İthal otomotiv pazarında kurallar değişiyor

Türkiye otomotiv pazarı satış rekorlarına koşarken, Resmi Gazete’de dün yayımlanan iki kritik düzenleme sektörde şok etkisi yarattı. Kararlardan ilkiyle, Avrupa Birliği ve Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamı dışında kalan ülkelerden ithal edilen binek otomobillere ek vergi getirildi. İkinci karar ise 2018’de ABD menşeli araçlara uygulanan ek gümrük yükümlülüklerini tamamen kaldırdı. Yeni düzenlemelerle birlikte Çin ve ABD’den ithal edilen araçların vergi yükü azalırken, Honda, Toyota, Nissan, Suzuki gibi Japon markaların yükü ağırlaştı.

“Sektör öngörülebilirlik istiyor”

ekonomim.com’da yer alan habere göre, Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt, kararların sektörde önemli bir belirsizlik yarattığını söyledi. Bozkurt, “Otomotiv sektörü yapısı gereği uzun vadeli öngörü, hazırlık ve sipariş zamanlamalarına ihtiyaç duyan bir sektör. Ancak ani olarak hayata geçirilen bu tür düzenlemeler öngörülebilirliği zorlaştırıyor” dedi.

Bozkurt, 60 günlük uyum süresinin de yetersiz olduğuna dikkat çekerek şöyle konuştu: “Siparişlerin revize edilmesi, üretim ve lojistik planlarının yeniden yapılması için en az üç aya ihtiyaç var. Markalar global pazarda önceden belirlenmiş kotalar üzerinden üretim ve dağıtım yapıyor. Sürekli değişen vergi sistemleri, global otomotiv sektörünün parçası olan markaların ticaretini ve rekabet gücünü zorluyor” değerlendirmesinde bulundu.

Bozkurt, düzenlemenin tüketiciler üzerinde de doğrudan etkisi olacağını belirtti: “Tüketicilerin bu düzenlemeler sonrası vergi avantajı bulunan modellere yöneldiğini görüyoruz. Ancak bu durum, orta ve uzun vadeli planlamaları iyice zorlaştırıyor. Markalar, hangi ürün grubuna ağırlık vereceğini, hangi modelleri getireceğini hesaplamakta güçlük çekiyor” dedi.

Bakanlık: Amaç yerli sanayiyi korumak

Ticaret Bakanlığı ise yazılı açıklamasında alınan kararın Dünya Ticaret Örgütü kurallarına, Türkiye’nin AB Gümrük Birliği ve diğer STA yükümlülüklerine uygun olduğunu vurguladı. Açıklamada, “Amaç, yerli sektörü ve istihdamı korumaktır. Ticaret savaşları ve artan korumacılık uygulamaları dikkate alınarak, artan ithalat baskısına karşı otomotiv sektörümüzün korunması ihtiyacı doğmuştur” denildi. Bakanlık ayrıca, düzenlemenin tüm kurumlarla istişare edilerek hazırlandığını ve yerli üretim payını artırmaya dönük bir adım olduğunu bildirdi.

■ Karar 60 gün sonra yürürlüğe girecek

Cumhurbaşkanı Kararı’na göre, konvansiyonel ve hibrit (plug-in hariç) otomobiller için adet başına yüzde 25 veya en az 6 bin dolar, plug-in hibritler için yüzde 30 veya en az 7 bin dolar, elektrikli otomobiller içinse yüzde 30 veya en az 8 bin 500 dolar ek mali yükümlülük uygulanacak. İthalat sırasında oransal veya maktu vergiden hangisi yüksekse o esas alınacak. Yeni vergi düzenlemesi, kararın yayımlandığı 22 Eylül tarihinden itibaren 60 gün sonra yürürlüğe girecek.

“Düzenleme 2.el piyasasına hemen yansır”

Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, otomobil ithalatında yeni vergi düzenlemesinin sektöre etkilerini şöyle özetledi: “Bu tür düzenlemelerin 2. el araç piyasasına yansıması gecikmeden hissedilecektir. İthal araçların vergilerle pahalanması, tüketiciyi daha çok 2. ele yöneltecek ve bu durum fiyatları yukarıya doğru baskılayacak. Özellikle Çin ve ABD menşeli araçların yoğun olduğu segmentlerde fiyat düşüşlerinin daha belirgin yaşanması bekleniyor. Yerli üretim modeller ise hem sıfır km’de hem de 2. elde değerini daha güçlü koruyarak tüketici nezdinde daha cazip hale gelecek. Bununla birlikte, yüksek vergi yükü nedeniyle bazı ithal modellerin 2. elde bulunabilirliği azalabilir, bu da arz daralmasıyla fiyat artışlarını hızlandırabilir. Dolayısıyla ikinci el piyasasında önümüzdeki dönemde hem talep yoğunlaşması hem de fiyat dalgalanmaları kaçınılmaz görünüyor.”

■ ABD’ye ilave vergiler kalktı

2018’de ABD’nin Türk çelik ve alüminyum ürünlerine getirdiği ek vergilere karşılık Türkiye’nin uyguladığı misilleme vergileri de kaldırıldı. Haziran 2018’de ABD’den ithal edilen otomobillerdeki yüzde 60, ardından ağustos ayında yüzde 120’ye çıkarılmıştı. Kararla birlikte Tesla, BMW, Mercedes ve Ford gibi markaların ABD’den Türkiye’ye yaptığı otomobil ithalatı büyük sekteye uğramıştı. Resmi Gazete’de yayımlanan yeni kararla bu yükümlülükler sona erdirildi. Bakanlık açıklamasında, müzakerelerin devam ettiği hatırlatılarak, “Gelinen aşamada, ABD ile yürütülen ve olumlu ilerleyen müzakereler ve Dünya Ticaret Örgütü Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması kapsamındaki danışmalar ve panel raporları çerçevesindeki istişareler neticesinde, ABD menşeli bazı ürünlerin ithalatında uygulanan ek mali yükümlülükler sona erdirilmiştir” denildi. Açıklama bir uzlaşmayı işaret ettiği gibi, DTÖ’nün panellerindeki olumsuz durumları da işaret edebilir tarzda yapıldı. Bakanlık açıklamasında, ABD ile ekonomik ve stratejik ilişkilerde yeni işbirliği alanları oluşturmak için çalışılacağı vurgulanırken, “Ülkemizin hak ve menfaatlerini korumaya, ticaret diplomasisi ve müzakere süreçlerini etkin biçimde yürütmeye dönük politikalar kararlılıkla sürdürülecektir” ifadesine yer verildi. Kararın, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesi öncesinde alınması ise dikkat çekti.