Ä°znik’te büyük keÅŸif!

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Roma Tiyatrosu arkeolojik kazı ve araştırma çalışmaları, yaklaşık 15 dönümlük alanda Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle, İznik Müze Müdürlüğünün başkanlığında, Bursa Büyükşehir Belediyesinin desteği ve Dokuz Eylül Üniversitesinin bilimsel danışmanlığında sürüyor.

Kazı BaÅŸkanı Dokuz Eylül Ãœniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Ãœyesi Doç. Dr. Aygün Ekin Meriç, AA muhabirine, Ä°znik’teki yapının, Roma döneminde düz bir alana inÅŸa edilmiÅŸ ve tonozlarla yükseltilmiÅŸ ender tiyatrolardan olduÄŸunu söyledi.

Tiyatronun yaklaşık 10 bin kiÅŸilik ve 3 katlı olarak, 2. yüzyılda Ä°mparator Trajan döneminde inÅŸa edildiÄŸini, çok gösteriÅŸli bir tonozlu altyapısı bulunduÄŸunu belirten Meriç, “Burada özellikle 2. ve 3. yüzyılda, gladyatör oyunları, dönemin ünlü oyunları oynanmış. Daha sonra tiyatro, özellikle Ekümenik Konsil’in toplandığı 325’ten sonra iÅŸlevini deÄŸiÅŸtirmiÅŸ ve daha çok dini amaçlarla kullanılmış. Tiyatrodaki orkestranın rigole duvarlarına Meryem, Ä°sa freskleri yapılmış ve orkestraya giriÅŸ çıkışlar kapatılmış. O alan, tamamen dini kullanıma ayrılmış.” diye konuÅŸtu.

Ä°znik’te eski dönemlerde birçok depremin meydana geldiÄŸini, tiyatro yapısının da bundan etkilendiÄŸini aktaran Meriç, şöyle devam etti:

“Bu dini kullanım akabinde, 5. yüzyılda büyük bir deprem geçiriliyor ve bu tarihten sonra tiyatro, daha çok Ä°znik’in çöplerinin atıldığı bir alan olarak kullanılmaya baÅŸlıyor. Bu durum 200 yıl devam ediyor. Daha sonra 8. yüzyılda Arap akınları döneminde, tiyatrodaki bütün malzemeler, sur yapımında kullanılmak üzere taşınıyor. Tiyatro, bu tarihten sonra artık Ä°znik’in savunması için kendini feda etmiÅŸ olarak görünüyor. Arap akınlarından sonraki dönemde, 12. ve 13. yüzyıllarda yine bir dini kullanım baÅŸlıyor. Tiyatronun 2. kaveasının (seyircilerin oturdukları basamaklı yer) üzerine bir kilise inÅŸa ediliyor. Laskarisler döneminde, hemen tiyatronun güney batısına bir kilise yapısı daha inÅŸa ediliyor. Bu alan, bu tarihten sonra daha çok kilise ve mezarlık olarak kullanılmaya baÅŸlıyor. Bu kullanım 14. yüzyıla kadar devam ediyor.”

Meriç, Ä°znik’in Osmanlı Devleti’nin baÅŸkenti olduÄŸu dönemde bu alana çini fırınları inÅŸa edilmeye baÅŸlandığına dikkati çekerek, çini konusunda çok ünlü olan Ä°znik’teki ustaların bu bölgede 14. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar çalıştığını anlattı.

Kazı alanındaki çalışmalar boyunca alanda 10 çini fırını bulduklarını dile getiren Meriç, şu bilgileri paylaştı:

“Son kazımızda çok önemli bir keÅŸif gerçekleÅŸtirdik. Oturma basamaklarını taşıyan en iyi durumdaki tonozun içinde, 14-15. yüzyıla tarihlenen bir çini atölyesine ulaÅŸtık. Bu atölye, çok önemli. Ä°yi korunmuÅŸ, çok güzel bir fırınımız var. İçinde kullanım sonucu oluÅŸmuÅŸ yanıklardan bu fırının uzun süre kullanıldığını anlayabiliyoruz. Hemen bunun devamında yine üretimin baÅŸka bir aÅŸaması olan sırlama için kullanılan bir sır üretim fırını var ve bunun hemen ilerisinde de kuvarsın üretildiÄŸi mermer taÅŸ 2 hazne görüyoruz. Burada tam bir atölye görüyoruz. Her ÅŸeyiyle, sır fırınıyla ve bu kuvars üretiminde kullanılan taÅŸ hazneleriyle tam bir seramik atölyesi ve bu ilk defa Ä°znik’te böyle toplu halde ortaya çıktı. Daha önce bir fırın ya da kuvars bölümü bulunuyordu ama burada biz hiç bozulmadan kullanılmış bu atölyeyi bulduk. Hatta kullanılan kil zemini de korunmuÅŸ. Bunu tamamen koruduk ve sergilemek için restorasyon projesine dahil ettik.”

Toprak kesitte bulunan iskelet olduÄŸu gibi sergilenecek

Doç. Dr. Aygün Ekin Meriç, tiyatronun, ayakta olduğu dönemlerde birtakım tarihsel olaylara şahitlik ettiğini vurguladı.

Bunlara örnekler veren Meriç, “Mesela 258’deki Got Ä°stilası var. Tiyatronun birinci oturma basamaklarının kazısı sırasında çok sayıda mezar bulduk. Bu mezarlar savaÅŸ sırasında ölmüş ÅŸekilde bulundu. Kolu yok, yarası var, yaralar da iskeletlerde görülüyor. Zaten mezarlık kullanımı hep devam etmiÅŸ. Bu sene kazdığımız bir alanda, amfora içinde bir bebek iskeleti bulduk.” dedi.

Tiyatronun dışında, güney alanındaki toprak bir kesitte geç döneme tarihlenen başka bir iskelet bulduklarını anlatan Meriç, 160 santimetre boylarında yetişkin bir erkeğe ait olduğu tahmin edilen iskeletin topraktan çıkarılmadan sergileneceği bilgisini verdi.

Dokuz Eylül Ãœniversitesi ekibi olarak, 1980’de tiyatroda baÅŸlatılan kazıları 2016’da üstlendiklerini dile getiren Meriç, şöyle konuÅŸtu:

“6 sezondur kazıyoruz. Bizim dönemimizde tiyatroda hiç kazılmamış bir alan kalmadı. Bu sezon da çalışmamızı tamamladığımızda tiyatroya baÄŸlı bütün mekanların kazısı tamamlanmış olacak. Tiyatronun restorasyon projesi de yapıldı ve kurul tarafından onaylandı. Uygulama için bekliyoruz. Bu da yapıldıktan sonra bu tiyatronun gizli güzergahında, bütün evrelerini göstereceÄŸiz. Ziyarete gelenler, tiyatronun özgün kullanım evresini görecekler, daha sonraki dini kullanım evrelerini görecekler, daha sonra iÅŸlikleri, kiliseleri, çini fırınlarını, Ä°znik’in bütün tarihini burada görüp buradan ayrılacaklar. Tiyatro çevresinde tiyatroya baÄŸlı yapılar var. Birtakım stoalar, diÄŸer kazılardan gördüğümüz yapılar var. Tiyatronun dışında, sit alanımız içindeki alanlarda kazıya devam edeceÄŸiz. KamulaÅŸtırılmış bir alanımız var alanın güneybatısında. O alanda kazılara devam edeceÄŸiz. Tiyatro ve çevresindeki bütün tiyatroyla baÄŸlantılı yapıları da ortaya çıkaracağız ve bu alanı böylelikle bir kompleks kültür varlığı olarak kazandıracağız.”

Meriç, bundan sonra senelik kazı olarak çalışacaklarını, Türk Tarih Kurumu’nun (TTK) destekleriyle, 4 arkeolog, bir sanat tarihçi ve bir restoratörün görev aldığı çalışmalara ilerleyen süreçte işçilerin de dahil edileceÄŸini sözlerine ekledi.

AA