Türkiye insani gelişmede en yüksek kategoride

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Türkiye, 2018 yılını kapsayan Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi’nde, 0,806’lık deÄŸere ulaÅŸarak, 189 ülke arasında 59’uncu sıraya yükseldi. Bu sonuçla Türkiye ilk kez “çok yüksek insani geliÅŸme” kategorisine girmeyi baÅŸardı. 

BirleÅŸmiÅŸ Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından 2018 yılı verileri baz alınarak hazırlanan ve Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi, EÅŸitsizliÄŸe Uyarlanmış Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi, Cinsiyete Dayalı GeliÅŸme Endeksi, Toplumsal Cinsiyet EÅŸitsizliÄŸi Endeksi ile Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi’ni içeren “Ä°nsani GeliÅŸme Raporu 2019” yayımlandı. 

Ülkelerin resmi istatistik kurumlarından elde edilen veriler ışığında hazırlanan endekslerden Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi, uzun ve saÄŸlıklı yaÅŸam, bilgiye eriÅŸim ile kabul edilebilir bir yaÅŸam standardı gibi 3 temel boyutta ortalama insani geliÅŸme düzeyinin uzun vadeli takibi sonucunda oluÅŸturuluyor.

Ä°nsani geliÅŸmede ilk sırada Norveç var

Dünyada en çok bilinen kalkınma göstergelerinden biri olan endekse göre, yeni nesil eÅŸitsizlikler, eÄŸitim, teknoloji ve iklim deÄŸiÅŸikliÄŸi konularının etrafında ÅŸekilleniyor. 

Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi’nde 0,954’lük deÄŸerle Norveç ilk sırada yer aldı ve zirvedeki yerini korudu. Bu ülkeyi, 0,946’lık deÄŸerle Ä°sviçre, 0,942’lik deÄŸerle Ä°rlanda, 0,939’luk deÄŸerle Almanya ve Çin’in Hong Kong Özel Ä°dari Bölgesi izledi.

Geçen yıl kaydettikleri Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi deÄŸeriyle listenin en altında yer alan ülkeler ise 0,377’lik deÄŸerle Nijer, 0,381’lik deÄŸerle Orta Afrika Cumhuriyeti, 0,401’lik deÄŸerle Çad, 0,413’lük deÄŸerle Güney Sudan ve 0,423’lük deÄŸerle Burundi olarak sıralandı. 

Türkiye sınıf atladı

Türkiye’nin 2018’deki Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi deÄŸeri 0,806 olarak hesaplandı. Bu deÄŸerle Türkiye, 189 ülke arasında 59’uncu oldu ve ilk kez “çok yüksek insani geliÅŸme” kategorisinde yer aldı. Türkiye, bir önceki listede 64’üncü olmuÅŸ ve “yüksek insani geliÅŸme” kategorisine girmiÅŸti. 

Bu dönemde, en yüksek insani geliÅŸme kategorisindeki ülkelerin ortalama endeks deÄŸeri 0,892, Avrupa ve Orta Asya ülkelerinin ortalama endeks deÄŸeri ise 0,779 olarak hesaplandı.

Türkiye’nin endeks deÄŸeri 28 yılda yüzde 39,4 arttı

Ä°nsani geliÅŸmedeki ilerlemenin ölçütü olan endekste, Türkiye son 28 yılda önemli bir geliÅŸme gösterdi. Türkiye’nin 1990’da 0,579 olarak hesaplanan endeks deÄŸeri, geçen yıl 0,806’ya çıkarak toplamda yüzde 39,4’lük artış gösterdi.

Türkiye’de 1990-2018 döneminde beklenen yaÅŸam süresi 13,2 yıl, ortalama öÄŸrenim süresi 3,1 yıl ve beklenen öÄŸrenim süresi 7,5 yıl arttı. Ülkede kiÅŸi başına brüt milli gelir aynı dönemde yaklaşık yüzde 122,1 yükseldi.

Ä°nsani geliÅŸme dağılımındaki eÅŸitsizlikten arındırılmış endekste ise Türkiye’nin deÄŸeri boyut endekslerinin dağılımındaki eÅŸitsizliÄŸe baÄŸlı olarak yüzde 16,2’lik bir kayıpla 0,675’e düÅŸtü. Çok Yüksek Ä°nsani GeliÅŸme Endeksi deÄŸerine sahip ülkelerin eÅŸitsizlik nedeniyle kaybı ortalama yüzde 10,7 olurken, Avrupa ve Orta Asya’da bu oran yüzde 11,7 olarak kaydedildi.

Türkiye cinsiyet eÅŸitsizliÄŸi endeksinde 66’ncı sırada 

Raporda, üreme saÄŸlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetler alanlarında cinsiyete dayalı eÅŸitsizliklere iliÅŸkin bulguların yer aldığı Toplumsal Cinsiyet EÅŸitsizliÄŸi Endeksi de açıklandı.

Kadın ve erkek kazanımları arasındaki eÅŸitsizliklerin insani geliÅŸmede yarattığı kaybı ortaya koyan endekse göre, Türkiye, 2018’de 0,305’lik deÄŸerle 162 ülke arasında 66’ncı sırada yer aldı.

AA