Türk savunma ÅŸirketlerine Avrupa BirliÄŸi’nden yeÅŸil ışık

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Avrupa BirliÄŸi’nin (AB) yerli savunma sanayisini savaÅŸa hazır hale getirme planlarında Türk savunma sanayi ÅŸirketlerine de kapı aralanıyor.

Financial Times’ın haberine göre AB üye ülkeleri arasında savunma sanayisini güçlendirmeyi, ortak silah üretim ve tedariÄŸini teÅŸvik etmeyi öngören Avrupa Savunma Yatırım Planı (EDIP) tüzüğü hakkında yürütülen müzakerelerde önemli bir geliÅŸme yaÅŸandı.

Bugüne kadar yalnızca AB üyesi ülkelerin EDIP ile sağlanacak mali kaynaklardan yararlanabileceği görüşünde ısrar eden Fransa, bu tutumunu sonunda değiştirdi.

Fransız diplomatlar, Brüksel’de yürütülen teknik görüşmelerde AB bütçesinden saÄŸlanacak mali kaynakların yüzde 35’lik bir oranının BirliÄŸe üye olmayan ülkelerin savunma ürünlerine harcanmasına, bu ülkelerden alım yapılmasına imkan saÄŸlayan öneriye yeÅŸil ışık yaktı.

Önerinin AB dönem baÅŸkanı Macaristan tarafından hazırlandığı, Fransa, Almanya, Ä°talya ve Ä°spanya’nın katkılarını içerdiÄŸi belirtiliyor.

“Türkiye için iyi haber”

Avrupalı uzmanlar, bu geliÅŸmenin Türkiye’ye olası etkilerini Deutsche Welle’den DeÄŸer Akal’a deÄŸerlendirdi.

Berlin merkezli Uygulamalı Türkiye AraÅŸtırmaları Merkezi’nin (CATS) uzmanlarından Jens Bastian, Fransa’nın tutumunu deÄŸiÅŸtirmiÅŸ olmasını önemli bir geliÅŸme olduÄŸuna iÅŸaret etmekle birlikte “Åžimdi müzakerelerin bir uzlaÅŸmaya doÄŸru gittiÄŸini görüyoruz. Bu uzlaÅŸma ABD, Ä°ngiltere, Ä°srail ve Türkiye’ye bu tür ortak savunma yatırımlarına katılmaları için kapıları açıyor. Ve böylece bu dört ülkeden ÅŸirketler de bu tür ihalelere baÅŸvurabilecek. Ancak nihai siyasi uzlaÅŸma henüz çantada keklik deÄŸil” diyor.

Brüksel’de müzakere edilen tüzüğün önümüzdeki haftalarda önce üye ülkeler tarafından daha sonra da Avrupa Parlamentosu’nda onaylanması gerekiyor. 2025 yılının başında bu süreçlerin tamamlanması hedefleniyor.

Jens Bastian’a göre hem AB hem Türkiye savunma sanayi alanındaki iÅŸbirliÄŸinden faydalanabilir.

Düşünce kuruluÅŸu Avrupa KomÅŸuluk Konseyi (ENC) Direktörü Samuel Doveri Versterbye de Fransa’nın tutum deÄŸiÅŸikliÄŸini “Bu Türkiye için iyi haber” sözleriyle deÄŸerlendiriyor.

Vesterbye, Fransa’nın kapıları AB üyesi olmayan ülkelerin ÅŸirketlerine tamamıyla kapatan tutumunu çok uzun süre sürdüremeyeceÄŸinin bilindiÄŸini, ancak Türkiye’nin bu iÅŸbirliÄŸinden dışlanmasına yol açabilecek ifadelere taslakta açıkça yer verilmesinde ısrarcı olabileceÄŸi ile ilgili epey spekülasyonların yapıldığını anlatıyor.

Samuel Doveri Vesterbye, “Ama bu olmadı, Türkiye dışlanmadı. Bu ÅŸimdilik iyi haber, iyi bir geliÅŸme” diye konuÅŸtu.

“Daha kapsamlı AB-Türkiye mutabakatına ihtiyaç var”

Ancak Fransa’nın yeÅŸil ışık yaktığı taslak öneri “AB’nin güvenliÄŸine” ve “iyi iliÅŸkiler” ilkesine aykırı hareket ettikleri deÄŸerlendirilen ülkelerin savunma sanayi projelerine katılımını engelleyen bir madde içeriyor.

Vesterbye, daha önce yer verilebileceÄŸi konuÅŸulan ve doÄŸrudan Türkiye’ye iÅŸaret eden ifadelere göre artık daha muÄŸlak ve genel ifadelerin tercih edildiÄŸine dikkat çekiyor, “Gayet tabii ki bu gelecekte Türkiye’ye karşı kullanılabileceÄŸi gibi Donald Trump baÅŸkanlığındaki ABD’ye karşı da kullanılabilir. Ama ÅŸu anda bu söz konusu deÄŸil” dedi.

Bununla birlikte Vesterbye, bu alanda Türkiye ile yaÅŸanmakta olan olumlu ve aÅŸamalı yakınlaÅŸmanın Fransa-Türkiye iliÅŸkilerindeki bazı gerginliklerden olumsuz etkilenmemesi, sekteye uÄŸramaması için aslında AB ile Türkiye arasında daha kapsamlı bir mutabakata ihtiyaç olduÄŸunu, Türkiye’nin AB üye ülkeleri arasında savunma alanındaki iÅŸbirliÄŸini sürekli hale getiren ve kısaca PESCO olarak adlandırılan Yapılandırılmış Daimi Ä°ÅŸbirliÄŸi’ne katılmasının da büyük önem taşıdığını vurguluyor.

Savunma sanayi alanındaki iÅŸbirliÄŸinden her iki tarafın da fayda saÄŸlayacağı görüşünü paylaÅŸan ENC direktörü, “Türkiye’de savunma sanayi üretimleri, SÄ°HA’ların üretim maliyetleri, çok uygun. Alman ÅŸirketleri bu nedenle Türkiye’ye büyük ilgi gösteriyor. Türkiye için de avantaj, bu iÅŸbirliÄŸinin teknoloji transferine kapıları aralayacak olması” dedi.

Savaş ile birlikte Türkiye ile ilişkilerde değişen iklim

Rusya’nın Ukrayna iÅŸgaliyle birlikte Avrupa’nın sahne olduÄŸu yüksek yoÄŸunluklu savaÅŸ, AB’yi hem Ukrayna’ya saÄŸlanacak askeri destek hem de kendi savunmasını güçlendirmek için hızla silahlanmaya, ABD’ye bağımlılığı azaltmaya, Avrupa savunma sanayisini rekabetçi hale getirmeye yöneltti.

Alman Savunma Bakanı Boris Pistorius, Pazartesi günü yaptığı bir konuÅŸmada Ukrayna savaşının artık bir bölgesel savaÅŸ olmadığını söyledi. Pistorius, Rusya’nın üç ayda tüm AB’nin bir yılda ürettiÄŸi kadar silah ve mühimmat ürettiÄŸine iÅŸaret ederek artık savunma sanayi üretiminin hızlandırılmasının büyük önem taşıdığına vurgu yaptı.

Avrupa Komisyonu’nun 5 Mart’ta açıkladığı Avrupa Savunma Sanayi Stratejisi (EDIS) ve bu stratejinin hayata geçirilmesine dönük somut adımlar öngören EDIP tüzüğü teklifi de iÅŸte bu hedeflere ulaşılması için bir yol haritası çiziyor.

AKP hükümeti, AB ile güvenlik ve savunma sanayi alanında iÅŸbirliÄŸini güçlendirmek isteyen Türkiye’nin Avrupa Savunma Sanayi Stratejisi’ne katkı sunabileceÄŸi yönünde Brüksel’e ve üye ülke baÅŸkentlerine mesajlar veriyor.

Ankara bu mesajları verirken eÅŸzamanlı olarak Yunanistan ile iliÅŸkilerini normalleÅŸtirmesi, AB ile gerilime yol açan DoÄŸu Akdeniz politikalarını gözden geçirmesi ve son dönemde Batılı müttefiklerinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara uyum yönünde adımlar atması, AB-Türkiye hattında suların durulmasına, iÅŸbirliÄŸinin geliÅŸtirilmesine dönük adımlar atılmasını beraberinde getiriyor.

Avrupa’da savaÅŸ endiÅŸesinin artmasıyla birlikte AB ülkelerinin Türkiye’ye yaklaşımı da deÄŸiÅŸti.

GüvenliÄŸi önceliklendiren Almanya gibi ülkeler, Türkiye ile stratejik iÅŸbirliÄŸine yöneliyor. Alman hükümeti uzun bir aradan sonra Türkiye silah ihracatına yeniden onay vermeye baÅŸladı. Hatta Ankara’nın Eurofighter savaÅŸ uçağı satın alma talebiyle ilgili olarak teknik görüşmelerin baÅŸlatılmasına da ilk onayı Ekim ayında verdi.

“Türkiye gözardı edilemez”

CATS uzmanlarından Jens Bastian, Ankara’nın AB ile savunma alanında iÅŸbirliÄŸi isteÄŸinin gözardı edilemeyeceÄŸini, NATO üyesi ve aynı zamanda Avrupa’nın bir parçası olan Türkiye’nin belirli alanlarda dışlanmasını doÄŸru bulmadığını söylüyor.

“Türkiye ile iÅŸbirliÄŸi AB için önemli çünkü Türkiye, NATO’nun ayrılmaz bir parçası. Türkiye aynı zamanda GüneydoÄŸu Avrupa’daki diÄŸer ülkelerle iÅŸbirliÄŸi içinde, GüneydoÄŸu Avrupa ve Karadeniz’deki güvenlik mimarisi için önemli bir çıpa” diyen Alman uzman, Türkiye’nin insansız hava aracı üretimiyle Ukrayna’yı destekleme konusunda da çok önemli bir rol oynadığını vurguluyor.

Bunları NATO’nun ötesine geçen önemli iÅŸbirliÄŸi unsurları olarak nitelendiren Jens Bastian, “Bu aynı zamanda Avrupa savunmasının NATO üyesi olan ancak AB üyesi olmayan ülkelerle AB içerisinde nasıl organize edilebileceÄŸi sorusunu da gündeme getirmekte. Buna Türkiye de dahil” diyor.

“Türk savunma sanayisi yenilikçi”

Avrupa ülkelerinin ilgisini çeken Türkiye savunma sanayisini “yenilikçi” olarak tanımlayan Bastian, Türkiye’den Avrupa’ya bu alandaki ihracatın artmakta olduÄŸuna iÅŸaret ederek özellikle de insansız hava aracı üretiminde olduÄŸu gibi Türk savunma sanayisindeki baÅŸarı öykülerinin de dikkat çektiÄŸini aktarıyor.

CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın 40 Eurofighter satın alma talebinin aynı zamanda Türkiye’nin NATO’nun Avrupa’daki savunma sanayisine duyduÄŸu ilgiyi de gözler önüne serdiÄŸini aktaran CATS uzmanı, “Bence Avrupa’daki savunma sanayisinin birlikte büyümeye, ulusal sınırların ötesinde iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmeye ve geniÅŸletmeye giderek daha fazla ilgi duyduÄŸu açık. Türkiye’nin de bunun ayrılmaz bir parçası olduÄŸunu düşünüyorum” görüşünü paylaÅŸtı.

Bu arada uzmanlar Türk savunma ürünlerinin sadece askeri alanda kullanılmadığını, düzensiz göçün önlenmesi ve doğal afetlerde de ikili ve çok taraflı işbirliğine imkan sağladığına işaret ediyor.

Jens Bastian, insansız hava araçlarının Türkiye ve Yunanistan sınırında düzensiz göçün önlenmesinde olduÄŸu gibi sivil amaçlarla da kullanıldığını anlatırken “Ayrıca Türk insansız hava araçlarının örneÄŸin Türkiye, Mısır ve Yunanistan’da olduÄŸu gibi iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi ile mücadelede de kullanıldığını görüyoruz. Yangının nerede çıktığını erken aÅŸamada tespit etmek ve ardından da yardımların nasıl saÄŸlanabileceÄŸini koordine etmek için iÅŸbirliÄŸi yapılıyor” bilgisini paylaşıyor.

Hassas dönemeç: AB’nin beklentileri

AB, Türkiye’ye savunma sanayi alanında iÅŸbirliÄŸine kapıları aralıyor olsa da süreç hassas. AB’nin Ankara’nın gözetmesini istediÄŸi beklentileri, öne sürdüğü ÅŸartları var.

Son dönemde iliÅŸkiler gerilimlere sahne olmasa da CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın öngörülemez U dönüşleri, Avrupa baÅŸkentlerinde yakınlaÅŸmada ihtiyatlı tutum takınılmasını beraberinde getiriyor.

AB’nin Ankara’dan beklentilerini sıralayan CATS uzmanı Bastian, “Türkiye’nin, Ukrayna’nın iÅŸgalinin ardından Rusya’ya karşı uygulanan yaptırımlara katılması kilit öneme sahip bir koÅŸul. Bu koÅŸul Brüksel’de, hem Komisyon hem Avrupa Parlamentosu tarafından, Türkiye ile ister güvenlik ve savunma politikası alanında olsun isterse Ankara’nın istediÄŸi Gümrük BirliÄŸi’nin geniÅŸletilmesi konusunda olsun her zaman dile getiriliyor” diyor.

Avrupa Komisyonu’nun güvenlik ve savunma politikası alanında Türkiye ile geniÅŸletilmiÅŸ iÅŸbirliÄŸi için defalarca iÅŸaret ettiÄŸi bir diÄŸer ön koÅŸul da Ankara ve Atina arasındaki ikili iliÅŸkilerin iyileÅŸtirilmesi ÅŸartı.

Jens Bastian, “AB üyesi ve NATO ortağı bir ülkenin tehdit edilmemesi ya da durumun ne denli kırılgan olduÄŸuna dikkat çekecek ÅŸekilde sürekli olarak Yunan hava sahasının ihlal edilmemesi gerekiyor. Son olarak bir baÅŸka unsur daha var: Türkiye’nin Kıbrıs’ın AB’nin güvenlik ve savunma politikasının bir parçası olduÄŸunu kabul etmesi gerekiyor” sözlerini kaydediyor.

EDIP için öngörülen bütçe nedir?

AB ülkeleri halihazırda silahların yaklaşık yüzde 80’ini birliÄŸe üye olmayan ülkelerden, yüzde 60’tan fazlasını da ABD’den satın alıyor.

Dışa bağımlılığı azaltmak ve silah endüstrisini güçlendirmek için EDIP kapsamında ilk aşamada AB bütçesinden 2025-2027 yılları için 1 milyar 500 milyon euroluk bir pay ayrıldı. Ancak üye ülkeler bu payın hızla artırılacağına dikkat çekiyor.

AB’nin yeni göreve baÅŸlayacak savunmadan sorumlu ilk komiseri Andrius Kubilius “çok daha büyük rakamlara” ihtiyaç olduÄŸunu söylüyor. Kubilius, askeri teçhizat ve birliklerin AB genelinde kolayca harekete geçirilebilmesi için altyapının iyileÅŸtirilmesi amacıyla önümüzdeki on yıl içinde yaklaşık 200 milyar euroya, AB hava savunma kalkanının inÅŸası için de 500 milyar euroya ihtiyaç duyulacağını açıkladı.

Avrupa Komisyonu BaÅŸkanı Ursula von der Leyen ise AB’nin önümüzdeki on yıl içinde savunma için toplam 500 milyar euro yatırım yapması gerekeceÄŸi söylemiÅŸti.