Ticarette koronavirüs tedirginliği

Çin, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele ederken, salgının küresel ekonomide oluÅŸturacağı tahribattan da endiÅŸe duyuluyor.

ABD’den sonra 13,6 trilyon dolarlık GSYH ile dünyanın ikinci en büyük ekonomisi olan Çin’in Kovid-19 nedeniyle yaÅŸadığı sorunlar, ticaret, yatırım ve üretim baÄŸlantıları üzerinden tüm dünyayı etkiliyor. Virüsün ekonomik etkileri salgından daha hızlı bir ÅŸekilde dünyaya geneline yayılıyor.

Dünya Bankası verilerine göre, 2018’de mal ve hizmet ihracatı 2,7 trilyon dolara, ithalatı da 2,6 trilyon dolara yaklaÅŸan Çin, dünyada en çok ihracat yapan birinci, ithalat yapan ikinci ülke konumunda bulunuyor. Ülkenin bu denli büyük bir ÅŸokla karşı karşıya olması, küresel ekonomik büyümeye de tehdit oluÅŸturuyor.

Aralarında balık, sebze, tuz, kimyasal ürünler, plastik, kauçuk, tekstil ürünleri, ayakkabı, demir-çelik, alüminyum, müzikal enstrümanlar, elektronik eÅŸya ve oyuncakların bulunduÄŸu 50 fasılda ihracat lideri olan Çin’den tedarikin olmaması durumunda söz konusu ürünlerin nerelerden alınabileceÄŸi de tartışılıyor.

Küresel ekonomik büyümeye en fazla katkı saÄŸlayan Çin’in, virüsün etkisiyle 2020’de bu performansını gösteremeyeceÄŸi öngörülüyor.

Yılın ilk çeyreÄŸinde salgının tüketim üzerinde oluÅŸturduÄŸu baskılar nedeniyle Çin’in 2020 büyüme tahminini yüzde 5,8’den yüzde 5,2’ye çeken uluslararası kredi derecelendirme kuruluÅŸu Moody’s, salgının tüm Asya-Pasifik bölgesinde ekonomik büyümeyi yavaÅŸlatabileceÄŸi uyarısında bulunuyor.

IMF, salgın nedeniyle orta vadede küresel ekonomik büyümenin tarihi ortalamaların altında kalacağını ve ekonomik görünüm üzerindeki aÅŸağı yönlü risklerin hakim olmayı sürdüreceÄŸini tahmin ediyor.

AA muhabirinin görüÅŸtüÄŸü Dünya Bankası sözcüsü de bankanın Çin ve yeni tip koronavirüsün yayıldığı ülkelerdeki durumu ve ekonomik etkilerini dikkatli bir ÅŸekilde izlediÄŸini ifade ediyor. Çin ekonomisinin büyüklüÄŸü ve dünya ekonomisiyle olan güçlü bağı dikkate alınarak, en azından 2020’nin ilk yarısında, küresel ekonominin büyüklüÄŸünün düÅŸürüleceÄŸi tahmininde bulunuluyor.

Üretim büyük ölçüde durdu

Tedarik zinciri kesintileri ve ülkedeki fabrikalarda üretiminin durma noktasına gelmesi, Çin’de üretim tesisi bulunan büyük ÅŸirketlerin yanı sıra üretimi büyük ölçüde Çin’den yaptığı komponent ithalatına baÄŸlı olan ülkeleri de zora sokuyor.

Çin ihracatının yaklaşık yüzde 20’sini ABD’ye gerçekleÅŸtirirken, Hong Kong, Japonya, Güney Kore ve Vietnam ülkenin ihracat pazarlarının başında geliyor. Kovid-19 nedeniyle Çin’den ürün tedariÄŸi kesintiye uÄŸrayan bu ülkelerin özellikle elektrikli ekipmanlar, makine parçaları ve plastik ürünlerini baÅŸka ülkelerden temin arayışına gireceÄŸi tahmin ediliyor.

Ülkenin otomobil üreticileri birliÄŸi, Çin’deki otomobil fabrikalarının yalnızca üçte birinin üretimine devam ettiÄŸini ve birçok otomobil fabrikasının haftalardır kapalı olduÄŸunu belirtiyor. Çin’deki parça tedarikçilerinin uzun süre kapalı kalması durumunda dünyanın dört bir yanındaki otomobil fabrikalarının da üretimini durduracağından endiÅŸe duyuluyor.

Petrol piyasası da etkileniyor

Kovid-19 salgını nedeniyle küresel petrol talebinin azalacağı ve dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin’in ham petrol iÅŸleme hacminin daralacağı öngörülüyor.

Petrol Ä°hraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), petrol üretim ve fiyat tahminlerini düÅŸürürken, virüsün etkisinin ne kadar devam edeceÄŸine iliÅŸkin belirsizlikler sürüyor.

Çin’e uçuÅŸlar askıya alınıyor

Çin’den planlanan uçuÅŸların üçte birinden fazlasına denk gelen 85 binden fazla uçuÅŸun iptal edildiÄŸi tahmin ediliyor. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütüne (ICAO) göre, küresel hava yolu gelirlerinin 2020’nin ilk çeyreÄŸinde uçuÅŸ iptalleri sonucunda 4-5 milyar dolar düÅŸmesi bekleniyor.

Air Canada’dan United Airlines’a, Türk Hava Yollarından Air France’a birçok hava yolu Vuhan baÅŸta olmak üzere Çin’in bazı ÅŸehirlerine uçuÅŸlarını durdururken, ABD, Avustralya ve Singapur’un aralarında olduÄŸu bazı ülkeler, yakın zamanda Çin’e seyahat eden yabancıların ülkelerine giriÅŸini yasaklıyor. Uluslararası seyahat eden yolcular salgın endiÅŸesiyle havalimanlarında termal kamera incelemesi ve virüs taraması gibi süreçlerden geçiriliyor.

Uluslararası Hava Taşımacılığı BirliÄŸi, Kovid-19 salgınının Asyalı hava yolu ÅŸirketlerine olan talebin yüzde 13 oranında azalmasına yol açtığını ve bu nedenle küresel hava yolu ÅŸirketlerinin 29 milyar dolarlık gelir kaybına uÄŸrayacağını tahmin ediyor.

Turizm alternatif rotalara kayıyor

Virüs salgınında ölüm ve vaka sayılarındaki artış ivme kaybetmesine raÄŸmen, Kovid-19’un küresel turizm endüstrisi üzerindeki etkileri yayılmaya devam ediyor. Seyahat acenteleri ve otellerin salgından kaynaklanan ekonomik aksamalar nedeniyle 2021’e kadar olumsuz etkilerle karşılaÅŸabileceÄŸi öngörülüyor.

Çin baÅŸta olmak üzere Asya ülkelerine yapılan seyahat iptallerinin sayısı her geçen gün artıyor. Bu bölgeye seyahat etmeyi planlayanların yüzde 75’inin salgının yakınında bulunma ve uçuÅŸ iptallerinden etkilenme riskiyle planlarını iptal ettiÄŸi belirtiliyor.

Bölgeye yapılan rezervasyonlar, Maldivler, Güney Afrika ve Avustralya gibi alternatif destinasyonlara kaydırılıyor. ICAO da Japonya’nın Çinli turistlerdeki düÅŸüÅŸ nedeniyle ilk çeyrekte 1,3 milyar dolar, Tayland’ın 1,2 milyar dolar turizm geliri kaybedebileceÄŸini tahmin ediyor.

Çin’deki uluslararası ÅŸirketler de zarar görüyor

Çin’de yerleÅŸik olarak tüketicilere hizmet veren yabancı markalar da ciddi bir ÅŸekilde zarar görüyor. KFC, Pizza Hut, Starbucks ve McDonalds gibi zincirler yüzlerce restoranı kapatmak zorunda kalırken, açık olanlarda da tedarik sorunları nedeniyle sınırlı hizmet saÄŸlanabiliyor.

Apple, ocak-mart dönemine iliÅŸkin 63-67 milyar dolar seviyesindeki gelir beklentisini Kovid-19 salgını nedeniyle tutturamayacağını duyururken, HSBC de salgının, bankanın Asya’daki performansı üzerine baskı oluÅŸturabileceÄŸini belirtiyor.

Hilton, Kovid-19 endiÅŸeleri nedeniyle Çin’de yaklaşık 150 oteldeki 33 bin odasının kapalı olduÄŸunu açıkladı. Nike da Çin’deki maÄŸazalarının yaklaşık yarısını kapattığını, kalan maÄŸazaların ise beklenenden daha düÅŸük satış gerçekleÅŸtirdiÄŸini belirtiyor.

Uluslararası organizasyonlar erteleniyor

Dünya SaÄŸlık Örgütünün aldığı “uluslararası acil durum” kararı göz önünde bulundurularak koronavirüs endiÅŸeleri nedeniyle ertelenen uluslarası organizasyonlar arasında, nisanda Çin’in Åžangay kentinde düzenlenmesi planlanan Çin Grand Prix’si ve yine aynı ayda baÅŸlaması planlanan Pekin Uluslararası Otomotiv Fuarı bulunuyor.

Asya’nın tahıl ticaretinde önemli bir etkinliÄŸi olan ve martta Singapur’da yapılması planlanan “Global Grain Asia” toplantısı, virüs nedeniyle ertelenen diÄŸer bir etkinlik olarak göze çarpıyor.

Barselona’da gerçekleÅŸtirilmesi planlanan ve cep telefonu endüstrisi için önemli bir yere sahip bulunan Mobil Dünya Kongresi de Facebook, Amazon, LG, Ericsson, Cisco ve Sony gibi ÅŸirketlerin kongrede yer almayacağını bildirmesi ve salgın konusundaki korkuların yaygınlaÅŸmasıyla iptal edilen diÄŸer bir etkinlik olarak dikkati çekiyor.

Öte yandan, Kovid-19’un temmuzda baÅŸlayacak Tokyo 2020 Olimpiyatları’nı etkileyeceÄŸine dair endiÅŸelere raÄŸmen, Uluslararası Olimpiyat Komitesi, organizasyonun ertelenmesinin gündemlerinde olmadığını belirtiyor.

Ekonomik etkiler yönünden, Kovid-19 ile 2003’te yaÅŸanan SARS salgını kıyaslaması yapılırken, Çin’in o dönemden bu yana küresel ekonomiden aldığı payın artması nedeniyle yeni tip koronavirüsün dünya ekonomisinde daha derin hasar oluÅŸturacağı öngörülüyor.

AA