Türk Tarih Kurumu ‘milli yas’ fotoÄŸraflarını Ata’ya veda albümünde topladı

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu BaÅŸkan Yardımcısı Doç. Dr. Yüksel Özgen‘in hazırladığı albümde, 10 Kasım sabahı hayata veda eden Büyük Önder Atatürk için 21 Kasım günü Ankara ve Ä°stanbul’daki tören haricindeki, yurdun dört bir tarafında sabahtan akÅŸama kadar süren törenlerde çekilen fotoÄŸraflar yer aldı.

Çalışmada, Atatürk’ün hasta olduÄŸu son günleri, Dolmabahçe Sarayı’nda vefatı, sonrasında Ä°stanbul, Ankara ve yurdun dört bir yanında süren milli yasın nasıl devam ettiÄŸine iliÅŸkin bilgilere yer verildi.

Eseri hazırlayan Özgen, ön sözünde, 21 Kasım günü Atatürk’ün Ankara’da cenaze töreni yapılırken devletin eÅŸ zamanlı olarak yurdun her yerinde; ÅŸehir, kaza, nahiye ve köylerde tören yapılması kararını verdiÄŸini, 21 Kasım günü yapılan cenaze törenleri ile tüm yurdun Ata’sını törenle uÄŸurladığını belirtti.

Doç. Dr. Özgen, o güne dair fotoları “milli yasın sessiz tanıkları” olarak nitelendirdi.

Ata’yı uÄŸurlamak için detaylı program yapılmıştı

1881’de Selanik’te baÅŸlayan, vatanın kurtarılmasına, ülkenin kuruluÅŸuna ve geliÅŸimine hayatını adayan Büyük Önderin yaÅŸamı, Ä°stanbul’da Dolmabahçe Sarayı’nda son buldu.

Atatürk’ün hayata gözlerini yumduÄŸu 10 Kasım 1938’de Hükümetin yayımladığı resmi tebliÄŸde ÅŸu bilgiler yer almıştı:

“Reisicumhur Atatürk’ün umumi hallerindeki vahamet dün gece 24.00’te neÅŸredilen tebliÄŸden sonra her an artarak bugün, 10 Kasım 1938 PerÅŸembe sabahı saat dokuzu beÅŸ geçe Büyük Åžef’imiz derin koma içinde terki hayat etmiÅŸlerdir.”

Ulu Önder için hükümet ayrıntılı bir cenaze nakli programı hazırlandı. Hükümet, cenazenin Ankara’da defnedilmesi kararını verdi. Programa göre, Ä°stanbul’daki tören 16 Kasım’da saat 10.00’dan itibaren Dolmabahçe Sarayı’nda baÅŸlayacaktı.

21 Kasım günü Ankara’da cenaze töreni yapılırken devlet aynı zamanda tüm yurtta, ÅŸehir, kaza, nahiye ve köylerde tören yapılması kararını verdi. 21 Kasım günü yapılan cenaze törenleri ile tüm yurt Ata’sını törenle uÄŸurladı.

Programa göre, Ä°stanbul’daki tören bittikten sonra cenaze Yavuz Zırhlısı’na alınacak ve deniz yoluyla Ä°zmit’e götürülecekti.

Ä°zmit’te de ayrıntılı bir karşılama töreni hazırlanmıştı. Buradan sonra cenaze trenle EskiÅŸehir, Polatlı güzergahını izleyerek Ankara’ya gelecekti.

Cenazeyi nakledecek trenin gece geçeceÄŸi istasyonlarda meÅŸaleler yakılacak, cenaze kasaba ve köylere yakın olan istasyonlardan geçerken o yerleÅŸim yerinin en büyük mülki amiri ve askeri ile kasaba ve köy halkı tarafından selamlanacaktı.

MeÅŸaleler Atatürk için yandı

Ä°çiÅŸleri Bakanlığı 14 Kasım 1938 tarihinde vilayetlere gönderdiÄŸi tebliÄŸde, Atatürk’ün cenaze töreninin diÄŸer ÅŸehirlerde nasıl yapılması gerektiÄŸini ÅŸu kararlar çerçevesinde belirledi:

“Cenaze töreni günü olan 21 Kasım gününü 22 Kasım’a baÄŸlayan gece Atatürk’ün heykeli veya büstü olan kasaba ve ÅŸehirlerde heykel etrafında altı meÅŸale yakılacak, fakat askerler nöbet beklemeyecekti. Tören günü bütün dükkan, maÄŸaza, gazino ve hususi müesseselerin kapanması mecburi olmamakla birlikte kapalı tutulması istenecek. Cenaze töreni tam saat 16.00’da halkın Atatürk’ün aziz hatırasına son bir saygı olmak üzere bulundukları yerde üç dakika saygı duruÅŸunda bulunacak.”

Saygı duruÅŸu için tamim gönderildi

Milli Savunma Bakanlığı 17 Kasım 1938 günü Atatürk’ün cenazesi başında tutulacak saygı nöbetine dair de bir tamim yayımladı. Bu tamime göre, saygı nöbeti 20 Kasım Pazar günü saat 10.30’da baÅŸlayacak ve 21 Kasım Pazartesi günü saat 09.00’da bitecekti.

O saatten sonra nöbet, cenazeye refakat eden generallere devredilecekti. Bir nöbet postası altı subaydan oluÅŸacaktı ve nöbet süresi yarım saat olacaktı. Tamim ekinde her bir nöbet postasında görevli subayların listesi yer alıyordu.

Atatürk’ün cenazesinin Ä°stanbul’dan Ankara’ya nakil iÅŸlemi daha önce kararlaÅŸtırıldığı biçim de uygulamaya kondu.

Program gereÄŸi 19 Kasım günü sabah saatlerinde Dolmabahçe Sarayı’ndan alınıp Yavuz Zırhlısı’na konan cenaze aynı gün saat 18.50’de Ä°zmit’e vardı ve Yavuz Zırhlısından alınan Atatürk’ün naaşı, generallerin omuzlarında istasyona götürüldü.

Atatürk’ün naaşının konulduÄŸu tren saat 20.30’da Ä°zmit’ten Ankara’ya hareket etti ve 20 Kasım günü sabah saat 10.00’da Ankara istasyonuna ulaÅŸtı.

Atatürk’ün cenazesi istasyonda CumhurbaÅŸkanı, Meclis BaÅŸkanı, Bakanlar Kurulu, Genelkurmay BaÅŸkanı ve milletvekilleri tarafından karşılandı.

Atatürk’ün tabutu, Tören Komutanı Fahrettin Altay’ın nezaretinde on iki general tarafından vagondan indirildi ve top arabasına alındı.

Top arabası, 10.50’de gardan hareket etti ve saat 11.30’da TBMM’nin önünde durdu. Burada Atatürk’ün tabutu on iki milletvekili tarafından top arabasından indirildi. Atatürk’ün tabutunun katafalka konulmasıyla saygı töreni baÅŸladı.

Burada 11 Kasım’da CumhurbaÅŸkanı seçilen Ä°smet Ä°nönü de hazır bulundu. Saat 12.00’den itibaren halkın saygı geçidi baÅŸladı. On binlerce insanın katıldığı bu saygı geçidi gece yarısına kadar devam etti.

Atatürk’ün cenaze töreni ülkenin her yerinde aynı anda yapıldı

Ertesi gün tüm Türkiye ile aynı anda Ankara’da Atatürk’ün cenaze töreni yapıldı. Atatürk’ün cenaze töreni Hükümetin istediÄŸi ÅŸekilde ve hazırlanan resmi programlar çerçevesinde hiçbir sorun yaÅŸanmadan tamamlandı.

Sabahtan akÅŸama kadar süren törenler boyunca fotoÄŸraflar çekildi ve 21 Kasım günü ölümsüzleÅŸtirildi.

Eseri yazan Doç. Dr. Özgen’in kitabın ön sözünde ifade ettiÄŸi gibi konu olan fotoÄŸraflar modernleÅŸen Türkiye’nin kıyafet konusundaki deÄŸiÅŸimini tüm açıklığı ile ortaya koyduÄŸu gibi 1938 Türkiyesi’nin il, ilçe, kasaba ve köylerinin fiziki ve mimari yapıları hakkında da önemli bilgiler sunuyor.

Çankırı, Denizli, Sarayköy, Buldan, Acıpayam, Çal, Tavas, BabadaÄŸ, Diyarbakır, Elazığ, Maden, Palu, EskiÅŸehir, Gaziantep, GümüÅŸhane, Isparta, Ä°çel, Ä°zmir, Kayseri, Konya, MaraÅŸ, Ordu, Ünye, Fatsa, Gölköy, PerÅŸembe, Sinop, Tokat, Vezirköprü, Siirt, Boyabat, Gerze, Ayancık, TekirdaÄŸ, Tokat, Turhal, Urfa, Birecik, UÅŸak, Van’dan 21 Kasım 1938 tarihine ait anlar karelere yansıyor.

FotoÄŸraflarda, her yaÅŸtan insanın liderleri için aÄŸladığı anlar, meydanlarda, okullarda, alanlarda yapılan konuÅŸmalar, saygı duruÅŸu anı, resmigeçit törenleri, toplu olarak radyodan Ankara’daki törenin dinlendiÄŸi dakikalar zamana tanıklık ediyor.

AA