500 yıllık sismik sessizlik bozuldu

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Jeofizik Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Murat Utkucu, merkez üssü Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 10 ili etkileyen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlere ilişkin rapor hazırladı.

Raporda, DoÄŸu Anadolu Fay Zonu’nda (DAFZ) depremlerin olduÄŸu kesimin en son 1114 ve 1513’teki depremlerde kırıldığı, en az 500 yıldır deprem sessizliÄŸi bulunmasının yer bilimi çalışmalarında “sismik boÅŸluk” olarak nitelendirildiÄŸi belirtildi.

Fotoğraf: Uğur Subaşı/AA

Yapılan modellemelerde, “2023 Gaziantep depremi kaynaklı kosismik gerilme deÄŸiÅŸimlerinin 2023 Elbistan depremi kırılmasını tetiklediÄŸinin” görüldüğü anlatılan raporda, Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) ile DAFZ arasında etkileÅŸim bulunduÄŸu kaydedildi.

Raporda, bölgedeki fay segmentlerinin en son ve kısmen 1114 ve 1513 yıllarındaki depremlerle kırıldığına işaret edilerek, şu değerlendirmeler yapıldı:

“Bu durum söz konusu fay segmentlerinin en az 500 yıldır kırılmadığını ve sismik boÅŸluk oluÅŸturduÄŸunu göstermektedir. MaraÅŸ Sismik BoÅŸluÄŸu’nun hem DAFZ hem de KAFZ boyunca meydana gelen depremlerin neden olduÄŸu gerilme yükleri altında olduÄŸunu göstermektedir ve ÅŸimdiki depremlerin geri plan depremlerle etkileÅŸimi için makul bir zemin sunmaktadır. Elbistan depreminin (ikinci ana ÅŸok) Gaziantep depremiyle tetiklendiÄŸini açıkça göstermektedir.”

“Fay hattı bazı yerlerde tetikleme yapar, bazı yerlerde tetiklemekten uzaklaÅŸtırır”

Rapora ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Utkucu, modellemeler yoluyla ilk depremin oluşturduğu gerilme yükünün ikinci depremi tetiklediğini söyledi.

Utkucu, geçmiÅŸteki sarsıntıların bu iki deprem üzerindeki etkisini de araÅŸtırdıklarını, ilk depremin olduÄŸu yerde 1513, ikinci depremin meydana geldiÄŸi mevkide ise 1544’te deprem gerçekleÅŸtiÄŸini belirterek, “GeçmiÅŸteki depremler orada gerilme yükü oluÅŸturmuÅŸ. Yaklaşık 500 yıldır burada sessizlik vardı. Bu yer bilimlerince de biliniyordu. MaraÅŸ Sismik BoÅŸluÄŸu olarak literatüre girmiÅŸ bir yer.” dedi.

DoÄŸu Anadolu Fay Hattı’nda 19. yüzyılda gerçekleÅŸen deprem serisinde bir tek “MaraÅŸ boÅŸluÄŸu”nun kaldığı ve bunun da son depremlerde kırıldığı yorumunu yapan Utkucu, depremlerle ilgili geniÅŸ çaplı araÅŸtırmayı gelecek günlerde yapacaklarını dile getirdi.

Murat Utkucu, deprem büyüdükçe kırdığı fayın da büyüdüğüne, buna bağlı olarak fay kırılma süresinin de arttığına işaret etti.

Utkucu, 1999’da merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük ilçesi olan afette fay kırılmasının 32 saniye, aynı yıl 12 Kasım’da Düzce’de meydana gelen kırılmanın 12 saniye sürdüğüne, KahramanmaraÅŸ merkezli depremdeki sürenin Gölcük’ün iki katı uzunluk gösterdiÄŸine dikkati çekti.

Bu depremin, olası Marmara depremini tetiklemeyeceÄŸini savunan Utkucu, “Bir fay hattı sadece tetikleme yapmaz. Bazı yerlerde tetikleme yapar, bazı yerlerde tetiklemekten uzaklaÅŸtırır. Hep kötü yönü düşünmeyelim. 100 kilometrelik bir fay 200 kilometre ileriyi tetikleyebilir, tetikliyorsa. Tetiklemekten de uzaklaÅŸtırabilir, rahatlatabilir. Bu faya 200 kilometre dersek, 300-400 kilometrede etki oluÅŸturabilir. Bir tetikleme olması imkansız.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

“Daha fazla deprem bilimci yetiÅŸmesi gerekiyor”

Utkucu, Türkiye’de bilinen üç sismik boÅŸluÄŸun, KahramanmaraÅŸ, Erzincan’ın doÄŸusundaki Yedisu ve DoÄŸu Marmara olduÄŸundan bahsederek, bazı fayların 10 bin, 5 bin, 3 bin senede bir kırılabildiÄŸini söyledi.

KahramanmaraÅŸ’taki depremin 200 kilometrelik fayı kırdığını öngördüklerini ve bunu kesinleÅŸtirmek için modelleme ya da arazi gözlemleri yapılması gerektiÄŸini belirten Utkucu, deprem faylarına odaklanmış çalışmalara ihtiyacın bulunduÄŸunu ve bunun yapılabilmesi için daha fazla deprem bilimcinin yetiÅŸmesi gerektiÄŸinin altını çizdi.