Milli Mücadele’nin temel taşı: Amasya Genelgesi

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda demirli Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akÅŸamı Mondros Mütarekesi imzalandı. Çanakkale’de Türk askerinin destan yazmasına raÄŸmen, düşman gemileri Çanakkale BoÄŸazı’ndan geçerek Ä°stanbul’a demirledi, 15 Mayıs 1919’da ise Ä°zmir Ä°ÅŸgal edildi.

Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığının tehlikede olduÄŸu dönemde tek kurtuluÅŸun büyük Türk milletine güvenmek ve ona dayanmak olduÄŸunu bilen Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıktı.

Ä°ngilizlerin denetimindeki Samsun’dan Havza’ya geçen Mustafa Kemal, daha güvenli olan Amasya’ya geçmek için Amasya Müftüsü Hacı Tevfik Efendi’ye bir telgraf göndererek, kente gelmek istediÄŸini bildirdi.

Hacı Tevfik Efendi’den, “Amasya halkı vatan, din ve devlet yolunda mücadele edenleri baÄŸrına basmakla müftehir olacaktır (övünç duyacaktır)” cevabını alan Büyük Önder, ÅŸehrin giriÅŸinde Hacı Tevfik Efendi ve vatandaÅŸlar tarafından karşılandı.

VatandaÅŸlar tarafından coÅŸkuyla karşılanması karşısında mutlu olan Mustafa Kemal’i Hacı Tevfik Efendi’nin “Beldemize hoÅŸ geldiniz PaÅŸa. Bütün Amasya emrinizdedir. Gazanız mübarek olsun” sözleri daha da mutlu etti.

Saraydüzü Kışlası’nda, Mustafa Kemal Atatürk, 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat PaÅŸa, “Hamidiye Kahramanı” olarak tanınan eski Bahriye Nazırı Hüseyin Rauf Bey ve 3. Kolordu Komutanı Refet Bey’in hazır bulunduÄŸu, Kurmay Yarbay Arif Bey, eski Ä°zmit Sancak Beyi Ä°brahim Süreyya Bey, Yüzbaşı Osman Nuri, Tufan Bey, Yedek TeÄŸmen Recep Zühtü, Efganlı, TeÄŸmen Abdurrahman, Maliye MüfettiÅŸi Arif Bey, Erzurum 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir PaÅŸa, Yıldırım Kıtası MüfettiÅŸi Mersinli Cemal PaÅŸa ve 1. Kolordu Komutanı Cafer Tayyar Bey’in de telgraf vasıtasıyla katıldığı genelge görüşmeleri, 21 Haziran’da baÅŸladı.

Ertesi sabaha kadar devam eden görüşmelerin ardından bütün dünyaya vatanın bütünlüğünün ve milletin istiklalinin amaçlandığı, yüksek sesle duyuruldu.

“Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır” vurgusu, alınan bütün kararların özeti ve bağımsızlığa giden yolun baÅŸlangıcı oldu.

“Amasya Genelgesi, Milli Mücadele’nin rotasını belirleyen bir belgedir”

Amasya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Evsile, AA muhabirine, Amasya Genelgesi olarak adlandırılan belgenin, direniş yolunda atılan ilk ciddi adım olduğunu söyledi.

Amasya Genelgesi ile dünyaya güçlü bir mesaj verildiÄŸine iÅŸaret eden Evsile, “Amasya Genelgesi, Milli Mücadele’nin rotasını belirleyen bir belgedir. Bundan sonra bu hareketin, hangi istikamette yürüyeceÄŸini belirleyen bir belgedir.” dedi.

Amasya Genelgesi’nin ilk cümlelerinde, “Vatanın bütünlüğü, milletin istiklali tehlikededir, milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” ifadelerinin yer aldığını hatırlatan Evsile, “Bize mevcut yapının yıkıldığını, ülkenin iÅŸgal altına alındığını, milletin birliÄŸinin parçalandığını, yıkılan bu yapının yerine yeni bir yapının kurulacağını iÅŸaret etmektedir.” diye konuÅŸtu.

“Amasya Genelgesi demokratik rejime geçilmesi için atılmış ilk adım”

Amasya Genelgesi’nde Milli Mücadele’nin temel parolasının ortaya konulduÄŸunun altını çizen Prof. Dr. Evsile, ÅŸunları kaydetti:

“Amasya Genelgesi’nde gördüğümüz ‘milletin azim ve kararı’ ifadesi, Sivas Kongresi’nde gördüğümüz ‘milli irade’ kavramı, Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığında gördüğümüz ‘millet hakimiyeti’ kavramı, bize tek bir düşünceyi tarif etmektedir, o da demokrasi. Yani biz ÅŸunu anlıyoruz; Türkiye’de demokratik hayata geçilmesinin ilk adımlarının Amasya’da atılmış olduÄŸunu anlıyoruz. Bu haliyle Amasya Genelgesi yeni bir devletin kuruluÅŸunun iÅŸaretlerini vermekte, yani Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluÅŸunu bize tarif etmektedir. Millet kavramını, millet iradesini öne çıkararak da bu devletin demokratik esaslara göre kurulacak bir devlet olacağının iÅŸaretini vermektedir. Amasya Genelgesi’nin Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve demokratik rejime geçilmesi için atılmış ilk adım olduÄŸunu söyleyebiliriz.”

AA