Reel Efektif Döviz Kuru ve Rekabet Avantajı

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Bu günlerde yine gözümüz kulağımız kurlarda. TL/$’da yukarı yönlü bir hareketlenme başladı ve buna önlem olarak dün akşam Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan yeni bir enstrüman sinyali geldi. Liralaşma stratejisi kapsamında TL’yi özendirmek hedefi ile bir borçlanma aracı olacağı beklentisi oluştu. Gece saatlerinde Gelire Endeksli Senet olduğunu öğrendik. Ama bu sefer kur korumalı mevduatta olduğu gibi keskin bir düşüşün aksine kur, haberden sonra tekrar yükselişe geçti. Enflasyona endeksli tahvil bekleyen piyasa umduğunu bulamadı…

Reel Efektif Döviz Kuru

Biz gelelim kurlardaki başka bir meseleye. Türkiye’nin diğer ticaret partnerlerine göre fiyat rekabetini gösteren reel efektif döviz kurlarına. Öncelikle efektif döviz kuru nedir onu açıklayayım. Efektif döviz kuru, bizim en çok ticaret yaptığımız partnerlerimize göre ağırlıklandırılmış kuru ifade eder. TCMB bu hesaplamada 60 ülkenin verisini kullanıyor. Bulunan bu endeks, nominal efektif döviz kurunu gösteriyor. Bunu da yine Türkiye’nin fiyat düzeyi ve ticaret yaptığımız diğer ülkelerin fiyat düzeylerine oranının ağırlıklı ortalaması ile çarpıyoruz. Böylece reel efektif döviz kuru endeksini elde etmiş oluyoruz.

Yani kısaca reel efektif döviz kuru, bizim iç fiyatlarımızın oranının yabancı ülkelerdeki iç fiyatlarla karşılaştırılmasını ifade ediyor. Şekil.1’de reel efektif döviz kurunu takip etmek mümkün. Reel efektif döviz kurunun yükselmesi bizim fiyat avantajını kaybettiğimizi gösteriyor.

Şekil.1 Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi (TÜFE bazlı 2003=100)

Şekilden de görüldüğü üzere reel efektif döviz kuru aslında 2016’dan beri azalıyor. 2018 Ağustos’ta yaşadığımız kur şokundan sonra dibe vuruyor. Ardından da tarihi dip seviyesini Aralık 2021’de görüyor. Daha sonra ise kurun stabil olması ile yeniden yükselişe geçiyor. Bunun aslında nedeni basit, kur neredeyse sabit olmasına karşılık Türkiye’de enflasyon artıyor, iç fiyatlar yükseliyor ve TL’de nominal olarak bir artış olmasına rağmen, fiyatlardaki yükseliş nedeni ile reel efektif döviz kuru da yükseliyor.

Rekabet avantajı

Her ne kadar 2016 yılından beri reel efektif döviz kuru düşüyor olsa da Türkiye’nin rekabet avantajı sağladığını söyleyemeyiz. Rekabet avantajı daha geniş bir kavram. Biz sadece fiyat rekabeti ile bu avantajı yakalamaya çalışıyoruz. Fiyat rekabeti yapmanın bir sürdürülebilirliği de yok üstelik. Kur artıyor, Türk mallarının dolar fiyatı düşüyor. Ancak kur artışı yeniden enflasyona dönüşüyor ve bu avantaj ortadan kalkıyor.

Oysa rekabet avantajı elde etmeye daha geniş bir perspektifle bakmalıyız. Teknoloji üretimi ile verimlikle rekabet etmek gerekiyor. Fiyat rekabeti yaparak kalkınmak mümkün değil.

Çin’in fiyat rekabeti bu konuda örnek gösterilse de pek uymuyor. Keza Çin 1990’lı yıllarda dahi birçok gelişmiş ülkeden yüksek bir verimliliğe sahip. Üstelik yine aynı dönemde Çin’in ihraç ettiği malların yapısı, kişi başına geliri Çin’in 3 katı olan ülkelerle eş değer. Kısaca aslında Çin’in de rekabetçiliğini sadece fiyat rekabetine indirgemek doğru değil.

Özetle, kurlarla rekabet avantajı sağlamak hem kolay hem de sürdürülebilir değil. İhracatta artış sağlamak için daha geniş bir bakış açısına ihtiyacımız var. İnovasyon ve teknoloji üretimine odaklanmak, verimliliği arttırmak gerek. Aksi halde kalkınmış bir ülke hedefine ulaşmamız zor.