Gıda krizinde daha kötüsü kapıda

Pandemi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve ardından gelen tedarik zinciri sorunları, tahıllardan yağa kadar tüm tarımsal emtia ürünlerinde fiyatları artırdı. Pandeminin patlamasıyla sevkiyatlarda başlayan aksama, her ikisi de dünyanın en büyük tahıl ihracatçılarından olan Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşla derinleşti. Tahıl fiyatları şimdi de kuraklık, maliyetlerdeki artış, gübre piyasalarındaki sorunlardan ötürü üretim tarafında yaşanan sıkıntılarla karşı karşıya.

Geçen ay Ukrayna ve Rusya, BM ve Türkiye’nin arabuluculuğunda Ukrayna’nın Karadeniz’den tahıl ihracatını yeniden başlatmasıyla küresel gıda fiyatlarında geri çekilme yaşanmıştı. Ancak uzmanlara göre fiyatları yeniden yukarı itecek yeni bir döneme doğru yaklaşıyoruz.

Bu yılın mısır üretimi için tahmin ikinci kez düşürüldü. AB Komisyonu’na göre mısır üretimi son 7 yılın en düşük seviyesine inecek. Komisyon, 2022-23 sezonu için mısır üretim beklentisini bir ay önce açıkladığı 65.8 milyon tona göre yüzde 10 azaltarak 59.3 milyon tona çekti. 2022-23 sezonu için mısır ithalat tahminini 16.5 milyon tondan 20 milyon tona çıkaran AB Komisyonu, ihracat beklentisini de 5 milyon tondan 4 milyon tona düşürdü. Komisyon, ayçiçeği tohumu üretimi beklentisini ise 10.5 milyon tondan 9.9 milyon tona çekti.

Danışmanlık hizmeti Pro Farmer, ABD’nin bu yıl mısır hasadının 2019’dan bu yana en düşük seviyeye ineceği tahmininde bulundu. Kuruluş, şiddetli kuraklık nedeniyle hasat tahminin 14.35 milyar kileden 13.75 milyar kileye indirdi.

Hükümet, buğday ve mızır arzına ilişkin endişelerin arttığı ortamda yüzde 100 kırılmış pirinç ihracatını kısıtlamayı düşünüyor. Hindistan, dünyadaki pirinç sevkiyatının yüzde 40’ından fazlasını gerçekleştiriyor. Ülkenin böyle bir adım atması pirinç fiyatlarını yükseltebilir. Hindistan ayrıca gıda güvenliğini gerekçe göstererek buğday unu ihracatını kısıtlama kararı aldı.

Ukrayna ile Rusya arasındaki savaş nedeniyle küresel buğday tedarik zincirinde yaşanan kesintiler Hindistan buğdayına talebi artırdı. Hindistan’dan yapılan buğday unu ihracatı, Nisan-Temmuz 2022 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 200 arttı. Geçtiğimiz hafta Hindistan iç piyasasında buğday fiyatları ton başına 306.71 dolara çıkmıştı.

Bu endişeler Chicago vadeli işlemlerde mısırın kile fiyatını 6 haftanın en yüksek seviyesi olan 6.75 dolara çıkardı. Mısırın fiyatı yurtdışı piyasalarda son 1 ayda yüzde 10’dan fazla arttı. Aynı şekilde soya fasulyesinin fiyatı ağustosta yüzde 10’dan fazla artarak kile başına 16 dolara dayandı.

Buğday fiyatları, ekim ayından bu yana en düşük seviye oyan 7.3 dolardan toparlanarak 8 dolara yaklaştı. Trading Economics, buğday fiyatlarının bu çeyreğin sonunda 8.17 dolar olmasını, gelecek 12 içinde 9 doların üzerinde satılmasını bekliyor.

McKinsey raporunda, “Gübre kıtlığı ve gübre fiyatlarındaki yüksek fiyatların, Brezilya gibi büyük ölçüde gübre ithalatına bağlı olan ülkelerde de verimi düşürmesi bekleniyor. Bu, muhtemelen dünya pazarındaki tahıl hacmini daha da azaltacaktır” deniliyor.

Sadece temmuz ayında Avrupa’da 10 gübre fabrikası üretimini düşürdü ya da kapandı. Danışmanlık firması CRU, bölgenin şu anda en az yüzde 25 oranında azalmış olan nitrojen kapasitesi miktarının daha da düşeceği uyarısı yapıyor. Gübre üreticileri Yara International , K+S, Borealisve Fertiglobe de yakın zamanda Avrupa genelinde daha fazla üretim kesintisi konusunda uyardılar.