan yüzde 45,1’e, diÄŸer borçlarda ise yüzde 87,5’ten yüzde 20,6’ya geriledi. 2024’ten önceki üç yılın aksine mali borçlar diÄŸer borçların üzerinde büyüdü. Bu durum, yükselen faizlere raÄŸmen nispeten daha küçük ve orta ölçekli kuruluÅŸların finansman ihtiyacını karşılamak için kredi kullanmak durumunda kaldığına iÅŸaret ediyor.

Borçların vadelerine göre geliÅŸiminde özellikle kısa vadeli mali borçlardaki artışın yavaÅŸlaması dikkati çekti. Kısa vadeli mali borçların toplam borçlar içindeki payı, uygulanan sıkı para politikalarının etkisiyle 2023’te yüzde 59,1’e, 2024’te ise yüzde 57,4’e geriledi.

Devreden KDV tutarı yüzde 24 artarak 17,4 milyar liraya yükseldi. Bu artış, enflasyonun altında kalması bakımından pozitif tablo sundu. Özellikle enflasyonun yüksek seyrettiği dönemlerde, devreden KDV sorunu sanayi kuruluşlarının nakit akışı açısından daha da önemli bir yük haline geldi.

Orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerin toplam payı arttı

Teknoloji yoÄŸunluklarına göre yaratılan katma deÄŸer dağılımı incelendiÄŸinde, Ä°SO Ä°kinci 500’de en yüksek payı yüzde 41 ile düşük teknoloji yoÄŸunluklu sanayi iÅŸletmeleri alırken, bu grubun payında 3,6 puanlık düşüş görüldü.

Orta-düşük teknolojili sanayilerin payı 1,5 puan artarak yüzde 27,7’ye, orta-yüksek teknolojili sektörlerin payı 2,3 puan yükseliÅŸle yüzde 28’e ulaÅŸtı. Yüksek teknoloji grubun payı ise 0,3 puan düşüşle yüzde 3,3’e geriledi.

Bu veriler, özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörler toplamının Ä°SO Ä°kinci 500’de ilk kez yüzde 30 bandını aÅŸtığına iÅŸaret etse de ulaşılan nokta yeterli bulunmuyor. DijitalleÅŸme ve yeÅŸil dönüşümün küresel rekabete damga vuracağı bir gelecek açısından sanayicilerin bu alanda daha fazla çaba harcaması gerekiyor.

Maaş ve ücretlerdeki artış yüzde 90,9 oldu

Ä°SO Ä°kinci 500’de AR-GE yapan kuruluÅŸ sayısı, son yıllardaki duraÄŸan seyrin ardından 2024’te 11 kuruluÅŸ artarak 238 ile en yüksek düzeyine ulaÅŸtı. AR-GE harcamaları yüzde 120 artarak 8,6 milyar lira olarak gerçekleÅŸti. Bu harcamalarının üretimden satışlara oranı da binde 62 ile en yüksek düzeyine çıktı.

Sanayi istihdamındaki artışın sınırlı kaldığı 2024’te Ä°SO Ä°kinci 500’ün istihdamı yüzde 2,2 artışla 291 bin kiÅŸiyi aÅŸtı. Aynı yıl ödenen maaÅŸ ve ücretlerdeki artış ise yüzde 90,9 ile enflasyonun oldukça üzerinde gerçekleÅŸti.

Ä°kinci 500’de halka açık kuruluÅŸların sayısı 9 artarak 39 ile en yüksek seviyesine çıktı. Ä°SO 1000 içinde halka açık kuruluÅŸlar sayısında yaÅŸanan artış, sanayide halka açılma eÄŸiliminin kuvvetlenmeye baÅŸladığını gösterdi.

Geçen yıl yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 1 artarak 67 oldu.

Ä°stanbul zirvede, Ege takipte

Ä°SO Ä°kinci 500’de yer alan kuruluÅŸlar baÄŸlı olduÄŸu oda bilgilerine göre sıralandığında, sanayideki Anadolu ağırlığının arttığı ve Türkiye’deki dağılımının daha dengeli bir geliÅŸim göstermeye baÅŸladığı seyir devam etti.

Ä°stanbul Sanayi Odası 135 ÅŸirketle Ä°SO Ä°kinci 500’de ilk sırada yer alırken, onu 38 ÅŸirketle Ege Bölgesi Sanayi Odası, 36’ÅŸar ÅŸirket ile Kocaeli ve Gaziantep, 34 ÅŸirket ile Bursa, 21 ÅŸirket ile Ankara izledi.

Gıda şirketleri başı çekti

Sektör gruplandırmasına göre dağılımına bakıldığında firmaların yüzde 62’sinin 4 sektör grubunda toplandığı görüldü. 108 firmayla “gıda ürünleri sanayisi” ilk sırada yer alırken, onu 75 ÅŸirketle “kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk ürünleri sanayi”, 68 ÅŸirket ile “tekstil ürünleri sanayi”, 61 iÅŸletmeyle “ana metaller ve makine imalat sanayisi” takip etti.

Söz konusu 4 sektör üretimden net satışların yaklaşık yüzde 62’sini gerçekleÅŸtirdi. Ä°lk üçteki sektörlerin üretimden net satışlar içindeki payı önceki yıla göre azalırken, dördüncü sıradaki sektörün payındaki hafif iyileÅŸme dikkat çekti.