23 Aralık 2024 itibariyle Covid-19 ile mücadelede aşılanan sayısı kişiye ulaştı.
Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele için Samsun’a çıktıktan sonra, örgütlenme planlarının önemli bir kısmını, Samsun’un kaplıcalarıyla ünlü ilçesi Havza’da yaptı.
Havza, Mustafa Kemal PaÅŸa’nın talimatıyla gerçekleÅŸtirilen ve Ä°zmir’in iÅŸgalinin protesto edildiÄŸi ilk mitingin yapıldığı, Anadolu’da ilk Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin kurulduÄŸu yer olarak öne çıkıyor.
Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu ve Ä°tilaf Devletleri arasında 1. Dünya Savaşı’nın ardından 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi ile düşman gemileri Çanakkale BoÄŸazı’ndan geçerek Ä°stanbul’a demirledi.
Anadolu adım adım iÅŸgal edilirken Ä°ngiltere, Yunanistan’ın Karadeniz kıyılarında bir Pontus Rum devleti kurma isteÄŸine de destek verdi.
Bölgede Rum çetelerinin saldırıları artmaya baÅŸlarken Türk grupların kargaÅŸa çıkardığı iddia edilerek Ä°ngilizler, Osmanlı Hükümeti’ne 21 Nisan 1919’da, “Siz asayiÅŸi saÄŸlayamazsanız biz Samsun’a çıkıp bölgeyi iÅŸgal edeceÄŸiz” anlamı taşıyan nota verdi.
Ä°ngilizlerin verdiÄŸi nota Mustafa Kemal’in Anadolu’ya geçmesi için fırsat doÄŸurdu. 15 Mayıs’ta Ä°zmir, Yunan orduları tarafından iÅŸgal edildi. 9. Ordu MüfettiÅŸi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, 16 Mayıs’ta “Bandırma Vapuru” ile Ä°stanbul’dan yola çıktı.
Mustafa Kemal, puslu bir pazartesi sabahı, 19 Mayıs 1919’da Bandırma Vapuru ile Samsun’a vardı.
Büyük Önder’in Samsun’a çıkışı, Yunan askerlerinin denize döküldüğü 9 Eylül 1922’ye kadar sürecek büyük mücadelenin de ilk adımı oldu.
Mustafa Kemal ve arkadaÅŸlarını Samsun’da küçük bir grup karşıladı. “Dokuzuncu Ordu Kıtaları MüfettiÅŸi ve PadiÅŸahın Fahri Yaveri Mirliva Mustafa Kemal PaÅŸa” unvanı ile bölgeye gelen Mustafa Kemal, Samsun’a vardığını telgrafla Ä°stanbul’a bildirdi.
Mustafa Kemal, Samsun’da kaldığı süre içinde “Mantika Palas’ta konakladı.
9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal, tablonun İngilizlerin iddia ettiği gibi olmadığını belirledi.
Ä°ngilizlerin denetimindeki kentte yakından takip edilen Mustafa Kemal, kurtuluÅŸ için örgütlenmenin mümkün olmayacağını fark edince Havza’ya geçmeye karar verdi.
Atatürk, Havza’ya geçiÅŸinde Ä°ngilizlerin şüphesini çekmek istemediÄŸi için böbrek sancılarına Havza’nın ÅŸifalı kaplıcalarının iyi geleceÄŸini gerekçe göstererek 25 Mayıs 1919’da Samsun’dan ayrıldı.
Atatürk ve arkadaÅŸları, eski bir araçla Havza’ya doÄŸru yola çıktı. Yollar bozuktu ve araç birkaç kez arızalandı. Araçtan inen Atatürk ve arkadaÅŸları, doÄŸanın güzelliÄŸine kendilerini kaptırarak bir süre, “Gençlik Marşı” olan “DaÄŸ başını duman almış, gümüş dere durmaz akar, güneÅŸ ufuktan ÅŸimdi doÄŸar, yürüyelim arkadaÅŸlar.” marşını söyleyerek yol aldı.
Mustafa Kemal, Havza’da Mesudiye Oteli’nde, beraberindekiler ise Ali Osman AÄŸa’nın konağında ağırlandı.
Mustafa Kemal Havza’da çalışmalara hemen baÅŸladı, 26 Mayıs 1919’da ilçeyi temsil eden 7 kiÅŸilik heyeti ikametgahında kabul ederek içinde bulunulan zor durumu anlattı. Heyete yaptığı konuÅŸmada Mustafa Kemal, zor durumu ÅŸu sözlerle dile getirdi:
“Hiçbir zaman umutsuz olmayacağız, çalışacağız. Uçurumun kenarındayız. Bizi canlı canlı mezara atmak istiyorlar. Son bir cüret bizi kurtarabilir.”
Ä°lk Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 28 Mayıs 1919’da Havza’da kuruldu. Mustafa Kemal, aynı gün vali, mutasarrıflık ve kolordulara bir genelge gönderip “Ä°zmir’den sonra Yunan ordularının Anadolu’ya ilerleme tehlikesine dikkati çekerek, “Vatanın bütünlüğünün korunması için ulusal tepkilerin daha canlı olarak gösterilmesini, 3 gün süreyle büyük ve coÅŸkulu miting ve toplantılar yapılmasını, hükümete ve büyük devletlerin temsilciliklerine etkili telgraflar çekilmesini” istedi.
Havzalılar, ilk mitingi 30 Mayıs’ta Mustafa Kemal’in önderliÄŸinde, cuma günü Yörgüç PaÅŸaoÄŸlu Mustafa Bey Camisi’nde namazdan sonra okunan mevlidin ardından belediye binası önünde yaptı.
Osmanlı Hükümeti ve iÅŸgal devletlerine çekilen protesto telgrafları, mitinglerle ilgili Harbiye Nezareti’nin (SavaÅŸ Bakanlığı) sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı şöyle oldu:
“Milletin heyecanını ve tezahürat-ı milliyeyi (milli gösterileri) men ve tevkif için (durdurmak için) hiç kimsede kudret ve takat göremem.”
Havza’da ikinci miting yine bir cuma günü 6 Haziran 1919’da düzenlendi. Ä°ngilizler, Osmanlı Hükümetine, Mustafa Kemal’in Ä°stanbul’a geri çaÄŸrılması için baskı yaptı.
Baskılar sonucu Mustafa Kemal, Harbiye Nezareti tarafından Ä°stanbul’a geri çaÄŸrıldı.
Mustafa Kemal, Ä°stanbul’a çaÄŸrılmasından bir gün sonra 7 Haziran 1919’da, Samsun yoluyla Ä°stanbul’a gönderilen 10 bin tüfek sürgü kolu ve 12 top kamasına el koydu ve Havza’daki silah deposundaki silahları da halka dağıttı.
Acilen Ä°stanbul’a dönmesi çaÄŸrısına uymayan Mustafa Kemal, mülki ve askeri makamlara gönderdiÄŸi genelgede ÅŸu ifadelere yer verdi:
“Ä°stiklal-i millimiz (milli bağımsızlığımız) uÄŸrunda bütün mevcudiyetimle milletle beraber nihayetine kadar çalışacağıma mukaddesatım namına söz veririm.”
Mustafa Kemal, Ä°stanbul Hükümeti’ne verdiÄŸi cevapta sonuna kadar milli mücadeleyi destekleyeceÄŸini, gerekirse görevinden istifa edip halkın arasına katılarak mücadeleyi yürüteceÄŸini bildirdi ve 12 Haziran’da Havza’dan sabah saatlerinde Amasya’ya geçti.
Mustafa Kemal Havza’dan kurtuluÅŸ meÅŸalesini yakarak ayrıldı.
Atatürk, 24 Eylül 1924’te ikinci geliÅŸinde, Havzalılara şöyle seslendi:
“Sizinle en elemli, en yeisli günlerde tanıştım. Aranızda günlerce kaldım. Bana mazinin hatırasını tekrarlatan ÅŸu daire içinde kıymetkar mesai ve muavenetinizden pek müstefit oldum. EÄŸer Havzalıların o samimi ve metin hüsnükabulleri olmasa ve eÄŸer Havza’nın nafi ÅŸifalı kaplıcaları ahval-i sıhhiyem üzerinde müspet bir tesir bırakmasaydı, emin olunuz ki inkılap için çalışamayacaktım. Bundan dolayıdır ki Havza ve Havzalılara çok ÅŸey borçluyum. Kalbi rabıtam ebediyen saklayacak ve sizi hiç unutmayacağım. Ä°lk cüreti, ilk cesareti gösteren sizlersiniz. Ä°nkılap ve Cumhuriyet tarihinde kahraman Havza ve Havzalıların büyük bir yeri vardır.”
Milli Mücadele’yi baÅŸlatan kiÅŸileri Anadolu’ya taşıyan Bandırma Vapuru’nun orijinal planları kullanılarak inÅŸa edilen birebir kopyası, Samsun sahilinde müze gemi olarak ziyarete açık tutuluyor.
Bugün Atatürk’ün ilk adımı attığı nokta, artık dolgu sahası. Samsun BüyükÅŸehir Belediyesince önceki yıllarda dolgu sahasına “KurtuluÅŸ Yolu” yapılarak, Tütün Ä°skelesi yeniden inÅŸa edildi. Tütün Ä°skelesi’nde ilk adımı temsilen Atatürk ve silah arkadaÅŸları ve onları karşılayanların bal mumu heykelleri yer alıyor.
Tütün Ä°skelesi’nden baÅŸlayan “KurtuluÅŸ Yolu” ise Atatürk’ün Havza’ya geçiÅŸ güzergahını takip ediyor.
Mustafa Kemal Atatürk’ün 1919’da Samsun’dan Amasya’ya giderken kullandığı 98 kilometrelik “KurtuluÅŸ Yolu” güzergahının, açık hava müzesine dönüştürülmesi için çalışmalar sürüyor.
Samsun BüyükÅŸehir Belediyesince 3 yıl önce baÅŸlanan çalışmalar kapsamında, Osmanlı arÅŸivlerindeki belgeler ve 1957’ye ait kara yollarını gösteren haritalardan yararlanılarak “KurtuluÅŸ Yolu”nun orijinal güzergahı belirlendi.
Yolun korunması, güzergahın o dönemin koşullarına uygun hale getirilmesi için projeler hazırlanmasının ardından yol üzerindeki tarihi binalar restore edildi, çeşme ve köprüler yeniden yapıldı.
Bir asır önceki ruha uygun hale getirilen güzergaha o dönem kara yollarında kullanılan sis çanı gibi malzemeler yerleÅŸtirildi. Atatürk’ün kullandığı makam otomobillerinden birinin de birebir benzeri yaptırıldı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün konaklayıp kahve içtiÄŸi Susuz Han, kafeteryaya çevrildi. Kavak ve Havza’da Büyük Önder’in uÄŸradığı tarihi yapılar ise restore edilerek müze haline getirildi. Çalışmalar kapsamında Atayolu Kemer Köprü de onarıldı.
Atatürk’ün Samsun’a geliÅŸinde kaldığı Mantika Palas, uzun yıllar “Mıntıka Palas” olarak adlandırıldı. Burası bugün Atatürk’ün eÅŸyalarının sergilendiÄŸi Gazi Müzesi olarak o güne ait izleri canlı tutuyor.
Mustafa Kemal PaÅŸa’nın Havza ilçesinde 25 Mayıs-12 Haziran 1919’da karargah olarak kullandığı ve Milli Mücadele’nin ilk karargahı sayılan ev ise bugün “Havza Atatürk Evi” olarak tarihin izlerini yansıtıyor.
Havza’da Yörgüç PaÅŸaoÄŸlu Mustafa Bey Camisi ile Anadolu’da kurulan ilk “Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” ve Ä°zmir’in iÅŸgali üzerine Havzalılar tarafından kurulan “Reddi-i Ä°lhak DerneÄŸi”nin temellerinin atıldığı yer olan TaÅŸ Mektep tarihe tanıklık etmeyi sürdürüyor.
AA
MSB O GÖRÜNTÜLERİ PAYLAŞTI
Yavru goril kaçakçıların elinden kurtarıldı
Ä°ÅŸte 2024 yılının “Kelimesi”
Çarşı’ davasında tüm sanıklara beraat
Otomobil devleri birleÅŸiyor
Eski tip kimlikle tapuda işlem yapılamayacak
İdari para cezaları yılbaşından itibaren artırılacak
Dikkat! Kartınız bloke olacak Bu şifreler artık yasak
Kabine toplanacak: Bakan Işıkhan asgari ücret sunumu yapacak
Gümrükteki rüşvet ağı deşifre oldu, 91 şüpheli tutuklandı
Konteyner yüklü gemi yan yattı
Yavru goril kaçakçıların elinden kurtarıldı
Ä°ÅŸte 2024 yılının “Kelimesi”
Çarşı’ davasında tüm sanıklara beraat
Otomobil devleri birleÅŸiyor
Eski tip kimlikle tapuda işlem yapılamayacak
İdari para cezaları yılbaşından itibaren artırılacak
Dikkat! Kartınız bloke olacak Bu şifreler artık yasak
Kabine toplanacak: Bakan Işıkhan asgari ücret sunumu yapacak
Gümrükteki rüşvet ağı deşifre oldu, 91 şüpheli tutuklandı
Konteyner yüklü gemi yan yattı