Kybele heykeli 60 yıl sonra Türkiye’de

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Ä°stanbul Arkeoloji Müzeleri’nde gerçekleÅŸen toplantıda konuÅŸan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, bu toprakların kültür ve medeniyet zenginliÄŸinin her parçasını Türkiye’ye ve tüm insanlığa kazandırmak için yoÄŸun çalışmalar yürüttüklerini, bununla birlikte mevcut mirası korumak için de büyük hassasiyetle hareket ettiklerini anlattı.

“Dünya çapında çok daha etkili bir mücadele baÅŸlattık”

Kaçakçılıkla Mücadele Åžube MüdürlüÄŸünün artık Daire BaÅŸkanlığı olarak görev yaptığını belirten Ersoy, “Daire BaÅŸkanlığı; Yurtiçi Kaçakçılıkla Mücadele, Yurtdışı Kaçakçılıkla Mücadele, EÄŸitim ve Farkındalık Åžubesi olmak üzere branÅŸlaÅŸan üçlü bir yapıda görev yapmaktadır. Mücadele için gerekli olan ekiplerimizin sayılarını ve imkanlarını da artırmak gerekiyor. CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesiyle biz bunu Daire BaÅŸkanlığı seviyesine getirdik ve üç katına çıkarttık. Onların yetkilerini ve kaynaklarını da artırarak dünya çapında çok daha etkili bir mücadele baÅŸlatmış olduk.” diye konuÅŸtu.

Bakan Ersoy, Daire BaÅŸkanlığının salgın koÅŸullarına raÄŸmen kültür varlığı kaçakçılığı ile mücadele faaliyetlerine kararlılıkla devam ettiÄŸinin altını çizerek, ÅŸunları kaydetti:

“Ä°ÅŸte bunun sonucu olarak, 1960’lı yıllardan beri ülkesinden uzak kalmış olan Kybele heykeli artık ait olduÄŸu topraklara, vatanına gelmiÅŸtir. Eserin iade süreci bir Ä°srail vatandaşının, 2016 yılında Roma Dönemi’ne ait bir Kybele heykelini yurt dışına ihraç edebilmek için kendi ülkesinin makamlarından izin talebinde bulunması ve Ä°srail makamlarının, eserin fotoÄŸrafını ülkemize ileterek kökeni hakkında bilgi talep etmesiyle baÅŸlamıştır. Ä°stanbul Arkeoloji Müzeleri MüdürlüÄŸü uzmanları Feza Demirkök ve yakın zamanda müzemizden emekli olan Åžehrazat Karagöz bu heykelin Afyonkarahisar’da, 1964 yılında bulunmuÅŸ olan ve halihazırda Afyonkarahisar Müzesi’nde sergilenen ‘Kovalık Eserleri’yle tipolojik benzerliÄŸini tespit etmiÅŸlerdir. DeÄŸerli mesai arkadaÅŸlarıma titiz çalışmaları için buradan bir kez daha teÅŸekkür ediyorum.”

Elde edilen bilgiler ışığında harekete geçilerek eserin Amerika’da gerçekleÅŸtirilecek satışının durdurulmasının istendiÄŸini aktaran Ersoy, ÅŸunları anlattı:

“Ä°lgili ÅŸahsın Kybele heykeline dair açtığı aidiyet davasına, Türkiye karşı hukuki süreci baÅŸlatarak cevap vermiÅŸtir. Bakanlığımız, DışiÅŸleri Bakanlığımız ve New York BaÅŸkonsolosluÄŸumuzun yoÄŸun çalışmalarıyla Kybele heykelinin iadesi konusundaki karşı iddialarımız tüm muhataplarımıza iletilmiÅŸtir. Heykelin ülkemize ait olduÄŸunu ispatlamaya yönelik Bakanlığımız uzmanlarının yerinde yaptığı incelemelere ve raporlamalarına ek olarak Ä°çiÅŸleri Bakanlığı Emniyet Genel MüdürlüÄŸü ve Jandarma Genel Komutanlığının Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire BaÅŸkanlıkları da çok ciddi katkı saÄŸlamışlardır.”

“Süreç sulh yoluyla tamamlanmıştır”

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Kybele heykelinin iade sürecine katkıda bulunanlara teÅŸekkürlerini sunarak, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:

“Bilimsel kanıtlar, eserin ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaÅŸayan görgü tanıklarının ifadeleri ve Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına iliÅŸkin belgeler, Kybele heykelinin Türkiye’ye ait olduÄŸunu doÄŸrulamaktadır. Ayrıca heykelin ortaya çıkarıldığı yıllarda Afyonkarahisar Müzesi Müdürü olarak görev yapmış olan, merhum Hasan Tahsin UçankuÅŸ’un kiÅŸisel arÅŸivinden elde edilen belgeler de tanık ifadelerinin tutarlılığını göstermiÅŸtir. Tüm bu ortak çalışma ve çabaların neticesinde, eseri elinde bulunduran kiÅŸi, heykeli Türkiye’ye iade etmeyi kabul etmiÅŸ, süreç sulh yoluyla tamamlanmıştır.”

“Sadece sahada deÄŸil dijital dünyada da mücadele sürüyor”

Bakanlığın sadece sahada deÄŸil dijital dünyada da bu mücadeleyi hassasiyetle sürdürdüÄŸünü dile getiren Ersoy, ÅŸunları kaydetti:

“Ä°nternette, sosyal medyada hem Bakanlığımız hem de emniyet ve jandarma yetkilileri tarafından kültür varlığı ve define araÅŸtırmak amacıyla yapılan yasa dışı çalışmalara dair paylaşımlar tespit edilmektedir. Bu tespitler sonucunda hem kültür varlığı kaçakçılığı ve kaçak kazı suçunu iÅŸlediÄŸi belirlenen kiÅŸiler hakkında suç duyurusunda bulunulmakta hem de paylaşımlara eriÅŸimin önlenmesi kararları alınmaktadır. Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel MüdürlüÄŸü ile Hukuk Hizmetleri Genel MüdürlüÄŸü arasındaki yakın iÅŸ birliÄŸi, mahkemelerimizin verdiÄŸi mahkumiyet ve eriÅŸimin engellenmesi kararlarıyla daha da kuvvetlenmektedir. Bir kez daha ifade etmek isterim ki bu mücadele yalnızca devlet gücünün devreye sokularak yürütülebileceÄŸi bir faaliyet alanı deÄŸildir. Tüm halkımızı kültür varlığı kaçakçılığına karşı bilinçli davranmaya ve ilgili devlet birimlerimizin aldığı tedbirlere destek olmaya çağırıyorum.”

Bakan Ersoy, Kybele heykelinin yeni müzenin tamamlanmasından sonra Afyonkarahisar’a döneceÄŸi bilgisini paylaÅŸtı.

Kybele heykeli hakkında

Prehistorik dönemlerden itibaren Akdeniz havzasında özellikle Anadolu’da bereket ve bolluÄŸun sembolü ve koruyucusu “ana tanrıça” olarak tapınılan Kybele’nin iki yanındaki aslanlar, doÄŸa ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini sembolize ediyor.

Antik dönem sosyal ve dini yaÅŸamında kiÅŸilerin olmuÅŸ ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere tanrı ya da tanrıçalara adak sunmaları yaygın bir gelenekti. Tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan materyaller “adak objesi” olarak deÄŸerlendirilirdi. KiÅŸinin sosyal ve ekonomik statüsüne göre adak objeleri, basit bir taÅŸ parçasından gösteriÅŸli bir heykele kadar farklılık gösterebiliyordu.

Sideropolisli Asklepiades’in Oniki Tanrı Ana’ya sunduÄŸu bir adak heykeli olarak tarihte bilinen Kybele’nin yazıt bölümünde, “Hermeios’un oÄŸlu Sideropolisli Asklepiades adağı Oniki Tanrı Ana’ya dikti.” ifadesi yer alıyor.

Türkiye’den 1960’lı yıllarda Ä°srail’e kaçırılan Kybele heykeli, uzmanlarca MS 3. yüzyıla tarihlendiriliyor. Ä°ncelemelerde, söz konusu heykelin tipolojik özelliÄŸi, kullanılan mermerin cinsi, iÅŸçiliÄŸi ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduÄŸu anlaşılıyor.

Ä°ade süreci

Türkiye’den kaçak yollarla Ä°srail’e ulaÅŸan Roma Dönemi eseri “Kybele”, burada bir Ä°srail vatandaşı tarafından satın alındı. Yurt dışına çıkarmak üzere 2016 yılında Ä°srail makamlarına baÅŸvuruda bulunan kiÅŸi, heykelin Anadolu kökenli olduÄŸunu beyan etti.

Ä°srail makamlarının eser fotoÄŸraflarını Türkiye’ye iletmesiyle takibe baÅŸlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, eser ABD’ye ulaÅŸmak üzereyken Anadolu kökenli olduÄŸunu bildirdi.

Eser sahibinin heykeli bir müzayede evi aracılığıyla satmak istemesi üzerine Bakanlık ABD makamlarından bu satışın durdurulmasını talep etti.

Eseri elinde bulunduran kiÅŸi, bu takibin ardından kendi malı olduÄŸunu beyan ettiÄŸi heykele iyi niyetli bir alıcı olarak sahip olduÄŸunu belirterek ABD’de dava açtı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, DışiÅŸleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York BaÅŸkonsolosluÄŸu Kybele’nin iadesi konusundaki karşı iddialarını mahkemeye taşıdı.

Heykelin, 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve ilin müzesinde sergilenen “Kovalık eserleri”ne tipolojik benzerliÄŸinin Ä°stanbul Arkeoloji Müzeleri MüdürlüÄŸü uzmanlarınca bilimsel raporla vurgulanması üzerine, kolluk kuvvetleri koordinasyonunda, Afyonkarahisar Müzesi MüdürlüÄŸünce eserlerin çıktığı düÅŸünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaÅŸayan ÅŸahısların bilgisine baÅŸvuruldu.

Ä°fadesine baÅŸvurulan kiÅŸilerden birinin heykeli, fotoÄŸrafını görmeden tarif ederek, kaçırılan Kybele heykelini diÄŸer benzer heykel fotoÄŸraflar arasından seçmesi, eserin Türkiye’de bulunduÄŸunun destekleyici bir kanıtını oluÅŸturdu.

Ä°fadeler ve elde edilen belgeler sonucu, Konya’da yaÅŸayan bir ÅŸahsın o dönem tarihi eser kaçakçılığı yaptığı belirlenirken Konya Müzesi MüdürlüÄŸünce bulunan savcılık belgeleriyle Afyonkarahisar’da anılan bölgede kaçakçılık eylemleri ve benzer eserlerin yasa dışı edinimine iliÅŸkin ek deliller saÄŸlandı.

Bilimsel kanıtlar ve eserin ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaÅŸayan görgü tanıklarının ifadeleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına iliÅŸkin belgeler Kybele heykelinin Türkiye’ye ait olduÄŸunu doÄŸruladı.

Türkiye’nin hızlı ve titiz takibi sonucu, ABD’de dava görülmeye baÅŸlamadan eser sahibi Kyble heykelini uzlaÅŸmacı bir tavır göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.

AA