“DoÄŸalgaz kesintisi uzayabilir”

0

BEÄžENDÄ°M

ABONE OL

News

0

İran’ın teknik arıza nedeniyle 10 gün süreyle Türkiye’ye doğal gaz verememesi ve akabinde gelen elektrik kesintisi sanayicinin haklı olarak oldukça canını sıktı. Aslında İran bu kısıntıyı hep yapıyordu. Fakat bu sene soğuk kış şartları da devreye girince gaz kesintisi de büyük oldu, haliyle bu yıl durum daha zorlayıcı oldu. Tabi şunu da belirtmeden geçmek istemem, kıyıda köşede İran’ın bu konuda yeterince samimi olmadığına dair söylentiler de yok değil. İran arıza var 10 gün gazı kesicem diyor. Peki tamiratın 10 gün süreceğinden nasıl bu kadar emin olabiliyor? Yani anlayacağınız daha en başından konu her boyutuyla sıkıntılı.

Enerji Kesintisinin Faturası Ağır Olabilir

Şimdi gelelim enerji kısıntısının olası faturasına. Yetkililerden gelen açıklamalara göre gaz kesintisi 10 gün sürecek. Hatta daha kısa sürmesi için de girişimler de yapılmış. Buraya kadar bilindik bir durum. Ama piyasaya ulaşan bazı söylentilere göre gaz kesintisi daha da uzayabilirmiş. Özellikle bu söylentilerin sanayiciler arasında dillendiriliyor olması da bir hayli dikkat çekici. Ve hatta enerji kesintilerinin konutlara da yansıyacağı söylentileri bile var. Tabi böylesi zor zamanlarda elbette herkes birşeyler söylüyor, spekülasyon yapıyor orası ayrı. Ama yine de en kötü ihtimali de göz önüne almakta fayda var diye düşünüyorum.

İlk olarak şunu söyleyeyim, 10 günlük kesinti de önemsiz demek çok doğru değil. Söz konusu 10 günlük kesintinin de ekonomiye faturası ağır olacak. Kamuoyunda paylaşılan bilgilere göre 3 günlük elektrik kesintisinin sadece otomobil sektöründeki kaybı 1 milyar doları bulacak. Yine demir çelik sektöründeki enerji kesintisinin faturası yıllık üretimin %1’i olan 1 milyar TL civarında. Öte yandan bu kaybın hazır giyim sektörüne 3 günlük maliyeti 100 milyon dolar. Uzayacak kesintilerin çimento sektörüne faturası da 200 milyon doları geçecek. Toplamda 3 günlük kesintinin ihracatta toplamda 30 milyar dolar tutarında bir kayıp yaşanacağını dillendirenler bile var. Eğer bu doğru bir rakam ise oldukça yüksek bir tutar.

Gıda Fiyatları Daha da Yükselebilir

Maliyetler bunlarla bitmiyor elbette. Kesintinin ekonomiye dolaylı maliyetleri de olacak. Yüksek enerji ve emtia fiyatları ve geçmişten gelen döviz kurunun birimkimli etkileri ile zaten sanayicinin maliyetleri hayli yüksekti, %80 varan ÜFE bunun en önemli kanıtı. Şimdi bu maliyetlerin üzerine bir de sıcak üretim yapan sanayicinin üretim hatlarının durması da eklenince maliyetler daha da artacak ve performanslar düşecek. Öyle ki 24 saat kesintisiz üretim yapması gereken sistemlerde %35-40’a varan üretim kayıpları olacak. Hatta kesintiler uzarsa hem tedarik zincirlerinde hem de üretimde ani duruş söz konusu bile olabilir ve bu durum da üretici maliyetleri kanalıyla enflasyonda da artar. Özellikle de  gıda zincirinde yaşanacak bozulmalar gıda güvenliği için büyük bir risk olmasının yanı sıra oldukça yüksek olan gıda fiyatlarını daha da yukarı çekmeye de aday görünüyor. Türkiye Gıda ve İçecek Dernekleri Federasyonu yüksek üretim maliyetleri ve düşük kar marjları ile çalışan gıda sektöründe arzın azalması ile birlikte gıda enflasyonunun daha da artabileceği uyarısında bulundu. Sadece süt ve meyve endüstrisi dikkate alındığında 1 milyona yakın çiftçinin bu durumdan olumsuz etkileneceği düşünülüyor.

Tabi üretimin durması istihdamı da olumsuz etkileyecek. Hatta çoğu işletme çalışanlarını ücretsiz izne veya yıllık izne çıkarmaya başladı. Gördüğünüz gibi sanayici üzerindeki yük çalışanlara da sirayet ediyor.

Üreticiler Taahhütlerini Yerine Getiremezlerse Cezai Yaptırımlarla Karşılaşabilirler

İhracatçılar için bir diğer sorun da üretimdeki gecikmeler sonucunda müşterilerinin kendilerine uygulaması muhtemel yaptırımlar olacak. Söz konusu kesintinin ihracatçılar tarafından gerekli belge isbatları ile birlikte mücbir sebep olarak sunularak kendilerine uygulanacak yaptırımlardan da kurtulabilecekleri konuşulmaya başlayan konular arasında. Bazı sanayiciler maliyet artışından ziyade yaptıkları uluslararası sözleşmeler gereği, siparişleri zamanında yerine getirememelerinden dolayı itibar ve güven kayıplarının çok daha önemli olduğuna vurgu yapıyorlar. Bu sürecin ihracatçıya pazar kaybı  olarak yansıma ihtimali bile olabilir diyorlar.

Umalım ki söz konusu sıkıntılı süreci ülke olarak daha fazla uzamadan en az zararla atlatalım. Tabi sonrası içinde halihazırda masada duran enerji arzı güvenliği ve çeşitliliği meselesi için neler yapılmalı onları bir daha gözden geçirilmeli.