Ayasofya’nın kubbesi restorasyon için sökülecek

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Bilim Kurulu ile yapılan toplantılarda, ikinci etap yapıları bütünsel olarak ele alındı ve bir iş programı hazırlandı. Bu kapsamda ilk olarak II. Bayezid minaresi ve cephelerde iskele alanı belirlendikten sonra standardına uygun ölçülerde çelik borulardan iskele kurulumu gerçekleştirildi. Kurulum sonrasında güvenlik amaçlı file kaplamaları yapıldı.

İş programında en hasarlı cephe olan kuzey cephe beden duvarlarından çalışmaya başlanıldı. Bir çalışma aksı oluşturularak ana kubbe ve yarım kubbelere iskele ve çalışma platformları ile bağlantılar tamamlandı. Bilim Kurulu kararı ile doğu cephe iskele çalışmaları da devam ediyor.

Proje onayından sonra II. Bayezid minaresi tekrar ayağa kaldırılacak

Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi Restorasyonu için Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ahmet Güleç, restorasyon çalışmalarına ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, II. Bayezid minaresinin hem statik hem de malzeme problemi olduğunu söyledi.

Güleç, ilk olarak minarenin malzeme problemi ile ilgili ÅŸerefe ve ÅŸerefe altına kadar sökülmesine karar verdiklerini belirterek, “Bu söküm iÅŸlemi yapıldıktan sonra minare örgüsünde zıvanalar olmadığı için, özellikle Zeynep Ahunbay hocamız sökümün devam etmesini, zıvana olup olmadığının kontrol edilmesini istedi. Birkaç sıra daha söktükten sonra bu minarenin zıvanasız, çift kenetli yapıldığı anlaşıldı ve burada söküm iÅŸi durdurularak, artık koruma bu haliyle nasıl yapılır, onun üzerine projeler hazırlandı. Proje onayından sonra koruma uygulaması, minarenin tekrar ayaÄŸa kaldırılması süreci devam edecek.” dedi.

Ayasofya’nın kuzey ve doÄŸu duvarında olan malzemelerin nitelikleri üzerine çalışmaların devam ettiÄŸine iÅŸaret eden Güleç, şöyle devam etti:

“Bunun için analizlere baÅŸladık. Onarımda kullanılan bazı malzemelerin çimento esaslı olduÄŸu anlaşıldı. Zaten biliniyordu ama bu analizlerle teyit edildi ve bu kısımların sökümüne baÅŸlandı. Ä°skele kurulum sürecinde de analizi yapılacak örnekler alınarak bir lejant tasarlandı. Mimarlarımız, sanat tarihçilerimiz görsel olarak veya yazılı belgelerden, kaynaklardan elde ettikleri bilgilere göre bir dönem analizi yapmıştı. Biz de bunu malzemelerle teyit etmeye çalışıyoruz ve bu konuda da bayağı ilerledik. Çok fazla analiz alındığı için bunlar uzun sürüyor. ArkadaÅŸlarımız Kültür ve Turizm Bakanlığına baÄŸlı merkez laboratuvarında bu analizleri yapıyorlar. Sonuçları birlikte deÄŸerlendiriyoruz ve dönemler halinde neresi ne zaman yapılmış bu konuda bilinmeyenleri de ortaya koymaya çalışıyoruz.”

II. Bayezid minaresinde depreme karşı metal gergiler kullanılacak

Güleç, statik mühendislerine göre aslında Ayasofya’nın tüm minarelerinin sökülmesi gerektiÄŸini, fakat eski eserlerin korunmasında bir takım prensipler olduÄŸunu, bu yüzden de mümkün olduÄŸu kadar sökmeden en az müdahale ile çalışmaların yapılması gerektiÄŸini anlattı.

Yapının tüm minarelerinin sökülmeyeceÄŸini aktaran Prof. Dr. Güleç, “II. Selim minaresinde, tuÄŸla minarelerde genel olarak dışarıdan bir takım desteklerle depreme karşı önlem alınacak. II. Bayezid minaresinde söküm yapıldı ve burada depreme karşı kullanılacak gergiler gövde içinden düşünülüyor. Konu projelendirildi, kuruldan onay çıkarsa, gövde içinden devam ederek metal gergilerle minare, depreme karşı gayet saÄŸlıklı hesaplanan deÄŸerlere ulaÅŸmış olacak.” diye konuÅŸtu.

Ahmet Güleç, yapının tarihi eser olmasından dolayı tüm çalışmaları hassasiyetle yürüttüklerini, Bilim Kurulu’nda da bu anlama çok tartışmaların olduÄŸunu ve en doÄŸrusunu yapmaya çalıştıklarını vurguladı.

Ayasofya’nın kubbesi açılacak

Bundan sonraki süreçte Ayasofya’nın kubbesinin üstten ihya edileceÄŸine dikkati çeken Güleç, ÅŸunları kaydetti:

“Kubbenin alt tarafı mozaik, oralardan statik olarak müdahale etmek çok zor. Onun için üst kısımdan müdahaleler yapılacak ve kubbe saÄŸlıklı hale getirilecek. Bununla ilgili çalışmalar, projelendirmeler de hemen hemen tamamlandı. Onaydan sonra üst kısma kubbeyi koruyucu bir çatı düşünülüyor. O da büyük bir uygulama olacak. Hesaplamaları ÅŸu anda yapılıyor. Böylece kubbeyi açtığımız zaman çevre koÅŸullarından yaÄŸmurdan, kardan, sudan etkilenmeden uygulamalar yapılabilecek. Bu çalışmanın da mart, nisan gibi olacağını düşünüyoruz.”

Güleç, yapılan tüm bakım onarım çalışmalarının Ayasofya’ya gelen ziyaretçileri ve ibadet edenleri rahatsız etmeden yürütüleceÄŸini söyleyerek, “İçeride bir iskelet kurma durumu söz konusu olacak. Mecbur ona yapacağız. Çünkü içeriden de tavanı kubbe içinde desteklememiz lazım. Bunu da projelendirme aÅŸamasındayız. Ziyaretçileri ve ibadet eden vatandaÅŸlarımızı en az rahatsız edecek biçimde yapmayı düşünüyoruz. Makul iskele oluÅŸturmaya çalışıyoruz.” dedi.

Onarımlarda Osmanlı dönemindeki sıva kullanılacak

Onarım konusunda cephede kullanılacak derz ve sıva konusuna dair de Güleç, şu bilgileri verdi:

“Derz yapılacak kısımlarda kullanılacak malzemelerin analizleri devam ediyor. Bu konuda Vakıflar Genel Müdürlüğünün gayet güzel koordinasyonu var. Onlar da çok fazla acele etmiyorlar. Çünkü yapılan iÅŸler acele olursa sonuçta tekrar etmek zorunda kalır. Zaman ve emek ikiye katlanmış olur. Buna engel olmak için mümkün olduÄŸu kadar emin adımlarla yürümeye çalışıyoruz. Åžu anda söküm aÅŸaması iki cephe için tamamlanmak üzere. Her dönem kendi doÄŸru malzemelerini kullanmaya çalışmış. Bugün mesela ‘çimentolu malzemeler bize zarar veriyor’ diyoruz ama geçmiÅŸte onarımları yapan kiÅŸiler böyle düşünmemiÅŸ. Daha saÄŸlam olduÄŸunu düşünerek, o günkü koÅŸullara ve bilgilerine uygun olarak davranmışlar. Biz de bugünkü koÅŸullara, bilgilerimize, prensiplerimize uygun davranmaya çalışıyoruz. Belki yarın öbür gün de bizi tenkit edecekler, böyle bir ÅŸey de olabilir.”

Prof. Dr. Güleç, genel olarak onarımlarda Osmanlı döneminde yapılan sıvayı kullanacaklarını belirterek, “Åžimdiye kadarki elde ettiÄŸimiz verilere göre, Ayasofya’da duvar yüzeyindeki koÅŸullara baktığımızda sıvalı deÄŸil de derzli olduÄŸunu söyleyebiliriz. Genel olarak en yoÄŸun kullanılmış olan kısımlarda derz olarak ne harcıysa biz de onu kullanmaya çalışacağız. Ama sıva olarak düşündüğümüz zaman da Osmanlı’nın kullanmış olduÄŸu sıvayı düşünüyoruz. Bugünkü koÅŸullara yani daha dayanıklı olmasını saÄŸlayacak biçimde kullanmayı düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.

Ana kubbe ve üst örtü çalışmaları hakkında

Ayasofya-i Kebir Cami-i Åžerifi’nde yapılan iÅŸ programında yapının üst örtü çalışmalarının ana kubbeden baÅŸlanarak alt kotlara inmesi planlanıyor. Bu kapsamda ana kubbenin kurÅŸun örtüsünden ve altında bulunan tabakalarda tespit çalışmaları yapıldı.

Kurşun altı dokuda gözlemlenen düzensizlikler sonucunda, Bilim Kurulu kararı ile tüm kurşun örtünün kaldırılması, kubbe yüzeyinde mevcut durum tespitleri yapılması, yapısal analizler kapsamında gerekli olduğu takdirde güçlendirme çalışmaları yapılması planlanıyor. Devamında horasan sıva ve çamur sıva uygulamaları gerekli yerlerde tekrarlanarak kurşun örtü onarılacak.

Beden duvarları onarımları

Yapı cephelerinde hem sıvalı alanlar hem de tuğla ve taş cephe yüzeyleri bulunuyor. Cami cephe ve minarelerinde, taş, tuğla ve almaşık cephe yüzeylerinde bulunan, analizler ile özgün olmadığı tespit edilmiş olan horasan sıva ve muhdes çimento esaslı sıvaların raspası yapılması kararı alındı.

Bu doğrultuda çalışmalar başladı ve kuzey cephesinde raspa tamamlandı. Doğu cephesinde de çalışmalar devam ediyor.

Raspa ve derz temizlikleri sonrasında çıkan bulguların belgelenmesi kararı alındı. Tüm cephelerde dijital ölçümler yapılarak hasar ve malzeme paftaları hazırlanıyor.

Bilim Heyeti doğrultusunda gerekli görülen birçok noktadan malzeme numuneleri alındı ve müdahale kararları sonucunda sıva ve derz uygulamaları yapılacak.

AA