petrolde Hürmüz Boğazı endişesi

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Ä°ran ile ABD arasında, Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin ardından yükselen tansiyon ÅŸimdilik düÅŸmüÅŸ görünse de Tahran yönetiminin küresel petrol ticaretinin can damarı Hürmüz BoÄŸazı kozunu kullanmasından endiÅŸe ediliyor. 

Süleymani ve HaÅŸdi Åžabi BaÅŸkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis’in 3 Ocak’ta BaÄŸdat Havalimanı yakınına ABD tarafından düzenlenen saldırıda öldürülmesi bölgede tansiyonu yükseltmiÅŸti. Ä°ran da 8 Ocak’ta ABD’nin Irak’taki iki üssünü onlarca balistik füzeyle vurdu.

Tahran’ın misilleme olarak bununla yetinmesi ve ardından ABD BaÅŸkanı Donald Trump’ın daha ılımlı bulunan mesajları bölgedeki gerginliÄŸi biraz da olsa düÅŸürdü.

Uluslararası petrol uzmanları ve ekonomi kurumları ise tarafların açıklamalarındaki yumuÅŸamanın aldatıcı olabileceÄŸini belirtiyor.

Ä°ran’ın Hürmüz BoÄŸazı’ndaki seyrüseferi kesintiye uÄŸratarak veya Yemen’deki Husiler, Lübnan’daki Hizbullah gibi vekilleri aracılığıyla petrol tesisleri ve tankerlerini hedef alarak dolaylı ÅŸekilde cevap verebileceÄŸinin altı çiziliyor.

Bölgede patlak verecek bir çatışmanın tüm dünyayı olumsuz etkileyeceÄŸi, böyle bir durumda petrol varil fiyatının 100 doların üzerinde rekor bir seviyeye çıkabileceÄŸi yorumları yapılıyor.

Ä°ran’ın Hürmüz BoÄŸazı kozu

Umman-Ä°ran arasında yer alan ve Basra ile Umman körfezlerini birbirine baÄŸlayan Hürmüz BoÄŸazı, dünyada enerji endüstrisinde stratejik bir öneme sahip. 

Tahran yönetimi daha önce defalarca Hürmüz BoÄŸazı’nda yaÅŸanacak aksaklığın, Orta DoÄŸu’dan büyük miktarlarda petrol sevkiyatı yapan onlarca ülkenin yanı sıra Hindistan ve Çin üzerindeki yansımalarına dikkati çekerek, petrol sevkiyatını aksatma tehdidinde bulunmuÅŸtu.

ABD Enerji Enformasyon Ä°daresinin verilerine göre, 2018’de Hürmüz BoÄŸazı’ndan günlük 21 milyon varil petrol geçirildi. Bu rakam, dünyadaki akar petrol tüketiminin yüzde 21’ine tekabül ediyor.

Buna göre, Hürmüz BoÄŸazı dünyanın bir numaralı petrol deniz yolu konumunda sayılıyor. Hürmüz BoÄŸazı’ndan geçen petrol ve LNG ise en çok “küresel imalatın motoru” olarak nitelendirilen Asya ülkeleri Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Singapur’a gidiyor.

Veriler, geçen yıl Hürmüz BoÄŸazı’ndan geçen ham petrol ve petrol ürünlerinin yüzde 65’inin söz konusu ülkelere gittiÄŸini, boÄŸazdan taşınan petrol ve petrol ürünlerinin yüzde 76’sının da Asya kıtasına ulaÅŸtığını gösteriyor.

GeçiÅŸlerin askıya alınması

ABD merkezli The Wall Street Journal gazetesi, geçen hafta Suudi Arabistan’a ait Bahri petrol taşımacılığı ÅŸirketinin Hürmüz BoÄŸazı’ndaki gemi hareketlerini askıya aldığını yazdı. Bu adımı, komÅŸu ülkelerden gelecek benzer kararların takip edebileceÄŸi kaydediliyor.

Hisselerinin yüzde 43’ü Suudi Arabistan devletine ait olan Bahri petrol taşımacılığı ÅŸirketi dünyadaki en büyük petrol tankerleri ÅŸirketi sayılıyor. Åžirketin filosunda 90 tanker bulunuyor.

Petrol üretiminde dünya üçüncüsü olan Suudi Arabistan, ihracatta ise 6,9 milyon petrol varille ilk sırada yer alıyor.

Alternatif sevkiyat yolları

Küresel pazar analisti John Lucca, “Bölge ülkelerinin ekonomileri ve petrol piyasasının karşı karşıya olduÄŸu en büyük tehdit, Ä°ran’ın doÄŸrudan ya da temsilcileri aracılığıyla Hürmüz BoÄŸazı’nı kapatması veya Körfez ülkelerindeki petrol üretim tesislerine yeniden saldırı olasılığıdır.” dedi.  

Bu tehdit karşısında en iyi alternatifin mevcut petrol boru hatlarının kapasitelerinin artırılması olduÄŸunu savunan Lucca, bunun da Suudi Arabistan veya BirleÅŸik Arap Emirlikleri’nin (BAE) boÄŸazdan geçmekten kaçınması ve bölgedeki diÄŸer devletlerin büyük boru hatlarına dahil edilmesi anlamına geldiÄŸini aktardı. 

Lucca, petrol sevkiyatı için Kuveyt, Suudi Arabistan, BAE’den Umman ve Umman Denizi sahillerine ulaÅŸan boru hatları inÅŸa edilebileceÄŸini ifade etti.

Suudi Arabistan ile Bahreyn arasında kurulan ortak petrol boru hattının tam taşıma kapasitesi 2018 sonunda günlük 6,5 milyon varile ulaÅŸmıştı. 

Hürmüz’ü saf dışı bırakan çözümler maliyetli 

Küresel petrol piyasaları uzmanı Kuveytli Ahmed Hasan Kerem ise “Petrol sevkiyatında Hürmüz BoÄŸazı’nın uzağında kalan öneriler, yetersiz ve maliyetli olacak, bölge ülkelerinin ihracat hacmini karşılamayacaktır.” diye konuÅŸtu.  

Suudi Arabistan, Irak, BAE ve Kuveyt petrolünün yüzde 80’inin Hürmüz BoÄŸazı’ndan Asya’ya geçtiÄŸine dikkati çeken Kerem, boÄŸazın petrol sevkiyatında hız ve maliyet konusunda avantaj saÄŸladığını ifade etti.  

Hürmüz BoÄŸazı’nın kapatılmasının, Ä°ran’ın elindeki en büyük kozlardan olduÄŸunu iÅŸaret eden Kerem, “BoÄŸazdaki petrol sevkiyatı aksatılırsa 1 varil petrolün fiyatının 100 dolara yükseldiÄŸini görebiliriz.” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

BoÄŸaz’daki sevkiyatın aksamasının yansımaları 

Londra merkezli ekonomik araÅŸtırma danışmanlık ÅŸirketi Capital Economics’in raporunda, Ä°ran ile ABD arasında çatışmanın patlak vermesi konusundaki endiÅŸelerin azalmasına raÄŸmen tehlikenin geçmediÄŸi, bölge ülkelerinin Tahran’dan gelecek herhangi bir misillemeye açık olduÄŸu ifade edildi.

Petrol tesislerine yönelik saldırılar ya da Hürmüz BoÄŸazı’nın kapatılmasının Körfez ekonomisine yönelik en büyük tehditler arasında sayıldığı raporda, ayrıca Ä°ran’ın Lübnan’ın istikrarını sarsıcı nitelikteki giriÅŸimlerinin Lübnan ekonomisini daha da kötüye sürükleyebileceÄŸi aktarıldı. 

Raporda, ihracatlarının yüzde 60’ını boÄŸaz harici yollarla yapabilecek Suudi Arabistan ve BAE’nin aksine Kuveyt ve Katar’ın petrol ihracatında kullanabileceÄŸi baÅŸka bir yolu olmadığı vurgulandı.  

Ä°ngiliz ÅŸirketi, çatışmanın patlak vermesi ve Ä°ran’ın Hürmüz BoÄŸazı’nda seyrüseferi durdurması senaryosunun gerçekleÅŸmesi halinde brent petrolün varilinin 150 dolar gibi rekor bir fiyata yükseleceÄŸini tahmin ediyor. 

AA