Milli savaş uçağı için teknolojik seferberlik

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Türkiye’nin en önemli teknoloji projelerinden Milli Muharip Uçak (MMU) için ülkedeki tüm kabiliyetler bir araya getirilerek, kapsamlı bir çalışma yapılıyor.

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AÅž (TUSAÅž) Genel Müdürü Temel Kotil, 3’üncü Verimlilik ve Teknoloji Fuarı’nda AA muhabirine yaptığı açıklamada, MMU Projesi’nin ilerlediÄŸini, 18 Mart 2023’te aviyoniklerin, kontrol ve hidrolik sistemlerin yer aldığı prototipin ilk kez motor çalıştıracağını ve yer testlerine baÅŸlanacağını söyledi.

Proje için “çok sıkı” bir takvim yaptıklarını ve bunu takip ettiklerini dile getiren Kotil, proje kapsamında hem kendilerinin öğrendiÄŸi hem öğrettikleri bir süreç yürüttüklerini belirtti.

Kotil, projede görev alan mühendis sayısının 1000’e ulaÅŸtığı bilgisini vererek, ÅŸirketteki toplam mühendis sayısının ise 4 bini geçtiÄŸini kaydetti.

MMU için hazırlanan hangarın bu yıl biteceğini ifade eden Kotil, şöyle konuştu:

“Gizli proje olduÄŸu için özel bir hangar. Mühendislik binasıyla iç içe olacak. Dışarıdan izole, kendi iletiÅŸim altyapısı, yüksek hesaplamalı bilgisayarları bulunan bir yapı olacak. Rüzgar tünelimiz 2022 sonunda devreye girecek. Bizim için, Türkiye için, ülkenin bekası için en önemli proje 5’inci nesil savaÅŸ uçağı. Bu nedenle titizlikle çalışıyoruz. Ä°ÅŸ yoÄŸunluÄŸumuz bizi ‘öldürüyor’ ama iÅŸ yoÄŸunluÄŸundan dolayı ürettiÄŸimiz sinerji bütün problemleri rahatlatıyor.”

Projeler birbirini destekliyor

Hürjet’in de 2022 sonunda uçacağına dikkati çeken Kotil, bu uçağın yer testlerinin yapılacağı sistemin MMU testlerini kolaylaÅŸtıracağını, Gökbey helikopterinin tam ölçekli yorulma test altyapısının da önce Hürjet, sonrasında MMU için kullanılacağını bildirdi. Temel Kotil, “Bütün projelerimiz birbirine destek veriyor. Aksungur’da elde edilen uçuÅŸ kontrol sistemi, F-16’da öğrendiÄŸimiz uçuÅŸla ilgili tecrübelerimiz MMU’da kullanılacak. Her bir proje zorluk getirse bile birbirine destek olduÄŸu için kolaylık da saÄŸlıyor.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

MMU’nun parçalarının üretiminin 2022 sonuna kadar tamamlanacağını belirten Kotil, ÅŸunları söyledi:

“2022’de uçağı gösteririz. Åžu anda parça üretimi baÅŸladı. MMU’nun en önemli parçası motorları tutan 5 metreye 3 metre titanyumdan parçalar. Ä°malatı en zor parça bu. Ä°malat konusunda biz çok iyiyiz. F-35’in orta gövdesini yapıyoruz, imalat açısından bundan kolay bir proje deÄŸil. Ä°malatta sıkıntı yaÅŸamayacağımızı düşünüyoruz. Buna raÄŸmen ekstra tedbirlerle gidiyoruz. Motor çalıştırmadaki 18 Mart 2023 hedefini tutturmak bizim için çok deÄŸerli.”

20 bin parça için görev dağılımı

Temel Kotil, MMU’nun 20 bin parçadan oluÅŸtuÄŸuna iÅŸaret ederek, baÅŸlangıçta hazır motor kullanılacağını daha sonra TRMotor tarafından geliÅŸtirilecek motorun uçaÄŸa entegre edileceÄŸini aktardı.

Ä°niÅŸte ortaya çıkan kuvvetle 60 tona ulaÅŸacak yükü taşıyacak iniÅŸ takımlarını geliÅŸtirip üretmek için bir ortaklık oluÅŸturduklarını ifade eden Kotil, “Altınay, TUSAÅž ve bir Ä°talyan ÅŸirketiyle kurdumuz ortaklığımız var. Ä°talyan ÅŸirket aynı zamanda Altınay ile birlikte Hürjet’in iniÅŸ takımlarını yapıyor. Türkiye burada iniÅŸ takımı yeteneÄŸi kazanmış oldu.” dedi.

İklimlendirme sistemi için Türk firmalarıyla ortak şirket kurulduğunu ve bu ihtiyacın yerli imkanlarla karşılanacağını vurgulayan Kotil, şunları kaydetti:

“Aviyonikleri, bilgisayar donanımlarıyla ilgili ASELSAN’ımız var, yazılımıyla ilgili HAVELSAN’ımız var, TUSAÅž’ın kendi yazılım ekibi var. SavaÅŸ uçaklarında kanatların, kontrol yüzeylerinin hareketlerini saÄŸlayan aktüatörleri TUSAÅž, Altınay ve bir Ukrayna firmasının kurduÄŸu ortaklık yapıyor. Kokpiti saran saydam kanopiyi yerli olarak üretmek için çalışıyoruz. Uçağın burnunda çok etkili bir radar var. Bu görevi ASELSAN’a verdik, yapıyor. Uçak üzerinde sensörler, algılayıcılar var, ASELSAN’a, HAVELSAN’a verdik. Merkez bilgisayarları TÃœBÄ°TAK BÄ°LGEM yapıyor. Güç dağıtım sistemini Pavotek geliÅŸtiriyor. Bu uçakta Türkiye’deki bütün kabiliyetleri devreye almış durumdayız. SavaÅŸ uçağı yapmak demek, katkı verebilecek tüm unsurları devreye almak anlamına geliyor. Kim ne yapmak istiyorsa iÅŸ veriyoruz. TUSAÅž’ın buradaki ana rolü tasarım, geometriyi bitirmek. Dış geometri bitti, kontrol yüzeyleri bitti, ÅŸimdi yapısal iskeleti, ÅŸekillendirmeyi yapıyoruz. Bunu bizden baÅŸkası yapamaz. Bunun içine giydireceÄŸimiz bütün ekipmanları bize baÅŸkaları yapıyor. Bunların yerli ve milli olması gerekiyor. SavaÅŸ uçağı demek, yerli ve milli demek oluyor. A’dan Z’ye motor dahil her ÅŸey zamanı geldiÄŸinde yerli ve milli olacak. Bu nedenle Türk firmalarını olabildiÄŸince projeye dahil ediyoruz, kontrat veriyoruz. ‘Yapabilecek kim varsa gelsin’ diyoruz.”

Temel Kotil, projedeki insan kaynağını da artırmayı sürdüreceklerini, MMU için 3 bin mühendis istihdam etmeyi planladıklarını söyledi. Kotil, “Bu bir maraton, bu uçakla Türkiye savaÅŸ uçağı üretebilen ülkeler arasına giriyor. Gençlerin bu heyecana ortak olmasını istiyoruz. Gelin, bizimle çalışın, bir tarafından dokunun.” diye konuÅŸtu.

AA