Türk Devletleri Teşkilatı bildirisinde neler var?

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Ä°ÅŸte 121 maddelik o bildiri:

1. Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkeler Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi’nin adını ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı’ olarak deÄŸiÅŸtirmeyi kararlaÅŸtırdıklarını;

2. Kazakistan Cumhuriyeti Birinci CumhurbaÅŸkanı – Elbaşı ve Türk Devletleri TeÅŸkilatı Onursal BaÅŸkanı Sayın Nursultan Nazarbayev tarafından baÅŸlatılan ‘Türk Dünyası 2040 Vizyonu’nu, Türk Devletlerinin ortak çıkarlarının bulunduÄŸu muhtelif alanlarda geleceÄŸe dönük iÅŸbirliÄŸine rehberlik edecek stratejik bir belge olarak kabul ettiklerini ve uygulanması için ‘2022-2026 Türk Devletleri TeÅŸkilatı Stratejik Yol Haritası’ hazırlanması talimatını verdiklerini;

3. Türkmenistan’ın gözlemci ülke olarak Türk Devletleri TeÅŸkilatı’na katılmasından duydukları kalbi takdir ve memnuniyeti ifade ettiklerini ve bu kararla Türk Devletleri ve halkları arasındaki dayanışma ve iÅŸbirliÄŸinin geliÅŸtirileceÄŸine olan inançlarını dile getirdiklerini;

4. Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın diÄŸer devletler ve uluslararası kuruluÅŸlarla iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmesine hizmet edecek ‘üçüncü taraflar’ ile iÅŸbirliÄŸine iliÅŸkin usulleri kabul ettiklerini;

5. Türk Devletleri TeÅŸkilatı Sekretaryası’na, tahsis ettiÄŸi yeni tarihi bina için Türkiye Cumhuriyeti’ni takdir ettiklerini;

6. Azerbaycan Cumhuriyeti’ni ’44 Günlük Vatan Muharebesi’ndeki zaferinden ötürü tebrik ettiklerini, Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Devletlerinin ve Genel Sekreterinin, Azerbaycan’ın topraklarını iÅŸgalden kurtarması uÄŸrundaki haklı davasına verdiÄŸi kararlı desteÄŸi takdir ettiklerini, birbirlerinin egemenliÄŸini, toprak bütünlüğünü ve uluslararası kabul görmüş sınırların dokunulmazlığını karşılıklı olarak tanıma ve saygı duyma temelinde Ermenistan – Azerbaycan arasındaki ihtilafın sona ermesini memnuniyetle karşıladıklarını ve Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki iliÅŸkilerin normalleÅŸmesini desteklediklerini, Ãœye ve Gözlemci Devletlerin mezkur Azerbaycan topraklarının ihtilaf sonrasında yeniden ihyası, inÅŸası ve entegrasyonuna katkıda bulunmaya hazır olduklarını ifade ettiklerini;

7. Kıbrıs sorununda Ada’daki gerçekler temelinde adil, kalıcı, sürdürülebilir ve karşılıklı olarak kabul edilebilir bir çözüme varılması gerektiÄŸini vurguladıklarını; temel ve eÅŸit haklarını güvence altına alma arzusunu taşıyan Kıbrıs Türk halkıyla olan dayanışmalarını ifade ettiklerini ve Türkiye’nin Kıbrıs Türk halkının Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın ilgili faaliyetlerine katılmaya davet edilmeleri talebini tanıdıklarını;

8. Kırgız Cumhuriyeti’nde gerçekleÅŸtirilen Anayasa reformlarını olumlu ÅŸekilde deÄŸerlendirdiklerini ve ülkenin daha fazla demokratik geliÅŸimine destek verdiklerini;

9. Kırgız-Tacik sınırındaki duruma barışçıl bir çözüm bulmak için Kırgız Cumhuriyeti’nin çabalarına desteklerini ifade ettiklerini ve bu baÄŸlamda Kırgız Cumhuriyeti ve Tacikistan arasındaki diyaloÄŸu memnuniyetle karşıladıklarını; karşılıklı güveni güçlendirmek ve gelecekte çatışmalardan kaçınmak için iki tarafı gerekli adımları atmaya çağırdıklarını;

10. Gözlemci Devlet olarak Türk Devletleri TeÅŸkilatı ile artan iÅŸbirliÄŸi ve eÅŸgüdümün yanı sıra, tüm Ãœye Ãœlkelerde diplomatik temsilcilikler kurarak Türk Devletleri TeÅŸkilatı ile iliÅŸkilerini stratejik bir düzeye yükseltmesinden dolayı Macaristan’ı takdir ettiklerini ve Macaristan’ın, BudapeÅŸte’deki dönüşümlü V4 baÅŸkanlığı sırasında Türk Devletleri TeÅŸkilatı ve ViÅŸegrad Grubu’nun (V4) ortak Devlet BaÅŸkanları Zirvesi’ni toplama önerisini desteklediklerini;

11. Kırgız Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı Sayın Sadır Caparov’un yapıcı diyalog ve iÅŸbirliÄŸinin teÅŸviki için bölgeler arası Orta Asya + Güney Kafkasya platformunun kurulması inisiyatifini not ettiklerini;

12. 2020-2021 dönemi BM Genel Kurulu BaÅŸkanı Sayın Volkan Bozkır’ı görev süresini baÅŸarıyla tamamladığı için tebrik ettiklerini ve Türk Dili KonuÅŸan Devletlerin tutumlarını uluslararası düzeyde destekleme çabalarını takdir ettiklerini ve Sayın Kairat Abdrakhmanov’u AGÄ°T Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiseri görevine seçilmesinden dolayı tebrik ettiklerini;

13. Macaristan’daki Türk Devletleri TeÅŸkilatı Temsilcilik Ofisinin faaliyetlerini, Ãœye Ãœlkelerin bağımsızlığının 30. yılı münasebetiyle anma etkinliklerinin düzenlenmesi de dahil olmak üzere, memnuniyetle karşıladıklarını ve Ãœye Devletlere sözkonusu Temsilcilikte ortak üst düzey etkinlikler düzenleme çaÄŸrısında bulunduklarını;

14. Üye ve Gözlemci Devletlerin, COVID-19 pandemisi sırasında sözkonusu küresel tehdidin olumsuz etkilerini azaltmak için Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesindeki ikili dayanışma ve işbirliğinin devam ettirilmesine bağlı kaldıklarını;

15. Türk Dünyasının manevi baÅŸkentlerinden biri ilan edilmesi vesilesiyle, Türkistan’da düzenlenmekte olan faaliyetleri takdir ettiklerini ve Türk Dünyasının diÄŸer ÅŸehirlerine benzer statüler verilmesine iliÅŸkin YönetmeliÄŸin kabul edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını;

16. DışiÅŸleri Bakanları Konseyi’nin 27 Eylül 2021 tarihinde Ä°stanbul’da gerçekleÅŸtirilen olaÄŸanüstü toplantısında kabul edilen Bildiriye atıfla, Afganistan’da temel insan haklarını koruyan kapsayıcı ve temsili bir siyasi sistemi desteklediklerini yeniden vurgulayarak etkin, ÅŸeffaf ve hesap verebilir mekanizmalar aracılığıyla Afganistan’a acil insani yardım saÄŸlanmasına yönelik çabaların sürdürülmesi çaÄŸrısında bulunduklarını, Afganistan ekonomisindeki zor durumu hafifletmek ve Afganistan halkının geçim kaynaklarını korumaya yönelik önlemler almak amacıyla daha fazla uluslararası destek çaÄŸrısında bulunduklarını;

17. Terör, aşırıcılık, bölücülük ve ırkçılıkla mücadeleyi sürdürürken, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve İslamofobinin ve nefret söyleminin her türüne ve biçimine karşı mücadelede işbirliğini geliştirmeye ve bu alanlarda uluslararası alandaki çabalarında eşgüdüm sağlamaya karar verdiklerini;

18. Ortak çıkarlara ilişkin güvenlik meselelerinde yakın eşgüdüm ve işbirliği gerçekleştirmek üzere Üye Devletlerin ilgili makamları arasında Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde düzenli olarak yapılan güvenlik istişarelerinin sürdürülmesi yönünde talimat verdiklerini;

19. Gözden geçirilmiÅŸ Aksakallar Konseyi YönetmeliÄŸi’nin kabul edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını ve olaÄŸan toplantılarının devamı için talimat verdiklerini;

20. Devlet liderlerini, DışiÅŸleri Bakanlarını ve uluslararası kuruluÅŸ baÅŸkanlarını, COVID-19 pandemisinin ortaya çıkmasından bu yana ilk kez bir araya getiren Antalya Diplomasi Forumu’nu baÅŸarıyla gerçekleÅŸtiren Türkiye Cumhuriyeti’ni, 15-16 Temmuz 2021’de TaÅŸkent’te ‘Orta ve Güney Asya: Bölgesel BaÄŸlantı, Sınamalar ve Fırsatlar’ konulu Uluslararası Konferansa baÅŸarıyla evsahipliÄŸi yaptığı için Özbekistan Cumhuriyeti’ni ve 15 Eylül 2021’de Nur-Sultan’da VII. Avrasya Medya Forumu’nu ve ‘Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkelerde Medya – Yeni KoÅŸullarda Ä°ÅŸbirliÄŸinin GeliÅŸtirilmesi’ konulu özel oturumunu baÅŸarıyla gerçekleÅŸtirdiÄŸi için Kazakistan Cumhuriyeti’ni tebrik ettiklerini;

21. Adalet alanında işbirliğinin devamını takdir ve teşvik ettiklerini; Adalet Bakanlıkları ve Üye Devletlerin diğer ilgili makamları arasında işbirliği başlatılmasını teşvik ettiklerini;

EKONOMİK VE SEKTÖREL İŞBİRLİĞİ

22. Karşılıklı ticaret ve yatırımı kolaylaÅŸtırmak için gerekli önlemleri alarak Ãœye Devletler arasında elveriÅŸli koÅŸullar yaratma amacına baÄŸlı kaldıklarını, 10 Eylül 2021 tarihinde Bakü’de düzenlenen 10. Ekonomi Bakanları Toplantısında ve 6 Mayıs 2020 tarihinde çevrimiçi olarak gerçekleÅŸtirilen ortak Ekonomi/Ticaret Bakanları ile Gümrük Ä°dareleri BaÅŸkanları toplantısında alınan kararların takibi için ilgili makamlara talimat verdiklerini;

23. Kırgız Cumhuriyeti’ni, yeni bir ekonomik iÅŸbirliÄŸi ve etkileÅŸim yolu olarak Birinci Avrupa BirliÄŸi-Orta Asya Ekonomik Forumu’nu 5 Kasım 2021 tarihinde BiÅŸkek’te baÅŸarıyla düzenlemesinden ötürü tebrik ettiklerini;

24. Ãœye Devletlerin ilgili Bakanlıklarını, Türk Yatırım Fonu’nun KuruluÅŸ AnlaÅŸması’nı en geç 1 Eylül 2022 tarihine kadar eÅŸit sermaye katkısı ve eÅŸit oy hakkı ilkesine dayanarak nihai hale getirmekle görevlendirdiklerini;

25. COVID-19 kısıtlamalarının devam ettiÄŸi göz önüne alındığında, Ãœye ve Gözlemci Devletler arasındaki ticaret hacminin artırılmasına iliÅŸkin öneriler üzerinde çalışmaya ve pandemi sırasında özellikle Ãœye ve Gözlemci Devletlerin KOBÄ°’leri arasında ticari uygulamalarının geliÅŸtirilmesine yönelik ortak projelere iliÅŸkin önerilerin detaylı ÅŸekilde deÄŸerlendirilmesini teÅŸvik ettiklerini;

26. Ãœye Devletlerin ilgili makamlarına, kurulacak bir ‘Çalışma Grubu’ aracılığıyla ‘Ticareti KolaylaÅŸtırma Strateji Belgesi’nin sonuçlandırılması yönünde çalışmalarını hızlandırmaları talimatı verdiklerini, Ãœye ve Gözlemci Devletlerin arasındaki ticareti, ihracat potansiyelini ve yatırımları artırmak amacıyla Türk Ticaret Evleri’nin (TTE) kurulması için çalışma baÅŸlatılmasını kabul ettiklerini, ilgili hükümet organlarına ticaret tamamlayıcılığını artırmak ve Ãœye Devletler arasındaki niceliksel kısıtlamaları ve tarife dışı önlemleri ortadan kaldırmak için yeni giriÅŸimleri ayrıntılı olarak deÄŸerlendirmeleri talimatı verdiklerini;

27. Türk Ticaret ve Sanayi Odası’nın (TTSO), 2 Kasım 2020’de Bakü’de düzenlenen ‘Azerbaycan’da Yeni Bir Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Dönemi’ temalı olaÄŸanüstü toplantı, 44 Günlük Vatan Muharebesi sırasında Ermeni saldırılarından etkilenen Berde ÅŸehrinin sivil nüfusuna Türk Devletleri TeÅŸkilatı adına yapılan insani yardım; 2021 yılında BudapeÅŸte ve Bakü’de Sekretarya ile ortaklaÅŸa düzenlenen 3. TTSO Genel Kurulu ve iÅŸ forumları gibi Türk Devletleri TeÅŸkilatı adına özel, sektör içindeki iÅŸbirliÄŸini güçlendirmeye yönelik faaliyetlerini memnuniyetle karşıladıklarını;

TTSO Ãœyesi Odalara TTSO Sekretaryasına temsilci atama çaÄŸrısında bulunduklarını ve Özbekistan’da TTSO Sekretaryası’nın katkılarıyla TOBB Ekonomi ve Teknoloji Ãœniversitesi’nin TaÅŸkent kampüsünün açılmasını takdir ettiklerini;

28. ‘ÇeÅŸitli Ekonomik Bölgeler Arasında Bilgi ve Tecrübe Paylaşımı Hakkında Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkeler Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi Ãœye Ãœlkeleri Arasında Mutabakat Zaptı’nın uygulanmasını teÅŸvik ettiklerini;

29. Kazakistan’ın Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridoru da dâhil olmak üzere, Türk devletleri arasındaki ekonomik iÅŸbirliÄŸini ve baÄŸlantısallığı güçlendirmek amacıyla Türkistan’da Türk devletleri için kurulacak ‘TURANSEZ’ özel ekonomik bölgesine katılma davetini memnuniyetle karşıladıklarını;

30. Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın, SESRIC ile iÅŸbirliÄŸi içinde hazırlanan ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Devletlerinin Yatırım Ortamı ve Uluslararası Ticaret Tamamlayıcılığı’ hakkında ilk yayınına dikkat çekerek, Sekretaryayı gelecek yayınlar için yeni konu önerileri hazırlamakla görevlendirdiklerini;

31. Özbekistan’ın ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Devletlerinin Küçük ve Orta Büyüklükteki Ä°ÅŸletmelerinden Sorumlu Hükümet Kurumları Arasında Mutabakat Zaptı’na taraf olmasını memnuniyetle karşıladıklarını ve Türk Devletleri TeÅŸkilatı bünyesinde Ãœye Devletlerin Küçük ve Orta Büyüklükteki Ä°ÅŸletmelerini GeliÅŸtirme Ajansları arasında iÅŸbirliÄŸini güçlendirmekte mutabık kaldıklarını;

32. 19-20 Eylül 2021 tarihlerinde TaÅŸkent’te Birinci Genç GiriÅŸimciler Forumu’nun düzenlenmesini takdirle karşıladıklarını ve Ãœye Devletlerin ilgili kurumlarını, Ãœye ve Gözlemci Devletlerin genç iÅŸ insanlarını desteklemek amacıyla sözkonusu Forum’un gerçekleÅŸtirilmesini sürdürmekle görevlendirdiklerini ve kadınların ekonomik olarak güçlendirilmesine yönelik destek projelerinin hazırlanmasını tavsiye ettiklerini;

33. Üye Devletlerin ilgili Bakanlıklarını, yeşil teknolojiler ve akıllı şehirler konusunda işbirliğini çok taraflı bir biçimde başlatmaları yönünde talimatlandırdıklarını;

34. Üye Devletlerin ilgili Bakanlıklarına, bölgede sürdürülebilir tarımsal büyüme ve istikrarlı gıda arzına yönelik çok taraflı işbirliğini güçlendirmeleri talimatı verdiklerini ve Üye ve Gözlemci Devletleri gıda güvenliği alanında işbirliği önerileri sunmaya davet ettiklerini;

35. Yenilenebilir enerji alanında işbirliğini genişletmek de dahil olmak üzere, enerji sektöründe işbirliğini artırma çağrısında bulunduklarını;

36. Enerji projelerinin bağlantısallığını güçlendirerek ve gelecekteki altyapı projelerinde aralarındaki bağlantısallığı temel bir unsur olarak kabul ederek Üye Devletlerin enerji güvenliğinin önemini vurguladıklarını;

37. Türk Devletleri Teşkilatı Enerji Bakanlarının 24 Şubat 2021 tarihinde yapılan ilk çevrimiçi toplantısının sonuçlarını desteklediklerini, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, enerji düzenlemesinin iyileştirilmesi ve piyasa faaliyetleri alanlarında işbirliğinin geliştirilmesinin güçlendirilmesi için mevcut olan önemli potansiyeli vurguladıklarını, Üye Devletler arasındaki bağlantısallığın ve saha gezileri ve çalışma ziyaretleri ile yenilenebilir enerjide işbirliğine ilişkin öneriler geliştirilmesini teşvik ettiklerini;

38. 30 Nisan 2020 ve 14 Ekim 2021 tarihlerinde BudapeÅŸte’de düzenlenen video konferans toplantısı ve BeÅŸinci UlaÅŸtırma Bakanları Toplantısı sonuçlarını desteklediklerini, Ãœye Devletlerin ilgili kurumlarını Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridorundan daha verimli, sürdürülebilir ve kesintisiz bir güzergah olarak istifade etmek için idari prosedürleri basitleÅŸtirmek de dâhil olmak üzere, uygun koÅŸullar yaratmaya devam etmeleri için talimatlandırdıklarını;

39. Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridoru boyunca taşımacılık iÅŸlerini kolaylaÅŸtırmak için önemli bir adım olan ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı AnlaÅŸması’nı nihai hale getirme talimatı verdiklerini;

40. Zengezur Koridoru’nun Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridoru kapsamında baÄŸlantısallığın daha iyi saÄŸlanması için ortaya çıkan bir fırsat olduÄŸunu vurguladıklarını ve Koridorun en kısa sürede faaliyete geçirilmesi için Ãœye Devletlerin ilgili makamlarını, Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti’nin çabalarını desteklemeye davet ettiklerini;

41. Ulaştırma koridorlarının, gümrük-sınır kontrol noktalarının ve lojistik merkezlerin kesintisiz faaliyet göstermesinin sağlanması başta olmak üzere, pandemi sırasında ticari ve ekonomik ilişkilerin sürdürülebilirliğini sağlamak için Üye ve Gözlemci Devletlerin dayanışmasını takdir ettiklerini;

42. Sivil havacılıkta işbirliğinin güçlendirilmesinin önemini vurguladıklarını ve ilgili makamları havayolu operasyonları için idari prosedürleri kolaylaştırmaya, talebe bağlı olarak Üye Devletler arasında uçuş sayısını artırmaya ve Üye ve Gözlemci Devletler arasındaki hava taşımacılığı bağlantılarının çeşitlendirilmesine katkıda bulunmaya teşvik ettiklerini;

43. Mersin Limanı, Evrensel Lojistik Hizmetleri (TaÅŸkent), Akhtachi (Andican) ve Tirmiz Kargo Merkezi’nin (Surhanderya) Türk Devletleri TeÅŸkilatı KardeÅŸ Limanlar sürecine dâhil edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını, 6 Eylül 2021 tarihinde Samsun’da düzenlenen Türk Devletleri TeÅŸkilatı KardeÅŸ Limanlar Dördüncü Toplantısı’nın sonuçlarını desteklediklerini ve diÄŸer Türk Devletleri TeÅŸkilatı KardeÅŸ Limanlarının yanı sıra diÄŸer Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkelerin kara ve deniz limanları arasında daha kapsamlı iÅŸbirliÄŸini teÅŸvik ettiklerini;

44. 30 Haziran 2021’de TaÅŸkent’te Türk Devletleri TeÅŸkilatı kapsamında ‘e-Ä°zin’ konulu Türk-Özbek Çalışma Grubu Toplantısının düzenlenmesi de dâhil olmak üzere Sekretarya’nın Ãœye Devletler arasında ‘e-Ä°zin’ konusunda çok taraflı iÅŸbirliÄŸi baÅŸlatma çabasını takdir ettiklerini ve ilgili makamlara ulaşımda dijital araçları yaygın olarak kullanma çaÄŸrısında bulunduklarını;

45. Türk Devletleri TeÅŸkilatı, EÄ°T, TRACECA, IRU, KEÄ° ve Uluslararası Taşımacılık Forumu (ITF) arasında 15 Mart 2021’de, COVID-19 pandemisinin tüm ülkelerdeki insanların saÄŸlığı, toplulukları ve geçim kaynakları üzerindeki olumsuz etkilerini tartışmak için toplanan çevrimiçi toplantının sonuçlarını not ettiklerini ve pandeminin süregelen saÄŸlık, sosyal ve ekonomik zorluklarının ele alınmasında ortak bir duruÅŸ geliÅŸtirmek için yayınlanan Ortak Açıklamayı memnuniyetle karşıladıklarını;

46. ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkeleri Hükümetleri arasında BasitleÅŸtirilmiÅŸ Gümrük Koridoru Kurulmasına Ä°liÅŸkin Protokolün’ imzalanması amacıyla üzerinde anlaÅŸmaya varılan temel mallara yönelik kolaylaÅŸtırıcı tedbirlerin uygulanmasını teÅŸvik ettiklerini;

47. Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridorunun tüm potansiyelinden yararlanmak için gümrük ve idari usulleri kolaylaÅŸtırmayı ve sınır geçiÅŸ iÅŸlemlerinin uyumuna ve sadeleÅŸtirilmesine katkı saÄŸlayacak Kervansaray Projesi çerçevesinde gümrük iÅŸbirliÄŸi ile Ä°pek Yolu’nu canlandırmayı kabul ettiklerini;

– Türk Devletleri TeÅŸkilatı bünyesinde dijital sistemlerin tanıtılması ve sınır ötesi hareketlerde elektronik ön bildirim sisteminin kurulması yoluyla gümrük ve diÄŸer ilgili kurumlar tarafından verilen izin belgelerine iliÅŸkin gümrük prosedürlerinin basitleÅŸtirilmesini teÅŸvik ettiklerini ve Ãœye Devletleri modern gümrük mekanizmalarını ve geliÅŸmiÅŸ bilgi alışveriÅŸi sistemini kullanmaya devam etmeye çağırdıklarını;

– Sekretaryanın, UNECE ile yakın iÅŸbirliÄŸi içinde 15 Haziran 2021’de e-TIR konusunda gerçekleÅŸtirilen ilk Çalışma Grubu toplantısı, Türk Konseyi çerçevesinde Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan arasında dijital TIR pilot projelerinin baÅŸlatılması ve IRU ile iÅŸbirliÄŸi içinde gümrük makamlarının uzmanlarına yönelik eÄŸitim programları da dâhil olmak üzere Ãœye Devletler arasında e-TIR konusunda iÅŸbirliÄŸi kurulmasındaki aktif rolünü takdir ettiklerini;

– Ä°lgili makamları, Dünya Gümrük Örgütü ile yakın iÅŸbirliÄŸi içinde olarak Ãœye Devletler arasında dış ticaret iÅŸlemlerini kolaylaÅŸtırmaya yönelik ulusal YetkilendirilmiÅŸ Ekonomik Operatör Programlarının geliÅŸtirilmesi ve uygulanması konusunda birbirlerinin deneyimlerinden yararlanmaya devam edilmesiyle görevlendirdiklerini;

48. Ãœye ve Gözlemci Devletleri, Asya ve Avrupa arasında fiber optik yüksek hızlı internet hattının inÅŸasını öngören Dijital Aktarım Merkezi projesinin uygulanmasında Azerbaycan’ı desteklemeye davet ettiklerini;

49. Hazar Geçişli Fiber Optik projesinin önemini vurguladıklarını ve uygulanmasının hızlandırılması çalışmaları çağrısında bulunduklarını;

50. Mevcut ve gelecek nesillerin sağlığı ve esenliği için çevrenin korunmasının önemini vurguladıklarını, yeşil teknolojilerin uygulanması, biyolojik çeşitliliğin korunması, iklim değişikliğine adaptasyon gibi yollarla bu alanda gerekli acil ortak eylemde bulunmayı kabul ettiklerini ve uluslararası çevre güvenliğinin korunmasına ortak katkıda bulunmaya hazır olduklarını teyit ettiklerini;

– Ortak fakat farklılaÅŸtırılmış sorumlulukların bilincinde olarak, ekonomik ve çevresel refah koÅŸullarını saÄŸlamak için kapsayıcılık, ayrımcılık yapmama, sera gazı emisyonlarını azaltmada verimlilik ilkelerine olan sıkı baÄŸlılıklarını ve özellikle sanayi, tarım, enerji, ulaşım ve yenilenebilir enerji kaynakları baÅŸta olmak üzere düşük karbonlu kalkınma alanında geniÅŸ bir uluslararası deÄŸiÅŸim ve birbirinden farklı en iyi teknolojileri geliÅŸtirme niyetine sıkı sıkıya baÄŸlı olduklarını kaydettiklerini;

-Üye Devletler arasında iklim gündemi alanındaki aktif işbirliğini memnuniyetle karşıladıklarını, Türk Devletleri Teşkilatı Üye Ülkelerinin bu alandaki konumlarının yakınlığını göz önünde bulundurmayı kabul ettiklerini, küresel iklim gündeminde belirlenen hedeflere ulaşılmasını desteklediklerini ve özellikle sürdürülebilir kalkınma bağlamında iklim değişikliği tehdidine karşı küresel tepkiyi güçlendirmek için Paris İklim Anlaşmasının uygulanmasını taahhüt ettiklerini;

51. Türkiye’de ve bölgede meydana gelen orman yangınları ve sel gibi çevresel felaketlerden derin üzüntü ve endiÅŸe duyduklarını ifade ettiklerini ve Türkiye Cumhuriyeti’nin teklifi üzerine doÄŸal afetlerin etkilerini azaltmak ve iyileÅŸmeye katkıda bulunmak amacıyla ortak arama, kurtarma ve rehabilitasyon çalışmaları yapmak için ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Sivil Koruma Mekanizması’ adı altında Türk Devletleri TeÅŸkilatı bünyesinde afet müdahale birimi kurulması hususunda çalışmalara baÅŸlanması talimatı verdiklerini, Türkiye’nin orman yangınlarıyla mücadele konusunda iÅŸbirliÄŸine iliÅŸkin bölgesel bir konferans düzenleme niyetini memnuniyetle karşıladıklarını;

52. 21 Nisan 2021’de çevrimiçi olarak Türk Kızılayı’nın ev sahipliÄŸinde gerçekleÅŸen, bir aÄŸ kurulması konusunda anlaÅŸmaya varılan, Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkelerindeki Kızılay Dernekleri BaÅŸkanları Birinci Toplantısını memnuniyetle karşıladıklarını ve Ãœye Devletleri, Kızılaylar arasındaki iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmek için bu ağı desteklemeye ve Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkeleri’ndeki doÄŸal ve insan kaynaklı afetlere toplu olarak hazırlamak ve müdahale etmek için güçlerini birleÅŸtirmeye teÅŸvik ettiklerini;

53. Azerbaycan CumhurbaÅŸkanı tarafından baÅŸlatılan Türk Devletleri TeÅŸkilatı “COVID-19 pandemisiyle mücadelede Dayanışma ve Ä°ÅŸbirliÄŸi” konulu OlaÄŸanüstü Zirvesi’nin ardından düzenlenen Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye ve Gözlemci Ãœlkelerinin SaÄŸlık Bakanlarının 28 Nisan 2020 tarihinde gerçekleÅŸtirdiÄŸi Birinci Video-Konferans Toplantısının kararlarını tasdik ettiklerini ve Ãœye ve Gözlemci Devletler arasında önlem, teÅŸhis, tedavi, rehabilitasyon, epidemiyolojik çalışmalar ve bilimsel araÅŸtırmalarda bilgi ve deneyim ve uygulanan en iyi yöntemlerin deÄŸiÅŸimine yönelik Türk Devletleri TeÅŸkilatı bünyesinde kurulan SaÄŸlık Koordinasyon Kurulu ve SaÄŸlık Bilim Grubu’nun faaliyetlerini memnuniyetle karşıladıklarını;

54. Kazakistan, Türkiye ve Özbekistan’da COVID-19’a karşı yerli aşıların geliÅŸimini memnuniyetle karşıladıklarını ve üye ülkelere aşı iÅŸbirliÄŸini güçlendirme çaÄŸrısında bulunduklarını; Ãœye ve Gözlemci Devletleri tek taraflı veya karşılıklı tanıma veya aşı sertifikaları yoluyla uluslararası seyahat ve ulaşım için COVID-19 ile ilgili giriÅŸ ve geçiÅŸ kısıtlamalarını hafifletmeye teÅŸvik ettiklerini; herkes güvende olana kadar hiç kimsenin güvende olmayacağı anlayışıyla, COVID-19’a yanıt olarak tüm ülkelerin aşılara eriÅŸiminin adil, ekonomik, zamanında ve evrensel olarak saÄŸlanmasının önemini hatırlattıklarını;

55. Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan ve Macaristan tarafından Türk Devletleri Teşkilatı himayelerinde Afrika ülkelerine yapılan aşı bağışını memnuniyetle karşıladıklarını;

56. Pandemi ile mücadelede ön saflarda yer alan Ãœye ve Gözlemci Devletlerin doktorları ve diÄŸer saÄŸlık personelinin özverili çalışmalarını övdüklerini, 2021’i Uluslararası SaÄŸlık Çalışanları Yılı ilan etme giriÅŸimi ve aşı geliÅŸtirme ve pandemi ile mücadele konusundaki deneyimlerini paylaÅŸmak amacıyla SaÄŸlık Bilimleri Grubu’nun ilk yüz yüze Aşı Çalıştayı’nı 24-27 AÄŸustos 2020’de Ä°zmir’de düzenlemesinden ötürü Türkiye Cumhuriyeti SaÄŸlık Bakanlığı’nı tebrik ettiklerini;

57. Sekretaryayı, 11 Eylül 2020’de aralarında imzaladıkları Mutabakat Zaptını temel alarak, Dünya SaÄŸlık Örgütü ve Ãœye ve Gözlemci Devletlerin saÄŸlık makamlarıyla ortak projeler yürütmeye teÅŸvik ettiklerini;

58. 29 Ekim 2021 tarihinde Ä°stanbul’da düzenlenen SaÄŸlık Bakanları toplantısında kabul edilen ve saÄŸlık alanında küresel dayanışma ve iÅŸbirliÄŸinin önemini vurgulayan Ortak Bildiriyi onayladıklarını;

59. KiÅŸisel koruyucu ekipman, aşılar ve ilaçlar dahil olmak üzere birbirlerine yardım saÄŸladıkları için Ãœye ve Gözlemci Devletleri oldukça takdir ettiklerini ve Ãœye ve Gözlemci Devletlerin SaÄŸlık Bakanları ve bilim insanlarının katılımıyla her yıl Ekim’de ‘Türk Tıp Dünyası Kongresi’nin düzenlenmesini onayladıklarını;

60. Kamu yönetimi sisteminin kalitesini iyileÅŸtirmek ve bölge içi dijital ticaret ve alım satımı teÅŸvik etmek için e-yönetiÅŸim ve e-hizmetler konusunda bir iÅŸbirliÄŸi platformu oluÅŸturmasını memnuniyetle karşıladıklarını ve Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkeleri arasında elektronik imzaların karşılıklı olarak tanınmasını ve devlet kurumlarının ve iÅŸ sektörünün katılımıyla elektronik belge deÄŸiÅŸim sisteminin oluÅŸturulmasını desteklediklerini, Ãœye Devletlerin kamu hizmetleri ve e-devlet alanındaki ilgili makamlarının Nisan 2021’de Azerbaycan Cumhuriyeti’ne (ASAN hizmeti) ve Eylül 2021’de Kazakistan Cumhuriyeti’ne (Astana Hub) yaptığı ziyaretlerin de memnuniyetle karşıladıklarını;

61. Kazakistan toprağı Baykonur’dan uzaya ilk kez insan çıkışının 60. Yıldönümünün önemine dikkat çektiklerini;

62. Türkiye Uzay Ajansı tarafından başlatılan, Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde Uzay Teknolojisi Projeleri alanında işbirliği ve eşgüdümün sağlanması için Üye Devletlerin ilgili makamlarını görevlendirdiklerini;

63. Araştırma, geliştirme ve yenilikçi projeleri desteklemek üzere, Üye Devletler arasında bilimsel ve teknolojik işbirliğinin geliştirilmesini desteklediklerini;

64. Türkiye Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından son 4 yıldır baÅŸarıyla gerçekleÅŸtirilen ‘Teknofest – Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali’nin önümüzdeki yıllarda Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın diÄŸer Ãœye Ãœlkelerinde düzenlenmesine iliÅŸkin Türkiye’nin önerisini memnuniyetle karşıladıklarını;

65. 24 Haziran 2021’de Hokand’da düzenlenen Türk Devletleri TeÅŸkilatı Turizmden Sorumlu Bakanlar Altıncı Toplantısı’nın sonuçlarını desteklediklerini, Özbekistan Cumhuriyeti’nin Türk Devletleri TeÅŸkilatı bünyesinde ev sahipliÄŸi yaptığı ilk Bakanlar toplantısının baÅŸarılı bir ÅŸekilde organize edilmesi, “Türk Dünyası Turizm BaÅŸkenti” giriÅŸiminin baÅŸlatılması ve Özbekistan Cumhuriyeti’nin Hokand ÅŸehrinin ilk “Türk Dünyası Turizm BaÅŸkenti” ilan edilmesinden ötürü Özbek tarafını takdir ettiklerini ve bu giriÅŸim kapsamında sürdürülebilir turizm ve ilgili altyapının geliÅŸtirilmesi için ortak giriÅŸimler ve projelerin uygulanması talimatı verdiklerini;

66. Ä°pek Yolu üzerinde bulunan Ãœye Devletlerin doÄŸal ve coÄŸrafi avantajlarından yararlanarak, turizm sektöründe daha fazla iÅŸbirliÄŸini ve bölgeye daha fazla turist çekmeyi teÅŸvik ettiklerini ve ‘Tabarruk Ziyarat’ ve “Turizm Haritası’ projelerinin uygulanmasını saÄŸlamak ve ‘Türk Konseyi Modern Ä°pek Yolu Ortak Tur Projesi’ni ulusal ve uluslararası turizm fuarları da dâhil olmak üzere, gerekli araçlarla tanıtmak için Ãœye Devletlerin ilgili makamlarını görevlendirdiklerini;

67. Üye Devletlere, insanları ve mekanları ortak tarih ve miras ağlarında bir araya getirerek seyahat daveti olarak kültürel rotaların tanıtılması ve Türk Dünyasının zengin ve çeşitli mirasını keşfetme araçlarının başlatılması için çalışmakla görevlendirdiklerini;

HALKLARARASI İŞBİRLİĞİ

68. Türk Dili KonuÅŸan Diasporalar için Kapasite GeliÅŸtirme EÄŸitim Programlarının yanı sıra, Ãœye Ãœlkelerin Diaspora Kurumları arasında Deneyim DeÄŸiÅŸimi Programlarının düzenlenmesini takdir ettiklerini ve Ãœye Devletlerin ilgili kurumlarına, onaylanan ‘Türk Konseyi’nin Türk Dili KonuÅŸan Diaspora Ortak Faaliyet Stratejisi’ ve ‘2021-2022 için Türk Konseyi Türk Dili KonuÅŸan Diaspora Ortak Eylem Planı’ uyarınca iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirme çaÄŸrısında bulunduklarını;

69. Kamu kurumları, STK’lar, medya kuruluÅŸları, akademisyenler, karar alıcılar, milletvekilleri ve kanaat önderleri arasındaki iliÅŸkileri ve iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmeyi, uluslararası alanda dezenformasyonla etkin bir ÅŸekilde mücadele etmeyi ve küresel kamuoyunu doÄŸru bilgilendirmeyi teminen yeni iÅŸbirliÄŸi fırsatları geliÅŸtirmek için Ãœye Devletlerin ilgili makamlarını iletiÅŸim ve kamu diplomasisi alanlarında karşılıklı olarak desteklemekle görevlendirdiklerini;

70. 10 Nisan 2021 tarihinde Bakü’de gerçekleÅŸtirilen Türk Devletleri TeÅŸkilatı Bilgi ve Medyadan Sorumlu Bakanlar Üçüncü Toplantısı’nın kararlarını onayladıklarını, Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkelerdeki olaylar hakkında yerel ve uluslararası düzeyde siyasi, kültürel, ekonomik ve sosyal farkındalığı artırmak için medya ve bilgi iÅŸbirliÄŸinin güçlendirilmesini desteklediklerini ve Türkiye Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanlığı Ä°letiÅŸim BaÅŸkanlığı ev sahipliÄŸinde 22-24 Ekim 2021 tarihlerinde Ä°stanbul’da düzenlenen Uluslararası Medya Forumu’nun baÅŸarılı organizasyonundan ötürü tebrik ettiklerini; Hazar GeçiÅŸli Uluslararası DoÄŸu-Batı Orta Koridoru boyunca taşımacılık iÅŸlerini kolaylaÅŸtırmak için önemli bir adım olarak ‘Türk Devletleri TeÅŸkilatı Ãœye Ãœlkeleri Arasında Uluslararası Kombine Yük Taşımacılığı AnlaÅŸması’nı nihai hale getirme talimatı verdiklerini;

71. Yeni oluşan ve gelişmekte olan medya platformlarında ve ulusal TV kanalları ile haber ajansları arasındaki işbirliğini artırmayı, üzerinde mutabık kalınan kategorilerdeki değişim programları ve video materyalleri için Ulusal TV Kanalları arasında kurulan Ortak FTP Havuzunun tam potansiyelinin en üst düzeye çıkarılmasını teşvik ettiklerini;

72. Türk Konseyi Onursal BaÅŸkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Birinci CumhurbaÅŸkanı Elbaşı Nursultan Nazarbayev’in ‘Büyük Bozkırın Yedi ÖzelliÄŸi’ baÅŸlıklı makalesine dayanan ‘Büyük Bozkırın Yedi ÖzelliÄŸi’ ortak belgesel filminin yapımını, Türk dünyasının kültürünü ve büyük ÅŸahsiyetlerini birlik ve beraberlik ruhu içinde tanıtmak, yaygınlaÅŸtırmak ve benzer projelerin baÅŸlatılmasını teÅŸvik etmek amacıyla, ortak televizyon projesi “Korkut Ata” ve Türk-Özbek yapımı ‘Mendirman Celaleddin’ televizyon dizisi ve TRT Avaz’ın ‘Köklerin Ä°zinde’ adlı belgeselin yapımını takdir ettiklerini;

73. Kazakistan’ın, merkezi Türkistan ÅŸehrinde bulunacak olan uluslararası TV kanalı kurma giriÅŸiminin önemini not ettiklerini;

74. Türk Dünyası içindeki birlik ve beraberliÄŸe katkı saÄŸlamaya iliÅŸkin ‘Türk Dünyasının BirliÄŸine Katkı için Türk Devletleri Ä°ÅŸbirliÄŸi Konseyi Ali Åžir Nevai Uluslararası Ödülüne Ä°liÅŸkin YönetmeliÄŸin’ kabul edilmesinden büyük memnuniyet duyduklarını;

75. Azerbaycan Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı Sayın Ä°lham Aliyev tarafından, ÅžuÅŸa’nın Azerbaycan Kültür BaÅŸkenti ilan edilmesinden duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini ve bu amaçla faaliyet ve etkinliklerin gerçekleÅŸtirilmesini desteklediklerini;

76. 3-4 Kasım 2021 tarihlerinde Ä°stanbul’da gerçekleÅŸtirilen EÄŸitim ve Bilim Bakanları Altıncı Toplantısının sonuçlarını onayladıklarını ve 2022 yılında Türkiye’de gerçekleÅŸtirilecek Ãœye Devletlerin eÄŸitim uzmanlarına yönelik “Orhun EÄŸitim DeÄŸiÅŸim Programı YönetmeliÄŸinin’ kabulünü memnuniyetle karşıladıklarını ve Ãœye Devletlerin ortaokul/liseleri arasında 2022 yılında Kazakistan’da düzenlenecek Üçüncü Öğrenci DeÄŸiÅŸim Programı hususunda ilgili makamlara gerekli tedbirleri almaları talimatını verdiklerini;

77. Türkiye Maarif Vakfı (TMF) okullarının Türk Dünyasındaki yararlı faaliyetlerini not ettiklerini ve Üye Devletlerin ulusal mevzuatına uygun olarak, TMF okullarının kuruluş prosedürlerini kolaylaştıracaklarını;

78. 26 Ekim 2021 tarihlerinde Türkistan’da düzenlenen Türk Ãœniversiteler BirliÄŸi (TÃœRKÃœNÄ°B) 5. Genel Kurulu’nun sonuçlarını desteklediklerini, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye’den yeni üniversitelerin dâhil olmasını memnuniyetle karşıladıklarını ve Orhun DeÄŸiÅŸim Programı çerçevesinde iÅŸbirliÄŸinin kapsamını geniÅŸletme ve zenginleÅŸtirme çaÄŸrısında bulunduklarını;

79. Türk Akademisi temsilcilerinden ve Ãœye Devletlerinin ilgili kuruluÅŸlarının temsilcileri ile bilirkiÅŸilerinden oluÅŸacak komisyonun, ‘Ortak Türk Tarihi’ ‘Türk Dünyası CoÄŸrafyası’ ve ‘Ortak Türk Edebiyatı’ ders kitaplarının hazırlanmasında son aÅŸamaya geçiÅŸ çalışmalarının hızlandırılmasını teminen kurulması kararını takdir ettiklerini;

80. Üye Devletlerdeki öğrencilerin Macar üniversitelerinde eğitim görmeye yönelik artan ilgilerini övdüklerini, Türk Dili Konuşan Ülkelerdeki üniversite öğrencilerine tahsis edilen artan burs olanakları için Macar Hükümetini takdir ettiklerini ve Üye Devletlere eğitim alanında Macaristan ile ortaklıklarını güçlendirme çağrısında bulunduklarını;

81. Kırgız Cumhuriyeti’nin Uzkend kentinde 17 Eylül 2021’de uluslararası kuruluÅŸların temsilcileri, kültürel mirasın restorasyonu ve korunması alanında uzmanlar ve ayrıca halk toplulukları ve müzik ve dans sanatlarının ustaları dâhil olmak üzere, 3.000’den fazla kiÅŸinin katıldığı Etno-Folklor Festivali «Uzkend-Munara-2021» organizasyonunu takdir ettiklerini;

82. 29 Kasım 2019 tarihinde BiÅŸkek’te ve 20 Eylül 2021’de TaÅŸkent’te düzenlenen Ãœye Devletlerin Gençlik ve Spordan Sorumlu Bakanlarının Dördüncü ve BeÅŸinci Toplantılarında alınan kararları desteklediklerini ve Türk Dili KonuÅŸan Gençler arasındaki etkileÅŸimi artırmak amacıyla “Türk Konseyi Çok Taraflı ve Ä°kili Gençlik ve Gençlik Çalışanları DeÄŸiÅŸim Programlarına Ä°liÅŸkin Ä°ÅŸbirliÄŸi Mutabakat Zaptı’nın imzalanmasından duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini;

83. 30 AÄŸustos – 2 Eylül 2021 tarihlerinde Kırgız Cumhuriyeti’nin OÅŸ kentinde düzenlenen Türk Konseyi Genç Liderler Forumu’nun baÅŸarılı organizasyonu için Kırgız Cumhuriyeti’ni övdüklerini ve Gençlik Politikasının geliÅŸtirilmesine katkıda bulunmak, Ãœye Devletlerin Gençleri arasındaki dostluÄŸu güçlendirmek için bu tür faaliyetlerin düzenlenmesinin öneminin altını çizdiklerini;

84. Türkmenistan ve Macaristan’ın da dâhil olduÄŸu “Türk Dili KonuÅŸan Ulusal Futbol Federasyonları Arasında Mutabakat Zaptı’nın 14 Nisan 2021’de imzalanmasından duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini ve Tarafların ilgili makamlarını, Mutabakat Zaptında yer alan iÅŸbirliÄŸini tüm yönleriyle gerçekleÅŸtirmeye teÅŸvik ettiklerini;

85. 2022’de Kazakistan’da 2. Türk Ãœniversite Spor Oyunları’nın (Türk Universiade) düzenlenmesini teÅŸvik ettiklerini ve Ãœye Devletlerin ilgili makamlarını organizasyon için azami iÅŸbirliÄŸini saÄŸlamaya ve Oyunlara aktif olarak katılmaya çağırdıklarını;

86. Etnotarihsel sporların, kültürlerarası diyaloÄŸun ve Türk kültürel mirasının tanıtımına katkıda bulunan Dünya Göçebe Oyunları’nın (DGO) ihdas edilmesinde ve tanıtılmasında Kırgız Cumhuriyeti’nin rolünü güçlü bir ÅŸekilde takdir ettiklerini, 2022’de Türkiye’de Dördüncü Dünya Göçebe Oyunları’nın (DGO) düzenlenecek olmasını memnuniyetle karşıladıklarını ve Ãœye Devletlerin ilgili makamlarına, organizasyon için en üst düzeyde iÅŸbirliÄŸi yapma ve DGO’ya aktif olarak katılma çaÄŸrısında bulunduklarını;

87. Ãœye ve Gözlemci Devletleri 2020 ve 2021’de Tokyo 2020 Olimpiyat Oyunları da dâhil olmak üzere, Uluslararası Spor Turnuvalarında elde edilen baÅŸarılardan ötürü tebrik ettiklerini ve Türk Dili KonuÅŸan Ãœlkelerde büyük uluslararası spor etkinliklerinin devamını teÅŸvik ettiklerini;

88. Türk dünyasının kültürlerarası ve dinlerarası diyalogdaki birleÅŸtirici rolünü teÅŸvik ettiklerini, Azerbaycan’ın ‘Bakü süreci’ ile BM Genel Sekreteri tarafından kültürlerarası ve dinlerarası diyaloÄŸu teÅŸvik etmek üzere ana küresel platformlardan biri olarak gösterilen, iki yılda bir düzenlenen Dünya Kültürlerarası Diyalog Forumu vasıtasıyla gösterdiÄŸi çabaları desteklediklerini;

89. Nursultan Nazarbayev Vakfı tarafından 16 Nisan 2021 tarihinde düzenlenen ‘Türkistan – Türk Dünyasının Manevi BaÅŸkenti’ konulu çevrimiçi uluslararası konferansın ve Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti tarafından 27 Mayıs 2021 tarihinde Türkistan’da düzenlenen ‘Türkistan-Türk Dünyasının Manevi BaÅŸkenti’ konulu Uluslararası konferansın sonuçlarını memnuniyetle karşıladıklarını;

TÜRK DÜNYASINDA KURUMSAL İŞBİRLİĞİ

90. TÃœRKPA, TÃœRKSOY, Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı (TKMV) faaliyetlerini övgüyle karşıladıklarını ve DışiÅŸleri Bakanlığı Konseyi’ne sunulan raporların önemini müdrik olduklarını;

91. Kazakistan Cumhuriyeti tarafından Nur-Sultan’da tahsis edilen yeni Türk Akademisi binasının resmi açılışından duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini;

92. Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatları arasındaki etkileÅŸimin daha da geliÅŸtirilmesini desteklediklerini ve ortak Türk iÅŸbirliÄŸi gündeminin etkin bir ÅŸekilde uygulanmasını saÄŸlamak üzere ilgili kuruluÅŸları Koordinasyon Komitesi’nin çalışmalarını güçlendirmeye teÅŸvik ettiklerini ve önemli tarihlerde baÅŸarılı kutlama ve önemli Türk ÅŸahsiyetlerine yönelik anma etkinliklerini takdir ettiklerini;

93. 18 Aralık 2019’da Bakü’de ve 27-28 Eylül 2021’de Türkistan’da gerçekleÅŸtirilen TÃœRKPA Dokuzuncu ve Onuncu Genel Kurul Toplantılarının sonuçlarını not ettiklerini, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemine ait konuları ele almasının yanı sıra, TÃœRKPA’nın parlamenter düzeyde COVID-19 pandemisiyle mücadele çabalarını takdir ettiklerini ve Özbekistan Cumhuriyeti Âli Meclisi’nin TÃœRKPA faaliyetlerine aktif katılımını memnuniyetle karşıladıklarını;

94. Siyasi katılımı ve iyi yönetiÅŸimi desteklemek üzere, Ãœye Devletlerdeki seçim ve referandumların gözlemlenmesi konusunda Türk Devletleri TeÅŸkilatı ile TÃœRKPA’nın model mevzuatın hazırlanmasına yönelik faaliyetlerini takdir ettiklerini;

95. Büyük Türkmen ÅŸairi, filozofu ve düşünürü Makhtumkuli Fraghi’nin 300. doÄŸum yıldönümünü kutlamanın önemini vurguladıklarını ve Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatlarını Ãœye ve Gözlemci Devletlerini buna yönelik özel etkinlikler düzenlemeyle görevlendirdiklerini;

96. Türk Akademisi’nin “Türk Dünyası Tarih ve CoÄŸrafya Atlası’nın oluÅŸturulmasına iliÅŸkin projesinin tamamlanmasını takdir ettiklerini ve bu baÄŸlamda, ‘Türk Dünyasının Kutsal Mekânları’ ve ‘Türk Dünyasının Seçkin KiÅŸilikleri’ projelerinin de tamamlanması talimatını verdiklerini;

97. Türk Akademisi tarafından Ä°slamabad’da “El-Farabi Forumuönun düzenlenmesini, Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı (Ä°Ä°T) Bilimsel ve Teknolojik Ä°ÅŸbirliÄŸi Daimi Komitesi (COMSTECH) ile Ä°ÅŸbirliÄŸi Zaptının imzalanmasını ve Pakistan’ın birçok üniversitesi ve eÄŸitim ve araÅŸtırma kurumu ile iliÅŸki kurulmasını takdir ettiklerini;

98. TÃœRKSOY’un baÅŸlattığı giriÅŸim kapsamında 2020 yılında Özbekistan Cumhuriyeti’nin Hiva kentinin “Türk Dünyası Kültür BaÅŸkentiö ilan edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını, 2021 yılında bu vesileyle ÅŸehirde düzenlenen etkinliklerden duydukları memnuniyeti ifade ettiklerini, ayrıca Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu’nun kurulduÄŸu ÅŸehir Bursa’nın 16 Eylül 2021’de TÃœRKSOY tarafından 2022 Türk Dünyası Kültür BaÅŸkenti olarak kabul edilmesini keza memnuniyetle karşıladıklarını ve 2022 yılında Bursa’da düzenlenecek etkinliklere desteklerini ifade ettiklerini;

99. Türk Cumhuriyetleri’nin bağımsızlığının 30. yıl dönümünde hazırlıklarına baÅŸlanan 2022’de “Tuna Nehri’nden Orhun Vadisi’ne Ä°pek Yolu Rallisiö düzenlenmesi için TÃœRKSOY’u desteklediklerini,

100. Türk Kültür ve Miras Vakfı’nın (TKMV), Türk devletlerinin kültürel izleri konulu proje ve konferanslar düzenlemesine ve “İpek Yolunda Azerbaycanö baÅŸlıklı ilk akademik kitap gibi yayınlara yönelik çabaları ile Türk coÄŸrafyası içinde ve dışında gerçekleÅŸtirilen giriÅŸimlerle Türk mirasını tanıtma giriÅŸimlerini övdüklerini;

101. TKMV tarafından duyurulan Béla Bartok Yılı’nın Nizami’yi anma etkinliÄŸinin düzenlenen bir konserle açılmasına ve Azerbaycan ÅžirvanÅŸahlar Sarayı’nda düzenlenmesinin önemini vurguladıklarını; Litvanya’da azınlık Tatarlar ve Karayların kültürel mirasını korumak amacıyla Ä°ÅŸbirliÄŸi Mutabakat Zaptı imzalamak suretiyle Litvanya ile iliÅŸkileri ilerlettikleri için TKMV’yi tebrik ettiklerini;

102. TeÅŸkilatın yeniden adlandırılması ışığında, Sekretarya’yı kurumsal temelini daha da iyileÅŸtirmeye ve etkinliÄŸini artırmaya teÅŸvik ettiklerini ve Sekretarya’yı temel görevlerine odaklanmak ve bu amaçla insan ve mali kaynaklarının en etkin yönetimini saÄŸlamakla görevlendirdiklerini ve Sekretarya’dan yapılan çalışmalar hakkında rapor vermesini istediklerini;

ÜÇÜNCÜ TARAFLARLA İŞBİRLİĞİ

103. Üye Devletlerin uluslararası forumlarda aktif işbirliğini güçlendirmesini teşvik ettiklerini ve mümkün olduğunda uluslararası örgütlerde birbirlerinin adaylıklarına desteklerini ifade ettiklerini;

104. Azerbaycan Cumhuriyeti’nin BaÄŸlantısızlar Hareketi’nin dönem baÅŸkanlığını baÅŸarıyla yürütmüş olmasını ve Hareketin uluslararası iliÅŸkiler sistemindeki konumunu güçlendirmeye yönelik çabalarını memnuniyetle karşıladıklarını;

105. Azerbaycan Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı Sayın Ä°lham Aliyev’in BaÄŸlantısızlar Hareketi’nin baÅŸkanı sıfatıyla, birçok baÅŸarılı giriÅŸimi sayesinde, COVID-19 pandemisinin olumsuz sonuçlarını ele almak amacıyla küresel çabaları harekete geçirmekte oynadığı liderlik rolünü takdirle karşıladıklarını; bu baÄŸlamda, 3-4 Aralık 2020 tarihlerinde COVID-19 pandemisine yanıt olarak BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Kurulu Özel Oturumunun toplanmasının önemini hatırlattıklarını;

106. BaÄŸlantısızlar Hareketi’nin BaÅŸkan’ı olarak Azerbaycan Cumhuriyeti’nin insiyatifi üzerine “Koronavirüs hastalığı (COVID-19) pandemisine yanıt olarak tüm ülkelerin aşılara adil, ekonomik, zamanında ve evrensel eriÅŸiminin saÄŸlanması” baÅŸlıklı BM Ä°nsan Hakları Konseyi kararının Konsey’in 46. oturumunda kabul edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını;

107. Kazakistan Cumhuriyeti’ni Asya’da Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı (CICA) BaÅŸkanı olmasından ötürü tebrik ettiklerini ve CICA’yı uluslararası teÅŸkilata dönüştürme giriÅŸimini memnuniyetle karşıladıklarını;

108. Kazakistan Cumhuriyeti CumhurbaÅŸkanı Kasım Tokayev’in BM Genel Kurulu’nun 75. oturumunda BM Güvenlik Konseyi’ne rapor verecek özel bir teÅŸkilat olacak Uluslararası Biyolojik Güvenlik Ajansı’nın kurulması yönündeki giriÅŸimine önem verdiklerini;

109. Özbekistan Cumhuriyeti’ni 2021-2023 dönemi için BirleÅŸmiÅŸ Milletler Ä°nsan Hakları Konseyi’ne (UNHRC) seçilmesinden dolayı takdir ettiklerini;

110. Kırgız Cumhuriyeti’ni, önerdiÄŸi ‘DoÄŸa Sınır Tanımaz: SınıraÅŸan Ä°ÅŸbirliÄŸi – biyoçeÅŸitliliÄŸi koruma, onarma ve sürdürülebilir kullanım için kilit faktör’ baÅŸlıklı yeni bir BM kararının 16 Nisan 2021’de oy birliÄŸi ile kabul edilmesini takdir ettiklerini;

111. Kazakistan Cumhuriyeti’ni, 2022-2024 dönemi için BM Ekonomik ve Sosyal Konseyi’ne (ECOSOC) ve BM Ä°nsan Hakları Konseyi’ne seçilmelerinden ötürü tebrik ettiklerini;

112. Özbekistan Cumhuriyeti tarafından başlatılan, Aral Denizi bölgesini çevresel inovasyon ve teknoloji bölgesi ilan eden BM Genel Kurulu kararının kabul edilmesini memnuniyetle karşıladıklarını;

113. Kazakistan Cumhuriyeti’nin nükleer silahsızlanma, nükleer silahların yayılmasını önleme ve barış diplomasisi konularındaki engin tecrübelerinin altını çizdiklerini ve bu baÄŸlamda 1991’de Semipalatinsk Nükleer Test Sahası’nı kapatma yönünde tarihi bir karar alarak, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünyaya ulaÅŸma yolundaki uluslararası çabalara yoÄŸun katkıda bulunmasına oldukça önem verdiklerini ve bu tarihi kararın 30. Yıldönümünü memnuniyetle karşıladıklarını;

114. Kazakistan’ın TeÅŸkilat’ın bir üyesi olarak taahhütleri doÄŸrultusunda, Kazakistan Cumhuriyeti’nin Afganistan’daki BM Destek Misyonu ve Afganistan’da akredite diÄŸer BM kuruluÅŸlarının personelinin Almatı’ya geçici olarak taşınmasına iliÅŸkin BM talebini yerine getirme kararını takdirle karşıladıklarını, barış çabalarını koordine etmek ve ülkede kalıcı bir siyasi çözümü saÄŸlamak üzere Özbekistan Cumhuriyeti’nin Afganistan hakkında Daimi BM Komitesi kurulmasına iliÅŸkin giriÅŸimlerini övgüye deÄŸer bulduklarını ve ayrıca, Afganistan’daki bir kriz durumunda, Türkiye Cumhuriyeti’nin Afganistan’da bulunan BM uluslararası personeli ve baÄŸlı oldukları kiÅŸiler için güvenli ülke olma kararını takdirle karşıladıklarını, Kabil Havaalanı’ndan tahliye çabalarının kolaylaÅŸtırılmasına yönelik Türkiye’nin öncü rolünden ve Azerbaycan’ın katkılarından memnuniyet duyduklarını; Kırgız Cumhuriyeti’nin Kırgız üniversitelerinde okumak üzere 500 Afgan öğrenciye vize verilmesine iliÅŸkin kararını memnuniyetle karşıladıklarını;

115. Türkiye Cumhuriyeti’ni, 2020-2021 GüneydoÄŸu Avrupa Ä°ÅŸbirliÄŸi (GDAÃœ) BaÅŸkanlığı Sürecini, Sürecin 25. Yıldönümünü vurgulayan Antalya Zirvesi’yle baÅŸarıyla tamamlamasından ötürü tebrik ettiklerini;

116. Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın EÄ°T bünyesindeki gözlemci statüsünün üç yıl uzatılmasını memnuniyetle karşıladıklarını; bununla birlikte Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) Genel Kurulu ve Ä°slam Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı’nda (Ä°Ä°T) gözlemci statüsü kazanması için ortak çabaların arttırılmasını teÅŸvik ettiklerini;

117. Sekretaryayı, BM ve ajansları da dâhil olmak üzere, uluslararası kuruluşlarla işbirliğini artırmak, AB, AGİT, KEİ, OECD, V4 ve ASEAN dâhil olmak üzere bölgesel kuruluşlarla kurumsal ilişkileri geliştirmek ve ortak ilgi alanlarında birlikte projeler yürütülmesini teşvik ettiklerini;

118. Ãœye Devletlerin üçüncü dünya ülkelerine insani yardımları ve kalkınmalarını artırmaları suretiyle, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin gerçekleÅŸtirilmesindeki rolünden memnuniyet duyduklarını; üye ülkelerin kalkınma ajansları arasındaki iÅŸbirliÄŸinin güçlendirilmesini desteklediklerini ve aynı ÅŸekilde Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Koordinasyon Ajansı (TÄ°KA) ile Kazakistan Uluslararası Kalkınma Ajansı (KazAID) arasında imzalanan mutabakat zaptını ve ayrıca Sekretarya ile Türk Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınma Ajansı arasında imzalanan mutabakat zaptını övgüye deÄŸer bulduklarını;

TEÅžKÄ°LAT KONULARI:

119. 2019-2021 yıllarında Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın baÅŸarılı BaÅŸkanlığı için Azerbaycan Cumhuriyeti’ni tebrik ettiklerini ve Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın faaliyetlerine yaptığı büyük katkıya son derece deÄŸer verdiklerini;

120. Son Zirve’den bu yana Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın Sekretaryasının faaliyetlerinde elde edilen önemli baÅŸarıları takdir ettiklerini ve artan görevlerinin etkin bir ÅŸekilde uygulanması için Sekretaryanın kapasitesinin güçlendirilmesi gerekliliÄŸinin altını çizdiklerini;

121. Türk Devletleri TeÅŸkilatı’nın Dokuzuncu Zirvesi’ni 2022’de Özbekistan Cumhuriyeti’nde düzenlemeye karar verdiklerini; beyan etmiÅŸlerdir.