Dünyada 2021 yılında çok sayıda ülkede seçim yapıldı
Anayasa referandumları, genel ve cumhurbaÅŸkanı seçiminin yapıldığı Kırgızistan’da bu yıl “seçim yılı” olurken Ä°srail’de yapılan seçimle 12 yılın ardından Binyamin Netanyahu dönemi sona erdi.
Ä°ran’da cumhurbaÅŸkanı seçimlerinde muhafazakar aday Ä°brahim Reisi 8. CumhurbaÅŸkanı seçilirken Rusya’da Duma için yapılan seçimlerde Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin’in partisi BirleÅŸik Rusya, anayasayı deÄŸiÅŸtirecek çoÄŸunluÄŸu elde etti.
Almanya’daki genel seçimlerde Sosyal Demokrat Parti (SPD) birinci olurken 16 yıllık Angela Merkel dönemi geride kaldı. Tarihinde ilk kez parlamento seçimlerine giden Katar’da da halk, 45 sandalyeli mecliste milletvekillerinin 30’unu kendi seçti.
2021’de öne çıkan genel seçim, devlet baÅŸkanı seçimi ve referandumlar şöyle sıralandı:
OCAK-ÅžUBAT
– Kazakistan’da 10 Ocak’ta yapılan milletvekili seçiminde 5 siyasi parti arasından iktidardaki Nur Otan Partisi oyların yüzde 71,9’unu alarak birinci oldu. Kazakistan’da 1995’ten bu yana ilk defa erken deÄŸil, Anayasa’da belirtilen zamanda seçim yapılmış oldu.
– Kırgızistan’da aynı tarihte yapılan cumhurbaÅŸkanı erken seçimlerinde ise eski BaÅŸbakan Sadır Caparov, yüzde 79,20 oyla cumhurbaÅŸkanı seçildi. Ãœlkede 10 Ocak’ta yapılan Anayasa referandumuyla devlet baÅŸkanlığı yönetim sistemine geçilmesi yüzde 79,18 oy oranıyla kabul edilirken yeni yönetim ÅŸeklini öngören Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi için 11 Nisan’da yapılan referandumda Kırgız halkı “CumhurbaÅŸkanlığı sistemi”ne geçilmesine destek verdi. Öte yandan 28 Kasım’daki genel seçimde ise 6 parti barajı aÅŸarak 90 sandalyeli meclise girmeye hak kazandı.
– Portekiz’de 24 Ocak’ta 10’uncusu yapılan cumhurbaÅŸkanı seçimini, 2016’dan bu yana görevde olan CumhurbaÅŸkanı Marcelo Rebelo de Sousa kazandı. Ãœlkede iki yıldır azınlık hükümetiyle iktidarda olan Sosyalist Partinin (PS) sunduÄŸu ve reddedilen 2022 bütçesinin ardından baÅŸlayan hükümet krizi sonucu ise 30 Ocak 2022’de erken genel seçime gidilecek.
– Kosova’da 14 Åžubat’ta yapılan erken genel seçimlerde en fazla oyu yüzde 49,95 ile Kendin Karar Al Hareketi (VV) aldı. Mecliste yapılan oylamada, Vyosa Osmani ülkenin yeni cumhurbaÅŸkanı seçildi.
MART
– Hollanda’da 17 Mart’ta yapılan genel seçimleri 35 milletvekili çıkaran geçici hükümetin baÅŸbakanı Mark Rutte liderliÄŸindeki Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD) kazandı. Sigrid Kaag liderliÄŸindeki koalisyon ortaklarından Demokratlar 66 (D66) da ikinci oldu.
– Ä°srail’de 23 Mart’ta yapılan erken seçimde, BaÅŸbakan Netanyahu liderliÄŸindeki Likud Partisi seçimi önde tamamladı. Ãœlkede uzun süren koalisyon çabalarının ardından Gelecek Var ve Yamina partilerinin öncülüğünde kurulan koalisyon hükümeti güvenoyu aldı. Netanyahu, 12 yıldır sürdürdüğü görevini 14 Haziran’da halefi Naftali Bennett’e devretti.
NÄ°SAN
– DoÄŸu Afrika ülkesi Cibuti’de 9 Nisan’daki cumhurbaÅŸkanı seçimini mevcut CumhurbaÅŸkanı ve iktidardaki Ä°lerleme için Halk Hareketi (RPP) lideri Ä°smail Ömer Ciyle kazandı.
– Güney Amerika ülkesi Ekvador’da, 11 Nisan’da yapılan devlet baÅŸkanı seçimini 2. turda saÄŸcı aday Guillermo Lasso kazandı. Fırsat Yaratan Siyasi Hareket (CREO) adayı Lasso, oyların yüzde 52,52’sini alarak Ekvador’un yeni devlet baÅŸkanı seçildi.
– Arnavutluk’ta 25 Nisan’da yapılan genel seçimlerde, BaÅŸbakan Edi Rama’nın genel baÅŸkanlığını yaptığı Sosyalist Parti seçimi önde tamamladı. Sosyalist Parti, 140 sandalyeli mecliste 74 sandalye elde ederek üçüncü dönemde iktidarda kalma hakkı kazandı.
MAYIS
– Ä°ngiltere’de 6 Mayıs’ta yerel seçimler yapılırken aynı gün Ä°skoçya’da da parlamento seçimleri düzenlendi. Ä°skoçya’daki seçimi ikinci bir bağımsızlık referandumu sözü veren Ä°skoç Ulusal Partisi (SNP) kazandı.
– Peru’da devlet baÅŸkanı seçiminin ikinci turunda Özgür Peru Partisi adayı Pedro Castillo galip geldi. Muhalif partiler, Kongre’den “kalıcı ahlaki yetersizlik” ve “seçim kampanyası sürecinde verilen paraları yasa dışı ÅŸekilde kullanma” suçlamasıyla Castillo’nun görevden alınması talebinde bulundu ancak Kongre bu talebi kabul etmedi.
– Suriye’de BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararlarını hiçe sayan rejimin göstermelik adaylarla 26 Mayıs’ta düzenlenen sözde devlet baÅŸkanı seçimini BeÅŸÅŸar Esed’in kazandığı ilan edildi. Halkın yarısından fazlasının katılamadığı göstermelik devlet baÅŸkanı seçiminin sonuçları, uluslararası toplum ve muhalifler tarafından tepki gösterilerek meÅŸru görülmedi.
HAZÄ°RAN
– Cezayir’de 12 Haziran’da yapılan genel seçimlerin galibi, 105 sandalye ile Ulusal KurtuluÅŸ Cephesi (UKC) oldu, Eymen bin Abdurrahman liderliÄŸinde yeni hükümet kuruldu. Öte yandan 27 Kasım’da yapılan erken yerel seçimlerde de kesin olmayan ilk sonuçlara göre UKC sandıktan birinci çıktı.
– Ä°ran’da 18 Haziran’da yapılan 13. cumhurbaÅŸkanı seçimlerinde muhafazakar aday Ä°brahim Reisi, oyların yüzde 62’sini alarak 8. CumhurbaÅŸkanı oldu.
– Ermenistan’da 20 Haziran’da yapılan erken parlamento seçimlerinde baÅŸbakanlık görevini geçici sürdüren Nikol PaÅŸinyan’ın “Sivil SözleÅŸme Partisi” oyların yüzde 53,91’ini alarak birinci oldu. Seçimde, eski CumhurbaÅŸkanı Robert Koçaryan’ın “Ermenistan Ä°ttifakı” yüzde 21,09 ve eski CumhurbaÅŸkanı Serj Sarkisyan’ın desteklediÄŸi “Onurum Var Ä°ttifakı” yüzde 5,22 oyla parlamentoya girdi.
TEMMUZ-AÄžUSTOS
– Moldova’da 11 Temmuz’da yapılan erken parlamento seçimini CumhurbaÅŸkanı Maya Sandu’nun Eylem ve Dayanışma Partisi (PAS) kazandı.
– Zambiya’da sandık sonuçlarının ÅŸiddet olaylarına yol açacağı endiÅŸesi altında 12 AÄŸustos’ta düzenlenen genel ve yerel seçimde, 59 yaşındaki eski iÅŸ insanı Hakainde Hichilema yeni devlet baÅŸkanı oldu.
EYLÃœL
– Fas’ta 8 Eylül’de yapılan genel geçimlerin galibi, 102 sandalye ile koalisyon ortağı Milli Bağımsızlar BirliÄŸi (RNI) oldu. Görevi sona eren hükümet koalisyonunun lideri Adalet ve Kalkınma Partisi (PDJ) beklenmedik bir ÅŸekilde mecliste sahip olduÄŸu sandalyelerinin yüzde 90’ından fazlasını kaybetti.
– Norveç’te 13 Eylül’de yapılan parlamento seçimlerini İşçi Partisi lideri Jonas Gahr Stoere önderliÄŸindeki sol blok kazandı. Sol blok, 8 yıldır iktidarda olan BaÅŸbakan Erna Solberg baÅŸkanlığındaki merkez saÄŸ koalisyonunu yenilgiye uÄŸrattı.
– Rusya’da 17-19 Eylül’de parlamentonun alt kanadı Duma için yapılan milletvekili seçimlerinden Devlet BaÅŸkanı Putin’in partisi BirleÅŸik Rusya, yüzde 49,85 oyla birinci çıktı. BirleÅŸik Rusya, 324 milletvekili çıkararak anayasayı deÄŸiÅŸtirecek çoÄŸunluÄŸa sahip oldu.
– Kanada’da yapılan erken genel seçimlerde ise BaÅŸbakan Justin Trudeau liderliÄŸindeki Liberal Parti birinci oldu. Parlamentosunda 156 sandalye kazanan Liberal Parti, tek başına iktidar olmak için gereken 170 milletvekilliÄŸini kazanamadığı için azınlık hükümeti kurmak için baÅŸka bir partinin desteÄŸine ihtiyaç duyacak.
– Almanya’da 26 Eylül’de yapılan genel seçimlerde SDP oyların yüzde 25,7’sini alarak 2002’den sonra ilk kez sandıktan birinci parti çıktı. Yapılan koalisyon müzakereleri sonucunda SPD, YeÅŸiller ve FDP koalisyon protokolünde anlaÅŸtı. Ãœlkede 16 yıllık Merkel dönemi, Olaf Scholz’un yeni baÅŸbakan seçilmesiyle sona erdi.
EKÄ°M
– 2 Ekim’de ilk kez Åžura Konseyi (parlamento) seçimlerine giden Körfez ülkesi Katar’da, 26’sı kadın olmak üzere 234 aday, 45 sandalyeli meclis için yarıştı. Åžura Meclisi üyeleri, ülkenin seçilmiÅŸ ilk parlamentosunun baÅŸkanı olarak, 45 üyenin 37’sinin oyunu alan Hasan bin Abdullah el-Ganim’i seçti. Milletvekillerinin 30’unu Katar halkı seçerken 15 üyeyi Emir atadı.
– Çekya’da ekimde yapılan genel seçimleri Sivil Demokrat Parti (ODS), TOP 09 ve Hristiyan Demokratlar BirliÄŸinin (KDU-CSL) oluÅŸturduÄŸu Spolu (Birlikte) ittifakı kazandı.
– Japonya’da 49. dönem Temsilciler Meclisini (Åžuugiin) belirlemek için yapılan seçimlerde, iktidar ve ana muhalefet deÄŸiÅŸmedi. Seçimi kazanan Liberal Demokrat Parti (LDP) Genel BaÅŸkanı KiÅŸida Fumio ise yeniden baÅŸbakan seçildi.
– 10 Ekim’de Irak’ta yapılan erken genel seçimde Mukteda es-Sadr liderliÄŸindeki Sadr Grubu 73, Eski Meclis BaÅŸkanı Muhammed Halbusi’nin Takaddum Partisi 37, eski baÅŸbakanlardan Nuri el-Maliki liderliÄŸindeki Kanun Devleti Koalisyonu 33 ve Mesut Barzani liderliÄŸindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 31 sandalye elde etti. Seçimin ilk sonuçları açıklandığında Sadr dışındaki Åžii partiler sonuçlara itiraz ederek farklı illerde bazı sandıklardaki oyların yeniden elle sayımını talep etmiÅŸti. Åžii Fetih Koalisyonu’nun seçim sonuçlarının iptali için açtığı dava, yarın görülecek.
– Özbekistan’da 24 Ekim’de yapılan cumhurbaÅŸkanlığı seçimini oyların yüzde 80,12’sini alarak Liberal Demokrat Parti’den yeniden aday gösterilen CumhurbaÅŸkanı Åževket Mirziyoyev kazandı.
KASIM
– Orta Amerika ülkesi Nikaragua’da 7 Kasım’da yapılan devlet baÅŸkanlığı seçimini, ülkeyi 14 yıldan bu yana kesintisiz yöneten Devlet BaÅŸkanı Daniel Ortega kazandı. ABD yönetimi, Nikaragua’da yapılan seçimleri “hileli” ve “demokrasiye aykırı” olarak nitelendirdi. Amerikan Devletleri Örgütü (OAS), Ä°spanya ve Avrupa BirliÄŸinden (AB) yapılan açıklamalarda da seçimin güvenilir olmadığı savunuldu. “Nikaragua’nın demokrasisine zarar verdikleri” gerekçesiyle Ortega’nın ABD’ye giriÅŸi yasaklandı.
– Arjantin’de 14 Kasım’da gerçekleÅŸtirilen parlamento seçimlerinde, eski Devlet BaÅŸkanı Mauricio Macri’nin liderliÄŸini yaptığı muhalif DeÄŸiÅŸim için Birlikte (Juntos) ittifakının senatör adayları oyların yüzde 46,88’ini milletvekili adayları yüzde 42,13’ünü aldı. Peronizmin temsilcisi Herkesin Cephesi (Todos) ittifakı ise demokrasinin yeniden inÅŸa edildiÄŸi 1983’ten bu yana Senatoda üstünlüğü kaybetmiÅŸ oldu.
– Venezuela’da 21 Kasım’da yapılan bölgesel ve yerel seçimlerin kazananı, ülkedeki 23 eyaletten 20’sinden zaferle ayrılan Devlet BaÅŸkanı Nicolas Maduro’nun partisi oldu. Büyük Vatansever Kutup (Gran Polo Patriotico) ittifakı olarak seçimlere giren iktidar Venezuela BirleÅŸik Sosyalist Partisi (PSUV), ayrıca kesinleÅŸen 335 belediye baÅŸkanlığının 205’ini kazandı.
– Åžili’de ise seçmenler, ülkeyi 2022-2026 döneminde yönetecek devlet baÅŸkanını belirlemek için sandığa gitti ancak hiçbir aday yüzde 50 barajına ulaÅŸamadı. 19 Aralık’ta ikinci kez yapılan devlet baÅŸkanlığı seçimlerinde, 35 yaşındaki sol görüşlü Gabriel Boric ülkenin yeni ve aynı zamanda “en genç devlet baÅŸkanı” oldu.
– Bulgaristan’daki cumhurbaÅŸkanı ve erken parlamento seçiminin ikinci turunda CumhurbaÅŸkanı Rumen Radev galip geldi. Ãœlkede, parlamentoda temsil bulan 4 siyasi parti arasında koalisyon hükümetinin kurulması için mutabakat imzalandı.
– BaÅŸkanlık ve parlamento seçimlerinin 24 Aralık’ta yapılmasına karar verilen Libya’da da Libya BaÅŸkanlık Konseyi iki seçimin de eÅŸ zamanlı yapılması konusunda kararlı. Türkiye, seçime hazırlanan Libya’yı her koÅŸulda desteklemeye devam ediyor.
AA
News