Yerli dijital parada sona gelindi

Ekonomi Reform Paketi çerçevesinde, dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısının oluÅŸturulmasına yönelik çalışmalar, aralarında TCMB ve CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi’nin de bulunduÄŸu sorumlu kurumlarca yapılacak.

Özel dijital paralara geçişin paranın tanımını, merkez bankalarının rolünü, finansal aracılık modelini ve para politikasının aktarımını zorladığı belirtiliyor. Merkez bankalarının, kripto para birimlerinin dramatik gelişmelerine yanıt verme ve ödeme sistemlerinin verimliliğini artırma konusunda kendilerini daha sorumlu hissettiği ifade ediliyor.

Dijital para birimleri, finansal sistemin geleneksel yapılarına meydan okuyor ve bu zemine karşı merkez bankaları, bireylerin itibari para birimine güvenmeden değeri depolayabilmesi, harcayabilmesi ve hareket ettirebilmesi tehdidiyle karşı karşıya kalıyor. Bu, merkez bankalarının para politikasında oynadıkları geleneksel rol için büyük bir tehdit olarak görülüyor.

İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans ve Bankacılık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayben Koy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, merkez bankaları tarafından blokzincir tabanlı Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) projelerinin son birkaç yılda hız kazandığını ifade etti.

Koy, “GeçmiÅŸte kripto paralara yönelik kısıtlamalar ön plandayken, günümüzde aynı teknolojiyi kullanan CBDC’lerin geliÅŸmiÅŸ ve geliÅŸmekte olan ekonomilerce hızlıca projelendirildiÄŸi görülüyor.” dedi.

IMF ve Dünya Bankası’nın 2019 yılında blokzincir teknolojisini daha iyi öğrenmek ve uygulama alanlarını araÅŸtırmak amacıyla “Learning Coin” adı verilen yarı kripto para niteliÄŸi taşıyan bir para birimi ile ilgili giriÅŸimler baÅŸlattığını hatırlatan Koy, “2020 yılında Ä°sveç, dijital para birimi e-krona’yı test etmeye baÅŸlarken, Japonya, Ocak 2020’de dijital yen için çalışmalara baÅŸladığını duyurdu.” ifadesini kullandı.

Koy, blokzincir teknolojisinin yeni teknolojilerin bir örneği olduğunu söyledi.

“Mevzuatta gereken düzenlemeler çok yönlü olarak hayata geçirilmeli”Doç. Dr. Ayben Koy, tüm dünyada CBDC’ler üzerine projelerin devam ettiÄŸini aktararak, TCMB ve CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi’nin hızlı bir ÅŸekilde süreçleri tamamlama hedefinin doÄŸru ve olması gereken bir adım olduÄŸunu söyledi.

Koy, “Türkiye’de kamunun finans sektöründe blokzincir teknolojisinin kullanımına yönelik adımları yeni deÄŸil. DiÄŸer yandan uluslararası rekabet, bu alanda çalışmaların hız kazanmasını önemli hale getiriyor. Bu çalışmaların CumhurbaÅŸkanlığınca da dile getirilerek desteklenmesini önemli, gerekli ve yerinde buluyorum.” ifadelerini kullandı.

Mevzuatta kripto paralar ve ödeme sistemleri açısından düzenlemeye ihtiyaç olduÄŸunu aktaran Koy, “Visa, Mastercard ve Paypal’ın ödeme sistemlerinde kripto para kullanımına yönelik yapmış oldukları açıklamalar ve aldıkları destekleyici kararlar, düzenlemelerin kaçınılmaz olduÄŸunu gösteriyor. Her geçen gün blokzincir teknolojisinde yeni kripto paraların iÅŸlem görmeye baÅŸlıyor olması ve yatırımcıların yoÄŸun ilgisi bu ihtiyacın diÄŸer bir boyutu.” diye konuÅŸtu.

Bankalara kripto para saklama izni veren ekonomilerin bu gelişmelerde öncü olmalarının avantajlarını yaşayacağını ifade eden Koy, şunları kaydetti:

“Hesaplarında kripto para bulunduran iÅŸletmelerin muhasebe süreçleri ise ayrı bir tartışma konusu. Özetle, mevzuatta gereken düzenlemeler çok yönlü olarak hayata geçirilmeli. Yalnızca yatırım, vergi gibi konularla sınırlı olmamalı. Kripto para piyasasındaki fiyat ve hacim yönünden geliÅŸmeler, piyasanın hızlanarak büyüdüğünü gösteriyor. CBDC projeleri, ödeme hizmeti saÄŸlayıcı kurumların açıklamaları gibi çok sayıda geliÅŸme bu piyasaları olumlu etkiliyor. Fiyat hareketlerindeki oynaklık, yatırımınızın bir gecede katlanabileceÄŸi gibi, kaybolabileceÄŸi anlamına da geliyor. Yatırımcılar, birikimlerinin tamamını bu riskli araçlara yönlendirmemeli ve gelecekte sınırlı sayıda kripto para biriminin ödeme sistemlerinde yer alacağı beklentisi göz ardı edilmemeli.”

“Teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor”BahçeÅŸehir Ãœniversitesi Blockchain AraÅŸtırma Uygulama Merkezi Direktörü Dr. Bora Erdamar da bir stratejik plan doÄŸrultusunda dijital para çalışmalarının resmen baÅŸlamasının önemli olduÄŸunu, dünyada pek çok ülkenin pandemi ile birlikte daha da önem kazanan dijital ekonomi ve finansal teknoloji çözümlerine yatırımlarını arttırdığını söyledi.

Erdamar, “Çok önemli ÅŸirketler, bankalar, teknoloji devleri; blockchain teknolojisinden feyz alınmış altyapılarla kendi paralarını oluÅŸturma imkanına sahipler ve birer birer bu alandaki çalışmalarını duyuruyorlar. Çin’de dijital yuan projesi pilot safhasında hayata geçirildi, hatta halka ikramiye ile dağıtılarak kullanımı teÅŸvik ediliyor.” ÅŸeklinde konuÅŸtu.

Avrupa Merkez Bankasının, “dijital euro” üzerine rapor yayımlayarak “Avrupa, inovasyonlar için bir çekim merkezi olmak istiyorsa bu proje kaçınılmazdır” ÅŸeklinde bir açıklama yaptığını hatırlatan Erdamar, “Bu hafta, Japonya ve Tayland merkez bankaları da bu yöndeki çalışmalarını hızlı bir ÅŸekilde hayata geçirme planları yaptığını duyurdu. Dolayısıyla teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor.” dedi.

Merkeziyetsiz yapıdaki kripto paralar ekosisteminin gün geçtikçe katlanarak büyüdüğünü, bu alandaki kurumsal yatırımların arttığını vurgulayan Erdamar, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Ãœlkemiz adına kripto paralar ile dijital para ekosistemlerine entegrasyonun stratejik bir yol haritası ile saÄŸlanmasının ve bu alanda kendi projelerimizin hayata geçirilmesinin ne kadar önemli olduÄŸunu önümüzdeki yıllarda daha da iyi anlayacağız. CumhurbaÅŸkanlığı Finans Ofisi tarafından koordine edilen, Ä°stanbul’un bir teknoloji ve finans üssü olmasına yönelik çalışmalar, CumhurbaÅŸkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve TCMB ile sürdürülen dijital para projesi, ülkemizin finansal istikrarı ve finansal hürriyeti açısından son derece kritik. Öte yandan, dijital euro için en az 4 yıl sonrası hedeflenmiÅŸken, dijital TL için de konunun aceleye getirilmeden dünyadaki örneklerinin iyi analiz edilerek ele alınmasını bu alandaki potansiyelin tümüyle hayata geçirilmesi açısından çok önemli buluyorum.”