Dünyada ‘süpersonik füze yarışı’ hız kesmeden sürüyor
Hindistan’ın geçen hafta Bengal Körfezi’nde Odisha eyaleti açıklarındaki Wheeler Adası’nda süpersonik füze destekli torpido sistemini baÅŸarıyla test etmesi, ülkelerin geliÅŸtirdiÄŸi süpersonik füzeleri gündeme getirdi.
Ses hızı deniz seviyesindeki havada yaklaşık 340 m/sn ya da 1225 km/saat olarak kabul ediliyor. Hareket halindeki bir kütlenin hızının ses hızına oranı ise “mach” olarak tanımlanıyor.
Sesten hızlı süratlerde yapılan uçuşa, ses-üstü ya da süpersonik uçuş deniyor.
Süpersonik uçuş teknolojisi 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ABD, Rusya ve Çin gibi önde gelen ülkeler dahil pek çok ülke tarafından kullanılıyor. Süpersonik uçaklar araştırma ve askeri amaçlar için kullanılırken bu bağlamda geliştirilen ilk uçak, Amerikan Bell X-1 adlı uçak oldu.
1968’de uçurulan Sovyet yapımı Tupolev Tu-144 ve 1969’da Ä°ngiliz-Fransız ortaklığında geliÅŸtirilen Concorde isimli süpersonik uçaklar, sivil kullanım için hizmete girdi. Ancak siyasi, çevresel ve ekonomik engeller nedeniyle ticari potansiyellerinden yararlanılamadı.
Süpersonik teknoloji neredeyse bütün savaş uçaklarında kullanılırken kısa, orta ve uzun menzilli füzelerin yanında seyir füzelerinde ve gemisavar füzelerde de kullanılıyor.
UçuÅŸ hızları Mach 1’in üzerinde olan süpersonik füzeler, genellikle Mach 1 ile Mach 5 arasında yaklaşık 5000 km/saat seviyesine kadar eriÅŸebiliyor.
Süpersonik füze programları, son yıllarda Mach 5’in üzerinde hıza sahip olan ve hipersonik olarak bilinen programların geliÅŸtirilmesi için basamak taÅŸları olarak görülüyor.
Kimyasal, biyolojik, nükleer ya da klasik harp başlıklarıyla donatılabilen süpersonik füzelerin tespiti ve takibi oldukça zor olduğu savunma sistemleri açısından oldukça risk oluşturuyor.
Geleneksel füzelerin aksine takibi çok zor olan süpersonik füzeler savunma sistemlerini de zorladığından pek çok ülke tarafından kullanılıyor.
Süpersonik füze sistemi dünya için yeni değil ancak çoğu ülkede kullanımı ve geliştirme süreci devam ediyor.
Rusya süpersonik füze sisteminde oldukça etkin
Ruslar, Sovyetler Birliği döneminden itibaren kısa ve orta menzilli süpersonik füzelerin yanı sıra kıtalararası uçuş yapabilen süpersonik füzeler geliştiriyor.
Rusya, P-800, Oniks gibi pek çok türde ve sayıda süpersonik füze üretirken nükleer enerjiyle çalışabilen ve nükleer başlık taşıyan kıtalararası seyir füzesi 9M730 Burevestnik, Rusların en stratejik silahlarından biri kabul ediliyor.
Eski Ä°srail BaÅŸbakanı Binyamin Netanyahu, Rusya’nın Suriye’ye P-800 olarak da bilinen süpersonik Yakhont füzeleri satışıyla ilgili, “yoÄŸun diplomatik çabalara raÄŸmen Rusya’yı, Suriye’ye füze satışını durdurma konusunda ikna edemediklerini” söylemiÅŸti.
Rusya’nın denizden ve karadan fırlatılabilen ve yaklaşık 1000 kilometre menzile eriÅŸebilen Tsirkon füzesi, Mach 4,5 ile Mach 6 arasında yüksek süpersonik ila hipersonik hızlara ulaÅŸmayı hedefliyor.
Öte yandan Rusya’nın Hindistan ile ortak geliştirdiği BrahMos I adlı süpersonik füze, alanının en iyilerinden biri olarak görülüyor.
Ses hızının üç katına (Mach 3) çıkabilen ve 290 kilometre menzili bulunan BrahMos I, Rusya’nın Oniks füzesinin bir uyarlaması 300 kilograma kadar konvansiyonel savaÅŸ baÅŸlığı taşıyabilen BrahMos I, havadan, denizaltından ve gemiden fırlatılabiliyor.
Hindistan ile Rusya tarafından ortak geliÅŸtirilen BrahMos seyir füzesinin havadan atılan versiyonu BrahMos Blok III ile donatılmış Su-30 savaÅŸ uçakları, Ocak 2020’de Hindistan’da hizmete girdi.
Çin çok sayıda süpersonik füzeye sahip
Çin’in süpersonik füze teknolojisinde beklenenin ötesinde olduÄŸu tahmin ediliyor.
Pekin yönetimi, aralarında DF-100, C-101, C-301 gibi isimlerin yer aldığı çok sayıda farklı menzile ve hıza ulaşabilen süpersonik füzeye sahip.
Çin 2013’te Pakistan’ın yeni CM-400AKG süpersonik ramjet motorlu gemisavar füzesinin ilk müşterisi olacağını duyurmuÅŸtu. Bu radar güdümlü füze, Pakistan’ın Mach 4’e kadar hızlarda 500 km’ye kadar olan hedefleri vurmasını saÄŸlıyor.
Çin hükümetine bağlı korsanlarının Haziran 2018’de ABD Donanmasına ait çok hassas güvenlik verileri çaldığı iddia edilmiş, çalınan verilerde süpersonik füze projesi planlarının yer aldığı belirtilmişti.
ABD’nin Asya-Pasifik’teki müttefikleri Çin’e karşı silahlanıyor
ABD, 1957 ve 1961 arasında nükleer enerjiyle çalışan seyir füzesi olan Süpersonik Alçak İrtifa Füzesi (SLAM) geliştirmek için iddialı ve iyi finanse edilen bir program izledi.
Ancak Mach 3’ün üzerindeki hızlarda uçabilen ve hidrojen bombalarını taşımak için tasarlanan proje daha sonra iptal edildi.
Bu süreçte SM-64 Navaho gibi süpersonik kıtalararası seyir füze projeleri de geliştiren ABD, bu teknolojide üretimini geliştirmeye çalışıyor.
Son dönemde Çin’in süpersonik füze testleri ABD ve bölgedeki müttefiklerinde derin endiÅŸeye neden oluyor.
Kasım 2021’de ABD ordusunda uzay operasyonlarından sorumlu Genelkurmay BaÅŸkan Yardımcısı General David Thompson, ABD’nin süpersonik füze yeteneklerinin Çin veya Rusya’nınkiler kadar geliÅŸmiÅŸ olmadığını belirtti.
Çin’in, ABD, Japonya, Hindistan ve Avustralya arasında yapılan “Quad”, ABD, Ä°ngiltere ve Avustralya arasındaki “AUKUS” ittifakları nedeniyle gelecekte olası bir çevrelemeye karşı süpersonik silahlarını daha da geliÅŸtirdiÄŸi tartışılıyor.
Hindistan’ın süpersonik füze teknolojisinde oldukça ilerlediÄŸi görülürken Japonya da bu konuda çalışmalar yürütüyor.
Japonya Hava Öz Savunma Kuvvetleri (JASDF) 2010’da başlayarak F-2 savaş uçağı tarafından çalıştırılabilen süpersonik hızlarda XASM-3 adlı bir füze geliştirdi.
Ayrıca, 2019’da menzili 400 kilometreye ulaÅŸan ASM-3’ün geniÅŸletilmiÅŸ menzilli versiyonu olan ASM-3A’nın üretildiÄŸi kamuoyuna yansıdı. Ancak bu füzelerin daha da geliÅŸtirilmesi için seri üretime geçilmediÄŸi aktarıldı.
Japonya’nın yeni nesil süpersonik füzeleri ve mühimmatlarının 2025’e kadar hazır olması bekleniyor.
Tayvan da gemilerde kullanmak üzere geliÅŸtirdiÄŸi süpersonik füzeyi ilk olarak 2005’te baÅŸarıyla test etti. China Times gazetesi, Hsiung Feng III adlı gemisavar füzenin, Çin’e kadar ulaÅŸabilecek 300 kilometre menzili olduÄŸunu aktarmıştı.
Yine 2016’da Tayvan’ın yanlışlıkla fırlattığı süpersonik füze, Çin sularında bir balıkçı teknesinin yakınına düşmüş, 3 kiÅŸi yaralanmıştı.
Avustralya’nın da süpersonik AIM-120 orta menzilli havadan havaya füze sistemine sahip olduÄŸu biliniyor.
Avrupa ülkelerinin “Meteor Füzesi”
Avrupa BirliÄŸinin, 100 km’den fazla menzile sahip Mach 4’e kadar hızlarda uçabilen ve ramjet motoru ile güçlendirilmiÅŸ havadan havaya Meteor Füzesi’ni geliÅŸtirdiÄŸi biliniyor.
Füzenin fonu Birleşik Krallık (yüzde 39,6), Almanya (yüzde 16), Fransa (yüzde 12,4), İtalya (yüzde 12), İsveç (yüzde 10) ve İspanya’nın (yüzde 10) aralarında olduğu altı Avrupa ülkesi arasında ortaklaşa paylaşılıyor.
Türkiye’de süpersonik mühimmat çalışmaları sürüyor
Ä°ran’ın uzun zamandır süpersonik hızlarda uçabilen gemisavar füzeler geliÅŸtirme arayışında olduÄŸu biliniyor.
Ülkenin, Fateh-110 isimli İran yapımı kısa menzilli balistik füzesi üzerinden geliştirilen 300 km menzilli süpersonik gemisavar füzesine sahip olduğu kamuoyuna yansımıştı.
Ayrıca, Ä°srail’in de süpersonik füze sistemine sahip olduÄŸu tahmin ediliyor.
Türkiye ise son yıllarda süpersonik teknoloji destekli mühimmatlar geliştirmeye ağırlık verdi.
Tübitak SAGE Müdürü Gürcan OkumuÅŸ, mayıs ayında yaptığı açıklamada, ses üstü hızlarda Mach 5’e kadar olanların tanımlandığı süpersonik ve Mach 5 ve üzerinin tanımlandığı hipersonik hızlarda mühimmatlar üzerinde çalıştıklarını açıklamıştı.
AA
News